Yıl: 2003 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 305 - 335 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520)

Öz:
Bu makalede 1455-1520 yılları arasında Artukabad kazası Türk kişi adları, dönemin tapu-tahrir defterlerine, dayalı olarak ele alındı. Bu defterlerdeki toplam 4550 oğul adı ile 3267 baba adı tür, köken ve sayı bakımından analitik olarak incelendi. Artukabad kazasında Türk erkekleri toplam 871 ayrı adla çağrılıyordu. Bunların yaklaşık % 80'i Arapça, % 12'isi Türkçe, % 4'ü Farsça, kalan % 4'lük kısım da bu üç ayrı kökenden oluşan çoklu isimlerden meydana gelmekteydi. % 2'in üzerinde en çok kullanılan adların tamamı Mehmed, Ali, Ahmed gibi Arapça kökenli İslâmî isimlerdi. Bu adlar, kesinlikle peygamber, halife ve diğer İslam büyüklerinin adlarından alınmıştı. Türkçe ve Farsça kökenli adlar verilirken ise eski Türk dinî inanış ve gelenekleri yansıtan isimler; idarî-askerî unvan ve terimler; iyi dilek ve temenniler ifade eden adlar; tarihî şahsiyet isimleri, gök cisimleri ve coğrafya isimleri; meslek, hayvan ve maden adları gibi ad gruplarındaki isimler yaygın olarak kullanıldı.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar

Turkish Personel Names in the District of Artukabad (1455-1520)

Öz:
In this article, the Turkish personal names of the district of Artukabad between the years of 1455-1520 have been taken up based on the tapu-tahrir registers of that period. The total 4550 names of son and 3267 names of father in these registers have been examined analytically in terms of kind, origine and frequency with which they were used. Turkish men recorded in the district of Artukabad have been called with 871 different names, of which 80 % was Arabic origine, 12 % Turkish, 4 % Persian; the remaining 4 % was made up of compound names with these three different origines. The whole of the most used names over 2 % were Islamic names with Arabic origine like Mehmed, AIi, Ahmed. These names were certainly given after the names of prophets, caliphs and other Islamic prominent people. While Turkish and Persian names were frequently given, the names reflecting old Turkish religious beliefs and customs, administrative-military titles and terms, names referring to good wishes, names of historical prominent people, names of geography and celestial bodies, names of profession, animal and mine and so on were also used commonly.
Anahtar Kelime:

