Yıl: 2017 Cilt: 32 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 560 - 580 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.16986/HUJE.2017026755 İndeks Tarihi: 03-04-2019

Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi

Öz:
Bu araştırmada lise öğrencilerine yönelik cinsel sağlık eğitimi programının 9. sınıf öğrencilerinin cinsel sağlık bilgi düzeyleri ve cinsel sağlıkla ilgili tutumları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırmada öntest – sontest – izleme testi kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak cinsel sağlık bilgi ve tutum envanteri kullanılmıştır. Lise öğrencilerine yönelik cinsel sağlık eğitim programı 14 oturumdan oluşmaktadır, her oturum haftada bir kez 60 dakika şeklinde yürütülmüştür. Deney grubuna cinsel sağlık eğitimi programı uygulanırken kontrol grubuna herhangi bir işlem yapılmamıştır. Deney ve kontrol grubu katılımcılarından elde edilen öntest, sontest ve izleme testi puanlarının analizinde 2 (deney grubu, kontrol grubu) x 3 (öntest, sontest, izleme testi) faktörlü tekrarlayan ölçümler için ANOVA kullanılmıştır. Bulgular deney gruplarına uygulanan lise öğrencilerine yönelik cinsel sağlık eğitimi programının 9. sınıf öğrencilerinin cinsel sağlık bilgi düzeyleri ve cinsel sağlıkla ilgili tutumları üzerinde olumlu yönde bir etkisi olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Davranış Bilimleri

Effect of Sexual Health Education Programme on 9th Grade Students’ Sexual Health Knowledge and Attitude

Öz:
In this study, the effect of sexual health education program on the 9th grade high school students’ sexual health knowledge levels and attitude towards sexual health have been investigated. Pretest – posttest – follow up test control group quasi experimental design has been used in the research. Sexual health knowledge and attitude inventory was used for measuring high school students sexual health knowledge levels and attitudes toward sexual health. Sexual health education program for high school which is composed of 14 sessions were applied on experimental group 60 minutes in a week. On the other hand, control group has not been provided any treatment. Mixed Design (one between and one within factor) Repeated Measures ANOVA was employed to the pre-test, post-test and follow up test scores of experiment and control group subjects. Results indicated that, sexual health education program employed to the treatment group has positive effect on sexual health knowledge levels and attitude towards sexual health of 9th grade students.
Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Psikoloji Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acer, D. (2005). Okulda cinsel eğitim.Türk HIV AIDS Dergisi, 8(4), 130-134.
  • Akın, A. ve Özvarış, Ş. B. (2004). Adolesanların/gençlerin cinsel ve üreme sağlığını etkileyen faktörler projesi (özet rapor). Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara.
  • Allen, L. (2005). Say everything: exploring young people's suggestions for improving sexuality education. Sex Education, 5(4), 389-404.
  • Aquilino, M. L., & Bragadottir, H. (2000). Adolescent pregnancy:Teen perspectives on prevention. Maternal Child Nursing, 25(4), 192-197.
  • Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 2(13), 139-161.
  • Bayhan, P. ve Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
  • Brown, M. J., & Gladstone, N. (2012). Development of a short version of the gender role beliefs scale. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 2(5), 154-158. doi:10.5923/j.ijpbs.20120205.05
  • Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136−162). Newbury Park, CA: Sage.
  • Byers, E. S., Sears, H. A., Voyer, S. D., Thurlow, J. L., Cohen, J. N., & Weaver, A. D. (2003). An adolescent perspective on sexual health education at school and at home: I. High school students. The Canadian Journal of Human Sexuality, 12, 1-17.
  • Civil, B. ve Yıldız, H. (2010). Erkek öğrencilerin cinsel deneyimleri ve toplumdaki cinsel tabulara yönelik görüşleri. Dokuz Eylül Hemşirelik Yüksek Okulu Elektronik Dergisi,3(2), 58-64.[Çevrim-içi: http://dspace.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/12345/4551/58-64_pdf.pdf?sequence=1], Erişim tarihi: 29 Ekim 2013.
  • Crockett, L. J., Raffaelli, M., & Moilanen, K. L. (2006). Adolescent sexuality: Behavior and meaning. In G. R., Adams, M. D., Berzonsky (Ed.), Blackwell handbook of adolescence (pp. 371-393). USA: Blackwell Publishing.
  • Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Collins, C., Alagiri, P., & Summers, T. (2002) Abstinence only vs. comprehensive sex education: What are the arguments? What is the evidence? San Francisco: University of California AIDS Research Institute.
