Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi

SAYAR, Mehmet Salih; ÇAÇAN, Erdal; Başbağ, Mehmet

Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi

Mehmet BAŞBAĞ, (Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Diyarbakır, Türkiye)

Erdal ÇAÇAN, (Bingöl Üniversitesi, Genç Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü, Bingöl, Türkiye)

Mehmet Salih SAYAR (Dicle Üniversitesi, Bismil Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü, Diyarbakır, Türkiye)

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi

26 6

Yıl: 2018 Cilt: 27 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 92 - 101 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-05-2019

Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi

Öz:

Hayvan beslemesinde kullanılacak kaba yemlere ait besin içeriklerinin ve kalite parametrelerininönceden bilinmesi başarılı bir hayvancılık için büyük öneme sahiptir. Bu çalışma doğal olarak yetişen bazıbuğdaygil yem bitkisi türlerinin yem kalitesini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Dicle Üniversitesikampüs alanında yeralan doğal vejetasyondan 2017 yılında toplanan 13 değişik buğdaygil cinsine ait 15buğdaygil yem bitkisi türü, araştırmanın materyalini oluşturmuştur. Bitki türlerine ait doğadan toplanantohumlar Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma arazinde ayrı ayrı parsellere ekilerek, çiçeklenmedöneminde ot ile ilgi analizlerinin yapılması için hasat edilmiştir. Her parselden 3 tekerrürlü olarak alınankuru ot örnekleri Dicle Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜBTAM)Laboratuarlarında analiz edilmiştir. İncelenen özelliklere ait veriler üzerinde yapılan istatiksel analizsonucuna göre, incelenen tüm özellikler için buğdaygil bitki türlerinin 0.01 düzeyinde birbirlerinden farklıolduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırmada incelenen özelliklerin 15 buğdaygil türü arasında aşağıdakiaralıklarda değişim gösterdiği belirlenmiştir; ham protein oranı (HP) - %6.2-19.3; kuru madde oranı (KMO)- %88.9-91.7; asit deterjanda çözünmeyen lif oranı (ADF) - %22.9-43.2; nötral deterjanda çözünmeyen liforanı (NDF) - %45.9-74.6; asit deterjanda çözünmeyen protein oranı (ADP) - %0.08- 0.63; sindirilebilirkuru madde oranı (SKM) %55.3-71.0; kuru madde tüketimi oranı (KMT) - %1.61-2.62 ve nisbi yemdeğerleri (NYD) - 68.9-143.1. Biplot analiz yöntemiyle yapılan analizlerde ise aşağıdaki sonuçlaraulaşılmıştır. İncelenen özelliklerin birbirinden farklı 5 grup oluşturduğu belirlenmiştir. Kuru madde oranı,ADF ve NDF oranlarından oluşan 3 özellik arasında olumlu ve önemli ilişki saptanmış olup, bu üç özellikbakımından sindirilebilirlik oranı ve nisbi yem değerleri en düşük olan Bromus tectorum türü öne çıkmıştır.Öte yandan, aynı grupta yeralan ham protein oranı, magnezyum içeriği ve sindirilebilir kuru madde oranıözellikleri arasında da olumlu ve önemli ilişki olduğu saptanmıştır. Bu üç özelliğin bulunduğu grupta yeralan tek buğdaygil türü olan Lolium perenne türü dikkat çekici bulunmuştur. Yine aynı şekilde nisbi yemdeğeri ve kuru madde tüketim oranı özellikleri arasında da önemli olumlu ilişki olduğu belirlenmiş olup, ikiözellik bakımından ise Festuca arundinacea ve Phalaris canariensis türleri öne çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: ADF, biplot analiz yöntemi, buğdaygil türleri, ham protein, NDF

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Ziraat, Toprak Bilimi

Determining Feed Quality Values of Some Grass Species and Assessments on Relations Among the Traits with Biplot Analysis Method

Öz:

Abstract Knowing in advance nutritional contents and quality parameters of roughage used in livestock feeding is of great importance for a successful animal husbandry. This study was carried out to determine the feed quality of some grass species collected from natural vegetation of Dicle University campus in 2017. The material of the study consisted of 15 grass species, belonging to 13 genus of Poaceae family. The seed of the plant species were sown in plots separately in Research Area of Agriculture Faculty of Dicle University, Diyarbakır, in November 2017. The species were harvested for the forage analysis at the blooming period of the species. The samples of dry matter of the grass species taken from each plot with 3 replications were analyzed in Dicle University Science and Technology Application and Research Center (DUBTAM) Laboratories. The statistical analysis indicated that there were highly significant differences (P<0.01) among the grass species in terms all of the investigated traits. Additionally, the following ranges were determined among the 15 Grass species in the investigated traits; crude protein contents (CP) - 6.2-19.3%; dry matter contents (DMC) - 88.9-91.7%; acid detergent fiber (ADF) - 22.9-43.2%; neutral detergent fiber (NDF) - 45.9-74.6%; insoluble protein content in acid detergent (ADP) - 0.08- 0.63%; digestible dry matter content (DDM) - 55.3-71.0%; dry matter intake (DMI) - 1.61-2.62% and relative feed value (RFV) - 68.9-143.1. Mainly the following results revealed with biplot analysis. The investigated traits formed 5 separate groups. ADF and NDF contents traits took part in the same group. A positive interaction were determined among the dry matter, ADF and NDF features. Bromus tectorum was shown superiorty which has a low digestibility and dry matter content. It was remarkable that only Lolium perenne species came to fore for these traits. Finally; it was determined that there was a significant positive relationship between dry matter intake and relative feed value traits and Festuca arundinacea ve Phalaris canariensis species were found superior for the traits.

Anahtar Kelime:

Konular: Biyoloji Çevre Bilimleri Ekoloji Ziraat Mühendisliği Bitki Bilimleri Biyoloji Çeşitliliğinin Korunması Ziraat, Toprak Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Açıkgöz, E., (2001). Yem Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayın No: 182., s.135.
Albu, A., Pop, I.M., Radu-Rusu, C., (2012). Calcium (Ca) and phosphorus (P) concentration in dairy cow feeds. Lucrări Ştiinţifice- Seria Zootehnie. 57(17): 70-74.
Anonim. (1980).The Nutrients Requirements of Ruminant Livestock. 4th ed. 73-310. CAB International, Wallingford.
Anonim, (2018). Diyarbakır ili meteoroloji verileri. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü.
Avcıoğlu, R., Demiroğlu, G. ve Geren, H. (2004). Bazı yeni yem bitkisi cins tür ve çeşitlerinin Ege Bölgesi koşullarında verim ve yem kalite özellikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Proje No: TOGTAG-2847.
Avcıoğlu, R., Hatipoğlu, R. ve Karadağ, Y. (2009). Yem Bitkileri Cilt III. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, s.546.
Ayan, I., Mut, H., Önal-Ascı, O., Basaran U. and Acar, Z. (2010). Effects of manure application on the chemical composition of rangeland hay. Journal of Animal and Veterinary Advances. 9(13): 1852-1857.
Başaran, U., Mut, H., Önal Aşçı, Ö., Acar, Z. and Ayan, İ. (2011). Variability in forage quality of Turkish grass pea (Lathyrus sativus L.) landraces. Turkish Journal Field Crops. 16(1): 9-14.
Başbağ, M., Çaçan, E., Aydın, A. ve Sayar M. S., (2011). Güneydoğu Anadolu Bölgesi doğal alanlarından toplanan bazı fiğ türlerinin ot yönünden kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, Bildiriler Kitabı Cilt: 1, 27-30 Nisan, s: 143-152, Eskişehir.
Başbağ, M., Çacan, E., Sayar M. S. and Karan, H. (2018a). Identification of certain agricultural traits and inter-trait relationships in the Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. lasiocarpum (Willk.) Bornm. Pakistan Journal of Botany. 50(4): 1369- 1373.
Başbağ, M., Çaçan, E., Sayar M. S., Karan, H. ve Tonçer, Ö. (2018b). Bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin yem kalitesi açısından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 5(3): 246-252.
Caballero, A. R., Goicoechea-Oicoechea, E. L., Hernaiz-Ernaiz, P. J. (1995). Forage yields and quality of common vetch and oat sown at varying seeding ratios and seeding rates of vetch. Field Crops Research. 41:135-140.
Canbolat, Ö. (2002). Bazı Buğdaygil kaba yemlerin in vitro gaz üretimi, sindirilebilir organic madde, nispi yem değeri ve metabolic enerji içeriklerinin karşılaşırılması. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 18(4): 571-577.
Çaçan, E., Aydın, A. ve Başbağ, M. (2015). Bingöl Üniversitesi Yerleşkesinde Yer Alan Bazı Buğdaygil Yem Bitkilerine Ait Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 2(2): 214-219.
Çınar, S., (2012). Çukurova taban koşullarında bazı çok yıllık sıcak mevsim buğdaygil yem bitkilerinin yonca (Medicago sativa L.) ile uygun karışımlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Ensminger, M. E., Oldfield, J. E. and Heinemann, W. W. (1990). Feeds & Nutrition, second ed., The Ensminger Publishing Company, California, U.S.A., p: 890.
Fırıncıoğlu, H. K., Ünal, S., Pank, Z. and Beniwal S. P. S. (2012). Growth and development of narbon vetch (Vicia narbonensis L.) genotypes in the semi-arid central Turkey. Spanish Journal of Agricultural Research. 10(2): 430-442.
Garg, M. R., Bhanderi, B. M. and Sherasia, P. L., (2003). Macro-mineral status of feeds and fodders in Kutch district of Gujarat. Animal Nutrition and Feed Technology, 3(2):179-188.
Grzegorczyk, S., Alberski, J., Olszewska, M., Grabowski, K. and Bałuch-Małecka, A., (2017). Content of calcium and phosphorus and the Ca:P ratio is selected species of leguminous and herbaceous plants, Journal of Elementology. 22(2): 663-669.
Gülümser, E. and Acar, Z. (2012). Morphological and chemical characters of Bituminaria bituminosa (L) c.h. (Stirtion) grown naturally in the Middle Black Sea Region. Turkish Journal of Field Crops, 17(2): 101-104.
Gürsoy, E. ve Macit, M. (2017a). Erzurum ili çayır ve meralarında doğal olarak yetişen bazı buğdaygil yem bitkilerinin nispi yem değerleri bakımından karşılaştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 27(3): 309-317.
İlker, E., Aykut Tonk, F., Çaylak, Ö., Tosun,M. ve Özmen, İ. (2009). Assessment of genotype x environment interactions for grain yield in maize hybrids using AMMI and GGE biplot analyses. Turkish Journal of Field Crops, 14(2): 123 – 135.
Kendal, E. and Sayar, M. S. (2016). The stability of some spring triticale genotypes using biplot analysis. Journal of Animal and Plant Sciences. 26(3): 754-765.
Kendal, E., Sayar, M. S., Tekdal, S., Aktaş H. and Karaman, M. (2016). Assessment of the impact of ecological factors on yield and quality parameters in triticale using GGE biplot and AMMI analysis. Pakistan Journal of Botany, 48(5): 1903-1913.
Kevseroğlu, K. (2000). Tarla Tarımı-1. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No:36, s.20.
Kılıç, H., Tekdal, S., Kendal, E. ve Aktaş, H. (2012). Augmented deneme desenine dayalı ileri kademe makarnalık buğday (Triticum turgidum ssp durum) hatlarının biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Doğa Bilimleri Dergisi, 15(4): 18-25.
Kılıç, Ü., Yurtseven, S., Boğa, M. ve Aydemir, S. (2015). Farklı toprak tuzluluk düzeylerinin bazı buğdaygil yem bitkilerinin in vitro gaz üretimi ve yem değerleri üzerine etkisi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi. 3(1): 9-15.
Khan, Z. I., Ashraf, M., Hussain, A., (2007). Evaluation of macro mineral contents of forages: influence of pasture and seasonal variation. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences. 20(6): 908-913.
Lacefield, G. D., (1988). Alfalfa Hay Quality Makes the Difference. University of Kentucky Department of Agronomy AGR-137, Lexington, KY.
Morrison, J. A. (2003). Illinois Agronomy Handbook. Hay and Pasture, Chapter 6. Rockford Extension Center. (http://extension.cropsciences.illinois. edu/handbook/ pdfs/chapter06.pdf), (Erişim tarihi: 11.10.2018).
Sağlamtimur, T., Gülcan, H., Tükel, T., Tansı, V., Anlarsal, A. E. ve Hatipoğlu, R.,(1986). Çukurova koşullarında yembitkileri adaptasyon denemeleri 1. Buğdaygil Yembitkileri”, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 1: 26-36.
SAS Institute, (2002). JMP Statistics. Cary, NC, USA: SAS Institute, Inc. pp.70.
Sayar M. S., Anlarsal A. E. ve Başbağ, M. (2010). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yem bitkileri tarımının mevcut durumu sorunları çözüm önerileri, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi,14(2): 59-67.
Sayar, M. S., Kendal, E. (2014). Tek yıllık baklagil yem bitkilerinin tahıllarla karışık ekimi. Mardin Gıda Tarım ve Hayvancılık Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 11, Sayfa: 52-54.
Sayar, M. S., (2014). Path coefficient and correlation analysis between forage yield and its affecting components in common vetch (Vicia sativa L.). Legume Research. 37(5): 445-452.
Sayar, M. S., Han, Y. (2015). Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi- Journal of Agricultural Sciences. 21(1): 78-92.
Sayar, M. S., Han, Y., Yolcu, H. and Yücel, H., (2014). Yield and quality traits of some perennial forages as both sole crops and intercropping mixtures under irrigated conditions. Turkish Journal of Field Crops. 19(1): 59-65.
Sayar, M. S., (2016). Dry matter yield and forage quality of promising bitter vetch (Vicia ervilia (L.) Willd.) lines. VII International Scientific Agriculture Symposium, Book of Proceedings Jahorina, October 06-09, 2016 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina p: 283-291.
Schroeder, J. W. (1994). Interpreting Forage Analysis. Extension Dairy Specialist (NDSU), AS-1080, North Dakota State University.
Tajeda, R., Mcdowell, L. R., Martin, F.G. and Conrad, J. H., (1985). Mineral element analyses of various tropical forages in Guatemala and their relationship to soil concentrations. Nutrition Reports International. 32: 313-324.
VSN International, 2011. GenStat for Windows 14th Edition. VSN International, Hemel Hempstead, UK. Web page: GenStat.co.uk.
Yan, W., Hunt, L.A., Sheng Q and Szlavnics, Z. (2000). Cultivar evaluation and megaenvironment investigation based on the GGE biplot. Crop Science. 40: 597-605.
Yan, W., Kang M. S. (2003). GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool for Breeders, Geneticists, and Agronomists. CRC Press, Boca Raton, FL, pp.288.
Yan, W. and Tinker N. A. (2006). Biplot analysis of multi-environment trial data: Principles and applications. Canadian Journal of Plant Science. 86: 623-645.