Konular: Kültürel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Tapu-tahir defterleri (TD) TD 2, s. 364-425; TD 19, s. 247-278; TD 79, s. 357-385.
  • Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV, s. 345; V, s. 194.
  • Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı II İndeks-Gramer, Ankara 1997.
  • Eş-Şevkâni, Neylü’l-Evtar, V, s. 155.
  • Kaşgarlı Mahmud, Divânü Lûgati’t-Türk Dizini “Endeks” IV, çev. Besim Atalay, Ankara 1986.
  • Redhouse, James W., Turkish and English Laxicon,İstanbul 1992 (İkinci baskı).
  • Şemseddin Sami, Kâmusu’l-alam, I-VI, İstanbul 1308.
  • Yusuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, çev. Reşid Rahmeti Arat, Ankara 1988.
  • Abdi, İbrahim Şevki, Öz Türkçe Adlar, Balıkesir 1934.
  • Aras, Özgü, “Ad Koyma”, Türkiye Diyanet Vakfıİslam Ansiklopedisi (DİA), I (İstanbul 1988), s. 332-333.
  • Atalay, Besim, Türk Büyükleri ve Türk Adları, İstanbul 1953.
  • Bostan, M. Hanefi “XV. Asrın Ortalarında NiksarŞehrinin Sosyal ve İktisadî Yapısı”, TürkKültürü İncelemeleri Dergisi, 1 (İstanbul 2000), s. 187-208.
  • Caferoğlu, Ahmet, “Kaşgarlı Mahmut’a Göre Akraba Adları”, Türk Dili, XXVII/253 (1972), s. 23 – 26.
  • Çağatay, Neşet, “Anadolu’da Ahilik ve Bunun Kurucusu Ahi Evren”, Belleten, XLVI/182 (1982), s. 423-436.
  • Çağatay, Neşet, “Anadolu Türklerinin Ekonomik Yaşamı Üzerine Gözlemler (Bu Alanda Ahiliğin Etkileri)”, Belleten, LII / 203 (1988), s. 485-500.
  • Donuk, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerindeİdarî-Askerî Ünvan ve Terimler, İstanbul 1988.
  • Erol, Aydil, ŞarkılarlaŞiirlerle Türkülerle ve Tarihi Örneklerle Adlarımız, Ankara 1992.
  • Gençosman, Kemal Zeki, Ansiklopedik Türk İsimleri Sözlüğü, İstanbul 1975.
  • Güzelbey, Cemil Cahit, “Gaziantep Şer‘i Mahkeme Sicillerinde Türkçe Kişi Adları”, Türk Kültürü, XII/252 (1984), s. 246-249.
  • İlhan, Mehmet Mehdi, “Onaltıncı Yüzyıl Başlarında Amid Sancağı Yer ve Şahıs Adları Hakkında Bazı Notlar”, Belleten, LIV/209 (1990), s. 213-232.
  • İnan, Abdulkadir, “İslâmdan Sonra Türkçe Adlar”, Türk Dili, VII (1958), s. 491-494.
  • Kafesoğlu, İbrahim, Türk Millî Kültürü, İstanbul 1984.
  • Kaya, Hüsamettin, Çocuklarımız ve İsimleri, İstanbul 1974.
  • Kurt, Yılmaz, “Sivas Sancağında Kişi Adları (XVI. Yüzyıl)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı TarihiAraştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), IV (Ankara 1993), s. 223-290.
  • Kurt, Yılmaz, “Çorumlu Kazası Kişi Adları (XVI. Yüzyıl)”, OTAM, VI (Ankara 1995), s. 211-248.
  • Kurt, Yılmaz, “Çorum Sancağı Kişi Adları (XVI. Yüzyıl)” Belleten,LIX/224 (Ankara 1995), s. 75-119.
  • Kurt, Yılmaz, “Osmanlı Tahrir Defterlerinin Onomastik Değerlendirilmesine Uygulanacak Metod”, Osmanlı Araştırmaları, XVI (İstanbul 1996), s. 45-59.
  • Kurt, Yılmaz, “İskilip Kazasında Yer ve Kişi Adları (16. yüzyıl)”, Türk Kültüründe İz Bırakan İskilipli Âlimler, Ankara 1998, s. 46-76.
  • Öksüz, Yusuf Ziya, “İslamiyet Sonrası Türklerde Ad Verme Geleneği”, Milli Kültür, 3/9 (Şubat 1982), s. 27-31.
  • Par, Arif Hikmet, A’dan Z’ye Ansiklopedik Türk Adları ve Soyadları Sözlüğü, İstanbul 1981.
  • Püsküllüoğlu, Ali, Seçilmiş Çocuk Adları Sözlüğü, Ankara 1981.
  • Yediyıldız, Bahaeddin ve Özkanİzci, “1455 Yılında Ordu ve Yöresinde Kullanılan Şahıs Adları”, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Armağan Dizisi 1: Şükrü Elçin Armağanı, Ankara 1983, s. 361-368.
APA Açıkel A (2003). Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). , 305 - 335.
Chicago Açıkel Ali Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). (2003): 305 - 335.
MLA Açıkel Ali Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). , 2003, ss.305 - 335.
AMA Açıkel A Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). . 2003; 305 - 335.
Vancouver Açıkel A Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). . 2003; 305 - 335.
IEEE Açıkel A "Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520)." , ss.305 - 335, 2003.
ISNAD Açıkel, Ali. "Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520)". (2003), 305-335.
APA Açıkel A (2003). Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 305 - 335.
Chicago Açıkel Ali Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13, no.2 (2003): 305 - 335.
MLA Açıkel Ali Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.13, no.2, 2003, ss.305 - 335.
AMA Açıkel A Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2003; 13(2): 305 - 335.
Vancouver Açıkel A Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2003; 13(2): 305 - 335.
IEEE Açıkel A "Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520)." Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, ss.305 - 335, 2003.
ISNAD Açıkel, Ali. "Artukabad Kazasında Türk Kişi Adları (1455-1520)". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/2 (2003), 305-335.