Yıl: 2018 Cilt: 33 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 375 - 397 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 27-05-2019

UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP

Öz:
Nuri Şeker founded Uşak Sugar Factory in 1926. He targeted to produce Turkish sugar from beet.Thus, he wanted to easily ensure this need of Turkish people. He also planned to provide a regularsource of income to poor peasants. He established a company and began to collect capital for thefactory. Czechoslovak Skoda firm provide technology to the factory. After inauguration, UşakSugar Factory met water supply and agricultural pest problem. Nuri Şeker also had to teach newlysugar beet cultivation to peasants. In contrary to all difficulties, factory started its operations andsugar production was steadily increased. But Nuri Şeker faced with financial difficulties, becauseexperience years in sugar production increased factory’s debts. As a result of these debts,government decided to liquidate the factory’s company. Nationalization was practiced on 6August 1931. During the liquidation process, rights of public partners became main argumentpoint. Later, government decided to pay face values of public partners’ shares. Eventually, linksof private entrepreneurs were totally severed from Uşak Sugar Factory.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyoloji

Özel Girişimciliğin Başarısı Olarak Uşak Şeker Fabrikası

Öz:
Nuri Şeker Uşak Şeker Fabrikasını 1926’da kurdu. Pancardan Türk şekerini üretmeyi hedeflemişti. Böylece Türk halkının bu ihtiyacını kolayca sağlamak istemişti. Kendisi ayrıca fakir köylülere düzenli bir gelir kaynağı sağlamayı planlamıştı. Bir şirket kurdu ve fabrika için sermaye toplamaya başladı. Çekoslovak Skoda firması fabrikaya teknoloji sağladı. Açılıştan sonra, Uşak Şeker Fabrikası su sağlama ve zirai haşere sorunlarıyla karşılaştı. Nuri Şeker ayrıca yeni şeker pancarı ziraatını köylülere öğretmek zorundaydı. Bütün zorluklara karşı, fabrika çalışmaya başladı ve şeker üretimi sürekli artmaktaydı. Fakat Nuri Şeker finansal zorluklarla karşılaştı. Çünkü şeker üretimindeki tecrübe yılları fabrikanın borçlarını arttırdı. Bu borçların sonucunda, hükümet fabrikanın şirketini tasfiye etmeye karar verdi. Kamulaştırma 6 Ağustos 1931’de gerçekleştirildi. Tasfiye sürecinde halk hissedarlarının hakları ana tartışma noktası oldu. Sonunda, hükümet halk hissedarlarının hisselerinin tam karşılığını ödemeye karar verdi. Neticede, özel girişimcilerin bağlantıları Uşak Şeker Fabrikasından tamamen kopartıldı.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Sosyoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • İrade Ticaret ve Nafia (İ.TNF) 6/52.
  • Meclis-i Vükela (MV)247/26.
  • Şura-yı Devlet (ŞD)3006/55.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-1-7-16-16.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-1-17-92-5.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-10-197-350-6.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-1-26-63-4.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-2-37-42-16.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-2-1-13-21.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-2-11-33-18.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-2-12-47-17.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-18-1-2-14-70-13.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-10-181-248-5.
  • Prime Ministry Republican Archive (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi) BCA 30-10-138-985-7.
  • Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü,Sanayi İstatistikleri, Teşviki SanayiKanunundan İstifade Eden Müesseselerin 1936-1941 Yılları Faaliyeti,Hüsnütabiat Basımevi, İstanbul 1945.
  • Başvekalet İstatistik U. M.,Sanayi İstatistikleri, Teşviki Sanayi Kanunundan İstifadeEden Müesseselerin 1932 Senesi Faaliyeti, Devlet Matbaası, İstanbul 1933.
  • Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü,Tarım İstatistikleri 1928-36, Mehmet İhsan Matbaası, Ankara 1937
  • Merkez İstatistik Müdüriyeti Umumiyesi, 1927 Senesi Zirai Tahriri Neticeleri, İstanbul Cumhuriyet Matbaası, Ankara 1928.
  • “Law of Granting Privileges and Exemptions to Sugar Factories” (Şeker Fabrikalarına Bahşolunan İmtiyazat ve Muafiyat Hakkında Kanun),ResmiGazete, No: 92, 14 April 1925.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Doksan Dördüncü İçtima, 5 April1925.
  • TBMM Zabıt Ceridesi, Yetmiş Dördüncü İnikat, 10 June1930.
  • Ziraat Vekaleti İstatistik Müdüriyeti,1926 Senesi Ziraat İstatistikleri, Sanayi-i Nefise Matbaası, İstanbul 1926.
  • Akıncı 1934 İhsan Abidin Akıncı,Şeker Yetirmeden Bitirmeye KadarTürkiye-Dış Memleketler, Akşam Matbaası,İstanbul.
  • Alatas 1931 Haşim Alatas,Şeker Kamışı ile Münavebesine Dahil NebatatıMüfideden Bazıları Üzerinde Yapılan Senelik Tecrübe Raporudur 1930, Hilal Matbaası,İstanbul.