APA	Başbağ M, ÇAÇAN E, SAYAR M (2018). Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. , 92 - 101.
Chicago	Başbağ Mehmet,ÇAÇAN Erdal,SAYAR Mehmet Salih Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. (2018): 92 - 101.
MLA	Başbağ Mehmet,ÇAÇAN Erdal,SAYAR Mehmet Salih Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. , 2018, ss.92 - 101.
AMA	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. . 2018; 92 - 101.
Vancouver	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. . 2018; 92 - 101.
IEEE	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M "Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi." , ss.92 - 101, 2018.
ISNAD	Başbağ, Mehmet vd. "Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi". (2018), 92-101.

APA	Başbağ M, ÇAÇAN E, SAYAR M (2018). Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 27(2), 92 - 101.
Chicago	Başbağ Mehmet,ÇAÇAN Erdal,SAYAR Mehmet Salih Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 27, no.2 (2018): 92 - 101.
MLA	Başbağ Mehmet,ÇAÇAN Erdal,SAYAR Mehmet Salih Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, vol.27, no.2, 2018, ss.92 - 101.
AMA	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 2018; 27(2): 92 - 101.
Vancouver	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 2018; 27(2): 92 - 101.
IEEE	Başbağ M,ÇAÇAN E,SAYAR M "Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi." Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 27, ss.92 - 101, 2018.
ISNAD	Başbağ, Mehmet vd. "Bazı Buğdaygil Bitki Türlerinin Yem Kalite Değerlerinin Belirlenmesi ve Biplot Analiz Yöntemi ile Özelliklerarası İlişkilerin Değerlendirilmesi". Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 27/2 (2018), 92-101.