Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme
Yıl: 2017 Cilt: 17 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 163 - 181 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-01-2019
Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme
Öz: Dünya tarihinin en dehşet verici hastalığı olan veba, çoğu yerde olduğu gibi Osmanlıtoprakları için de XIX. yüzyılın ortalarından itibaren, artık neredeyse yerel,demografik açıdan etkisiz ve hatta sıradan bir hastalık durumuna gelmişti. Veba,can kaybı bağlamında eski etkisini kaybetse de hastalıktan duyulan korkunungetirdiği psikoloji ve bundan kaynaklanan önlemlerin toplumsal ve ekonomikzararları devam etmiştir. Osmanlı topraklarında 1920’lere kadar görülmeyedevam eden vebanın eski tesirini yitirmesinde devletin 1840’lardan itibaren karantinabaşta olmak üzere başarıyla uyguladığı çeşitli tedbirlerin etkisi büyüktür.
Anahtar Kelime: Rethinking the Retreat of Plague Epidemics from Ottoman Territories
Öz: As one of the most terrifying disaeses of world history, plague has become local, less deadly and even a mandane one for Ottoman territories after the second half of the nineteenth century like many other places. Though the death toll decreased, psychological effects as well as social and economic damages related to measures taken to prevent the disease continued. Quarantine and other measures taken by the state after 1840s had been crucial to eliminate the effects of plague outbreaks which continued to exist until 1920s.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Yıldırım, Nuran. “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Sağlık Önlemleri.” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi 5 (1985): 1324.
- Yıldırım, Nuran. “Karantina”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi 4 (1994): 460.
- Veba, İstanbul: Meclis-i Umur-ı Tıbbiye-i Mülkiye ve Sıhhiye-i Umumiye, 1326.
- Vakit Gazetesi.
- Uludağ, Osman Şevki. “Son Kapitülasyonlardan Biri – Karantina.” Belleten 7/8 (1938).
- Tevfik, Hüseyin. “Bağdat’ta Veba İstilası.” Ceride-i Tıbbiye-i Askeriye, 31-33 (1919).
- Şehsuvaroğlu, Bedii N. Türk Tıp Tarihi. Bursa: Taş, 1984.
- SIHHİYE MECLİSİ MAZBATALARI.
- Sarıyıldız, Gülden. Hicaz Karantina Teşkilatı. Ankara: TTK, 1996.
- Sarıyıldız, Gülden. “Karantina Tarihinden Bir Yaprak: Kuleli Tahaffuzhanesi.” Bilim Tarihi 19 (1993).
- Sarıyıldız, Gülden. “Karantina Meclisi’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri.” Belleten 222 (1994).
- Sabah Gazetesi.
- Rothenggunther, E. “The Austrian Sanitary Cordon and the Control of theBubonic Plague: 1710-1871.” Journal of the History of Medicine and Allied Sciences XXVIII.1, (1973): 15-23.
- Panzac, Daniel. Osmanlı İmparatorluğunda Veba: 1700-1850. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt, 1997.
- Mehmed Kâmil- Zühdü. “İstanbul’da Teşrin- Evvel Vebası.” Darülfünun Tıp Fakültesi Mecmuası 3 (K. Evvel 1335): 138-145 ve 5 (Nisan 1336): 286-296.
- McNeill, William H. Plagues and Peoples. New York: Doubleday, 1976.
- Lüleci, Abdullah, İşgal İstanbul’unda Salgın Hastalıklar, Sakarya Üniversitesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2009.
- Lowry, Heath. “Pushing The Stone Uphill: TheImpact Of Bubonic Plague On Ottoman Urban Society In The Fifteenth And Sixteenth Centruies.” Osmanlı Araştırmaları, XVIII, 2003.
- Kohn, George C. Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times tothe Present, Third Edition. New York: Facts on File Inc., 2008.
- İnalcık, Halil. “İstanbul-Türk Devri.” DİA, XVIII.
- İnalcık, Halil. Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları. İstanbul: İSAM, 2010.
- Herbeck, M., L. Seifert, L., Hansch, S., Wagner, D. M., Birdsell, D., Parise, Katy L., Wiechmann, I., Grupe, G., Thomas, A., Keim, P., Zöller, L., Bramanti, B., Riehm, J. M., ve H. C. Scholz. “Yersinia Pestis Dna from Skeletal Remains from the 6th century AD Reveals Insights into Justinianic Plague”, PLos Pathog, 9.5: e1003349.dol:10.1371/journa.ppat.1003349, 2013http://Journa ls.plos.org/plospathogens/article?id=10.1371/journal.ppat.1003349. 18.05.2017.
- Hays, J. N. Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History, California: ABC Clio, 2005.
- Göksoy, Vildan. “Kızkulesi ve Salgın Hastalıklar.” Tarih ve Toplum 1888 (1999).
- Düstur, 1. Tertip, VII, Ankara, 1941.
- Çıpa, H. Erdem. “McNeill’in ‘Salgınlar ve Halklar’ı Üzerine Düşünceler.” Toplumsal Tarih 4. 22 (1995): 18.
- Byrne, Joseph P. Bubonic Plague, Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues. London: Greenwood Press, 2008.
- Bulmuş, Birsen. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba Kavramları Üzerine: Mistizimden Sosyal Reforma.” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 19 (2013): 17-23.
- Bollet, Alfred Jay. Plague and Poxes: TheImpact of Human History on Epidemic Disease. New York: Demos, 2004.
- BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivleri)
- Besim, Ömer. “Veba-Taun.” Servet-i Fünun XIX. 482 (1316): 218-221.
- Ayar, Mesut. “1900 İzmir ve 1901 İstanbul Salgınları Bağlamında Vebanın XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı İmparatorluğu’nda Devam Eden Etkisi.” History Studies 3 (2010): 173-188.
- Ahmet Mithat. “Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’de Karantina Yani Usul-ı Tahaffuzun Tarihçesi.” Salname-i Nezaret-i Hariciye, 1318.
| APA | AYAR M, KILIÇ Y (2017). Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. , 163 - 181. |
| Chicago | AYAR Mesut,KILIÇ Yunus Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. (2017): 163 - 181. |
| MLA | AYAR Mesut,KILIÇ Yunus Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. , 2017, ss.163 - 181. |
| AMA | AYAR M,KILIÇ Y Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. . 2017; 163 - 181. |
| Vancouver | AYAR M,KILIÇ Y Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. . 2017; 163 - 181. |
| IEEE | AYAR M,KILIÇ Y "Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme." , ss.163 - 181, 2017. |
| ISNAD | AYAR, Mesut - KILIÇ, Yunus. "Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme". (2017), 163-181. |
| APA | AYAR M, KILIÇ Y (2017). Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), 163 - 181. |
| Chicago | AYAR Mesut,KILIÇ Yunus Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 17, no.2 (2017): 163 - 181. |
| MLA | AYAR Mesut,KILIÇ Yunus Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, vol.17, no.2, 2017, ss.163 - 181. |
| AMA | AYAR M,KILIÇ Y Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 2017; 17(2): 163 - 181. |
| Vancouver | AYAR M,KILIÇ Y Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 2017; 17(2): 163 - 181. |
| IEEE | AYAR M,KILIÇ Y "Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme." Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17, ss.163 - 181, 2017. |
| ISNAD | AYAR, Mesut - KILIÇ, Yunus. "Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 17/2 (2017), 163-181. |