  • Çetinkaya, S., Nur, N., Demir, Ö. F., Sönmez, S. ve Akan, S. (2007). Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Merkezi’nde verilen gençlik danışma birimi hizmetleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 29(3), 104-108.[Çevrim-içi: http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1574.pdf], Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. Çok, F. (2003). Ergenlerin cinsel eğitimi: Bir program denemesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Dağ, H., Dönmez, S., Şirin, A. ve Kavlak, O. (2012). Akran eğitiminin üniversite öğrencilerinin cinsel sağlık konusundaki bilgi düzeylerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(1), 10-17.[Çevrim-içi: http://ataturk-universitesi.dergipark.gov.tr/download/article-file/29540], Erişim tarihi: 12 Mart 2013.
  • Dağdeviren, N., Özer, C., Aktürk. Z., Şahin. E. M., Şahin. Ö., & Öner. L. (2001). The sources of knowledge of the Turkish teenages about sexual issues: how reliable are they?The Conference of the European Society of General Practice/Family Medicine, Tampere.
  • DiCenso, A., Borthwick, V. W., Busca, C. A., & Creatura, C. (2001). Completing the picture; Adolescents talk about what’s missing in sexual health services. Canadian Journal of Public Health, 92(1), 35- 38.
  • Erden, M. (1998). Eğitimde program değerlendirme (3. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Eroğlu, K. ve Gölbaşı, Z. (2005). Cinsel eğitimde ebeveynlerin yeri: ne yapıyorlar, ne yaşıyorlar? Atatürk Üniversitesi HYO Dergisi, 8(2), 12-21.
  • Franklin, C., & Corcoran, J. (2000). Preventing adolescent pregnancy: A review of programs and practices. Social Work, 45(1), 40-52.
  • Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.). Los Angeles: Sage.
  • Fisher, T. D., & Hall, R. G. (1988). A scale for the comparison of the sexual attitudes of adolescents and their parents. Journal of Sex Research, 24(1), 90-100. doi:10.1080/00224498809551400
  • Fitz-Gibbon, C. T., & Morris, L. L. (1987). How to design a program evaluation. Newbury Park, CA: SAGE Publications.
  • Fullard, W., Lief, H. I., & Scheier, L. (2005). The sexual knowledge and attitude test for adolescents (SKAT-A). Las Vegas, NV: LARS Research Institute.
  • Graber, J. A., Brooks-Gunn, J., & Galen, B. R. (1998). Betwixt and between sexuality in the context of adolescence transitions. In R. Jessor (Ed.), New perspectives on adolescent risk behavior (pp. 270-307) USA: Cambridge University press.
  • Gökengin, D., Yamazhan, T., Özkaya, D., Aytuğ, Ş., Ertem, E., Arda, B., & Serter, D. (2003). Sexual knowledge, attitudes, and risk behaviors of students in Turkey. Journal of School Health, 73(7), 258-263.
  • Gölbaşı, Z. (2003). Sağlıklı gençlik ve toplum için bir adım: Cinsel sağlık eğitimi. Aile ve Toplum Dergisi, 5(2):6, 33- 40. [Çevrim-içi: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/spcd/article/download/5000108062/5000100772], Erişim tarihi: 12 Mart 2013.
  • Güler, S. ve Yöndem, Z. D. (2007). Ergenlik ve cinsel sağlık eğitimi ile ilgili gruprehberliğinin 6.sınıf öğrencilerinin bilgi ve tutumlarına etkisi. İlköğretim Online, 6(1), 2-10.[Çevrim-içi: http://http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000038320], Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  • Gürsoy, E. ve Gençalp, N. S. (2010). Cinsel sağlık eğitiminin önemi. Aile ve Toplum, 6(23), 29-36.[Çevrim-içi: http:// dergipark.ulakbim.gov.tr/spcd/article/viewFile/5000108020/5000100730], Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  • Harris, R. J. (1993). Multivariate analysis of variance. In L. K. Edwards (Ed.), Applied analysis of variance in ehavioral science (pp.255–296). New York: Marcel Dekker.
  • Hedgepeth, E., & Helmich J. (1996). Teaching about sexuality and HIV: Principles and methods for effective education. New York: New York University Press.
  • Hendrick, C., Hendrick, S. S., & Reich, D. A. (2006). The brief sexual attitudes scale. Journal of Sex Research, 43(1), 76-86. doi:10.1080/00224490609552301
  • Hubbard, B. M., Giese, M. L., & Rainey, J. (1998). A replication study of Reducing the Risk, a theory-based sexuality curriculum for adolescents. Journal of School Health, 68, 243-247. İncesu, C., Acar, A. Kazmirci, T., Bingöl, P., Kolaylı, Ş., İpek, V. ve Özkan, F. (2006). Cinsellikle ilgili değerler.
  • Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Araştırması 3. Bölüm. İstanbul: Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği (CETAD) Yayını.
  • Irwin, C. E., & Millstein, S. G. (1990). Biopsychosocial correlates of risk-taking behaviors during adolescence In R.E. Muuss, (Ed.), Adolescent Behavior and Society (4th ed.). New York: McGraw-Hill Publishing Company.
  • Jemmott, J. B. III, Jemmott, L. S., & Fong, G. T. (1998). Abstinence and safer sex HIV risk-reduction interventions for African American adolescents. JAMA,279(19),1529-1536.
  • Jones, T. C. K. (1994), Exploring adolescent mothers' perceptions of school-based sexuality education. Doktora Tezi, The University of Arkansas for Medical Sciences, Arkansas.
  • Karabey, S. ve Müftüoğlu, N. (2007). Cinsel eğitim, tedavi ve araştırma derneği (CETAD) bilgilendirme dosyası7: Gençlik ve cinsellik. [Çevrim-içi:http://www.cetad.org.tr/doc/bilgilendirme_dosyasi_7.pdf], Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  • Kızıltoprak, E. (2007). Gençlerin cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve güvenli cinsel yaşam konusunda bilgi ve davranışlarına akran eğitiminin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
  • Kirby, D. (2001). Emerging answers: Research findings on programs to reduce teen pregnancy. Washington, DC: National Campaign To Prevent Teen Pregnancy.
  • Kirby, D. (2007). Emerging answers 2007: Research findings on programs to reduce teen pregnancy and sexually transmitted diseases. Washington, DC: National Campaign to Prevent Teen and Unwanted Pregnancy.
  • Kirby, D., Laris, B. A., & Rolleri, L. (2007). The Impact of sex and HIV education programs in schools and communities on sexual behaviors among adolescents and young adults. Journal of Adolescent Health, 40, 206- 217.
  • Kirby, D., Short, L., Collins, J., Rugg, D., Kolbe, L., Howard, M., Miller, B., Sonenstein, F., & Zabin, L. S.(1994). School-based programs to reduce sexual risk behaviors: A Review of effectiveness. Public Health Reports, 109(3), 339–360.
  • Kline, P. (2000). The handbook of psychological testing (2nd ed.). London: Routledge.
  • Korkmaz Çetin. S., Bildik, T., Erermiş, S., Demiral, N., Özbaşaran, B., Tamar, M. ve Aydın, C. (2008). Erkek ergenlerde cinsel davranış ve cinsel bilgi kaynakları: Sekiz yıl arayla değerlendirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(4), 390-397.
  • Kukulu, K., Gürsoy, E., & Sözer Ak, G. (2009). Turkish university students’ beliefs in sexual myths. Sexuality and Disabilty Journal, 27, 49–59.
  • Kutlu, Ö. ve Çok, F. (2002). 12-14 Yaş grubu ergenler için hazırlanmış olan cinsel eğitim programına dayalı cinsel bilgi testinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 27(123), 3-12.
  • Manlove, J., Papillio, A. R., & Ikramullah, E. (2004). Not yet: Programs to delay sex among teens. Washington, DC: The National Campaign to Prevent Teen Pregnancy.
  • Meaney, G. J., Rye, B. J., Wood, E., & Solovieva, E. (2009). Satisfaction with school-based sexual health education in a sample of university students recently graduated from Ontario high schools. The Canadian Journal of Human Sexuality, 18, 107-125.
  • Nair, M. K., Paul M. K., Leena, M. L., Thankachi, Y., George, B., Russell, P. S., & Pillai, H. V. (2012). Effectiveness of a reproductive sexual health education package among school going adolescents.Indian Journal of Pediatrics, 79(1), 64-68. doi: 10.1007/s12098-011-0433-x
  • Öztürk, B. (2013). İlköğretim 6. öğrencilerine yönelik cinsel eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Pallant, J. (2003). SPSS survival manual. Berkshire: Open University Press. Pedersen, W., & Samuelsen, O. S. (2003). New patterns of sexual behavior among adolescents. Tidsskrift for den norske legeforening, 123, 3006-3009.
  • Pınar, G. (2008). Üniversite gençlerine yönelik geliştirilen cinsel sağlık ve üreme sağlığı eğitim programının etkinliği. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Pınar, G., & Taşkın, L. (2011). The efficiency of sexual health and reproductive health training program developed for university youth. Gulhane Medical Journal, 53(1), 1-8.