  • Avcı 1991 Sedat Avcı,Türkiye’de Şeker Sanayii, Unpublished Ph.D. Thesis, İstanbul University,İstanbul.
  • Dumlu 1978 Güngör Dumlu, “Şeker Fabrikası Atıkları”,DSİ TeknikBülteni, No.43, Ankara, p. 32-39.
  • Hacızade Mirza 1928 “Muhtelif Şeker Pancarlarına Aid: 927 Senesi Tecrübesi Netayici”,İktisat Vekâleti Mecmuası, No.10, Vilayet Matbaası, İstanbul, p.3-20.
  • İstanbul ve Trakya İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları Türk Anonim ŞirketiNizamname-i Dâhiliyesi, Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürekâsı, İstanbul, 1925.
  • Karayaman 2010 Mehmet Karayaman,Nuri Şeker ve Uşak Şeker FabrikasınınKuruluşu, Uşak Akademi Kitapevi,Uşak.
  • Karayaman 2012 Mehmet Karayaman, “Atatürk Döneminde Şeker Sanayi ve İzlenen Politikalar”,Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Vol. XXVIII, No: 82, Ankara, p.54-96.
  • Kerim Ömer 1933 Kerim Ömer,Yaylanın Batı Ucunda, Uşak Pancar SahasıToprak ve Suları Üzerinde Bir Tetkik, İdeal Matbaa,Ankara.
  • Mazanoğlu 1967 Mustafa Mazanoğlu,Özel Teşebbüs Örneği Nuri ŞekerDestanı, Uşak Şeker Fabrikasının Kuruluş Mücadelesidir, Saraçoğlu Matbaası,Uşak.
  • M.Fazıl1923 M. Fazıl,Pancar ve Enginar, Orhaniye Matbaası, İstanbul.
  • Mikusch1934 Gustav Mikusch,Şeker Sanayimiz Hakkında BeynelmilelŞeker İstatistik Birliği Şefi Tarafından Hazırlanan Rapor,Başvekâlet Matbaası, Ankara.
  • Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti 1930 Milli Sanayi Kataloğu, Hâkimiyeti Milliye Matbaası, Ankara.
  • NüzhetHaşim 1929 Nüzhet Haşim “Şeker Ticaret ve Sanayii”,İktisatVekaleti Mecmuası,No.11,HüsnüTabiatMatbaası,İstanbul,p.104- 118.
  • Ötüken 1955 Vasfiye Ötüken,Türkiye’de Şeker, Dizerkonca Matbaası, İstanbul.
  • Pamir 1923 İlhami Nafiz Pamir, “Türkiye’de Şeker Sanayine Dair”,İktisatVekâleti Mecmuası, Year.1, İstatistik Müdüriyeti, Ankara, p.39-50.
  • Pamir 2008 İlhami Nafiz Pamir, “Şeker Sanayiimiz”,1930 SanayiKongresi Raporlar Zabıtlar, Ankara Sanayi Odası, Ankara, p. 218-234.
  • Polatoğlu 2017 Mehmed Gökhan Polatoğlu,Cumhuriyet Dönemi’nde TürkŞeker Sanayisinin Kurulması, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları,Ankara.
  • Şeker 2015 Mehmet Şeker,Şeker Dedem Uşak Şeker Fabrikasının GerçekHikâyesi, Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri,Uşak.
  • …1941 Şeker Pancarı Ziraati Toprağı Zayıf Düşürürmü, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Neşriyatı, Ankara.
  • Tekeli 1982 İlhan Tekeli, Selim İlkin,Uygulamaya Geçerken TürkiyedeDevletçiliğin Oluşumu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Tekeli 1983 İlhan Tekeli, Selim İlkin,1929 Dünya Buhranında Türkiye’ninİktisadi Politika Arayışları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Türkoğlu 1951 Abdullah Türkoğlu, “Türkiye’de Şeker Politikası”,İktisatFakültesi Mecmuası, Vol. XII, No: 3-4, İstanbul, p.109-133.
  • UşaktaTesisi Uşakda Tesisi Mukarrer Şeker Fabrikasının Projesidir, Ahmed İhsan ve Şürekası, İstanbul,1925.
  • Veldet 1958 Turan Veldet,30. Yılında Türkiye Şeker Sanayii, Türkiye Şeker Fabrikaları A. Ş. Neşriyatı,Ankara.
  • Velidedeoğlu 1977 Turan V. Velidedeoğlu, Ethem Koru, Rıza Güray, Murat Öner, Yılmaz Gürelli and Yavuz Demirtaş,Türkiye Şeker Sanayii1926-1976, Yurt Hizmetinde 50 Yıl, Türkiye Şeker Fabrikaları A. Ş. Yayınları,Ankara.
  • …, “ Memlekette Endüstri Hareketleri”,Endüstri, Year 22, Issue. 2, October 1936.
APA Damlıbağ F (2018). UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. , 375 - 397.
Chicago Damlıbağ Fatih UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. (2018): 375 - 397.
MLA Damlıbağ Fatih UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. , 2018, ss.375 - 397.
AMA Damlıbağ F UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. . 2018; 375 - 397.
Vancouver Damlıbağ F UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. . 2018; 375 - 397.
IEEE Damlıbağ F "UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP." , ss.375 - 397, 2018.
ISNAD Damlıbağ, Fatih. "UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP". (2018), 375-397.
APA Damlıbağ F (2018). UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. Tarih İncelemeleri Dergisi, 33(2), 375 - 397.
Chicago Damlıbağ Fatih UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. Tarih İncelemeleri Dergisi 33, no.2 (2018): 375 - 397.
MLA Damlıbağ Fatih UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. Tarih İncelemeleri Dergisi, vol.33, no.2, 2018, ss.375 - 397.
AMA Damlıbağ F UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2018; 33(2): 375 - 397.
Vancouver Damlıbağ F UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP. Tarih İncelemeleri Dergisi. 2018; 33(2): 375 - 397.
IEEE Damlıbağ F "UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP." Tarih İncelemeleri Dergisi, 33, ss.375 - 397, 2018.
ISNAD Damlıbağ, Fatih. "UŞAK SUGAR FACTORY AS A SUCCESS OF PRIVATE ENTREPRENEURSHIP". Tarih İncelemeleri Dergisi 33/2 (2018), 375-397.