  • Public Health Agency of Canada (PHAC). (2008). Canadian guidelines for sexual health education. Ottawa : Public Health Agency of Canada.
  • Rabieipoor, S. (2011). Empowering of Oromieh university female students in related to their sexual and reproductive health by peer education method. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Razali, N. M., & Wah, Y. B. (2011). Power comparisons of Shapiro-Wilk, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors and Anderson-Darling Tests. Journal of Statistical Modeling and Analysis, 2(1), 21-33.
  • Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2006). Evaluating the fit of structural equatian models: Test of significance and descriptive. Goodness of Fit Measures of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. [Çevrim-içi:http://www.dgps.de/fachgruppen/methoden/mpr-online/issue20/art2/mpr130_13.pdf], Erişim tarihi: 15 Mart 2013.
  • Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner’s guide to structural equation modeling (3rd ed.). New York: Routledge.
  • Seifert, A. C. (2006). Life skills keeping it real : Investigating the ımpact and outcomes of a high school sexual health unit of study. Doktora Tezi, The University of North Carolina, Chapel Hill.
  • Selçuk, Z. (2006). İlköğretim 6. sınıf kız öğrencilerine uygulanan cinsel sağlık eğitiminin cinsel sağlık bilgilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Set, T., Dağdeviren, N. ve Aktürk, Z. (2006). Ergenlerde cinsellik. Genel Tıp Dergisi, 16(3), 137-141.
  • Sexuality Information and Education Council of the United States (SIECUS).(1996). Guidelines for comprehensive sexuality education (2nd ed.). New York: SIECUS.
  • Siyez, D. M. ve Siyez E. (2007). Ergenlerin cinsel yaşam deneyimlerinin bazı psiko-sosyal değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Üroloji Dergisi, 33(1), 56-63.[Çevrim-içi: http://turkishjournalofurology.com/sayilar/26/buyuk/056-0631.pdf], Erişim tarihi: 11Nisan 2013.
  • Speizer, I. S., Magnani, R. J., & Colvin, C. E. (2003). The Effectiveness of adolescent reproductive health interventions in developing countries: A Review of the evidence. Journal of Adolescent Health, 33(5), 324-48.
  • St. Lawrence, J. S., , Brasfield, T. L., Jefferson, K. W., Alleyne, E., O'Bannon R. E., & Shirley, A. (1995). Cognitivebehavioral intervention to reduce African-American adolescents’ risk for HIV infection. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 63(2), 221-237.
  • United Nations Population Fund (UNFPA), (2010). Comprehensive sexuality education: Advancing human rights, gender equality and ımproved sexual and reproductive health.[Çevrim-içi: http://www.asiapacificalliance.org/images/stories/APCSRH/Youth_and_Ed/comprehensive_sexuality_education _unfpa2010.pdf], Erişim tarihi: 12Mart 2013.
  • Walcott, C. M., Meyers, A. B., & Landau, S. (2008). Adolescent sexual risk behaviors and school-based sexually transmitted infection/HIV prevention. Psychology in the Schools, 45(1), 38-51.
APA KOÇ İ, Siyez D (2017). Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. , 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
Chicago KOÇ İSMET,Siyez Diğdem Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. (2017): 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
MLA KOÇ İSMET,Siyez Diğdem Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. , 2017, ss.560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
AMA KOÇ İ,Siyez D Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. . 2017; 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
Vancouver KOÇ İ,Siyez D Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. . 2017; 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
IEEE KOÇ İ,Siyez D "Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi." , ss.560 - 580, 2017. 10.16986/HUJE.2017026755
ISNAD KOÇ, İSMET - Siyez, Diğdem. "Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi". (2017), 560-580. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017026755
APA KOÇ İ, Siyez D (2017). Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
Chicago KOÇ İSMET,Siyez Diğdem Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32, no.3 (2017): 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
MLA KOÇ İSMET,Siyez Diğdem Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.32, no.3, 2017, ss.560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
AMA KOÇ İ,Siyez D Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 32(3): 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
Vancouver KOÇ İ,Siyez D Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017; 32(3): 560 - 580. 10.16986/HUJE.2017026755
IEEE KOÇ İ,Siyez D "Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi." Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, ss.560 - 580, 2017. 10.16986/HUJE.2017026755
ISNAD KOÇ, İSMET - Siyez, Diğdem. "Cinsel Sağlık Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencilerinin Cinsel Sağlık Bilgi Düzeyleri ve Tutumlarına Etkisi". Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/3 (2017), 560-580. https://doi.org/10.16986/HUJE.2017026755