Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 71 Sayfa Aralığı: 37 - 46 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17211/tcd.424377 İndeks Tarihi: 17-09-2019

Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz

Öz:
Bu çalışmada Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki, Pliyo-Kuvaterner yaşlı volkanik rölyefin antropojenik (insan kaynaklı) degradasyonu (bozulması) analiz edilmiştir. Volkanik rölyefin tahribata uğrayanunsurları arasında lav akıntılı piroklastik koniler, lav domları, piroklastik (kül, pomza ve cüruf) konilerve maarlar (patlama kraterleri) gelmektedir. Kanaatimizce volkanik yerşekillerinin tahrip edilmesi,bilinçsiz şekilde sürdürülen antropojenik bir süreç ve çözülmeyi bekleyen önemli bir güncel problemdir. Provenste her biri belirli bir jeolojik zamanın tanığı durumundaki volkanik yer şekillerinininsan kaynaklı tahribatı belirli kesimlerde yoğunluk kazanmıştır. Bu kesimler arasında; Karapınar(Konya)-Karacadağ (1375 m), Karacadağ-Hasan Dağı, Hasan Dağı’nın (3268 m) kuzeyi ve Acıgöl (Nevşehir)-Göllüdağ-Melendiz dağları (2963 m) arasındaki genç volkanik rölyef bulunmaktadır. İlk belirlemelere göre inceleme alanında 14’ü lav domu, 2’si maar, 22’si lav akıntılı veya kül ve cüruf egemenpiroklastik koni ve 4’ü de lav akıntısı olmak üzere tam 42 noktada kayda değer tahribat tespit edilmiştir. Adeta kum-çakıl ocaklarına dönüştürülmüş bu topografyalarda daha şimdiden bazı konilerinmorfolojisi bozulmuş ya da bozulma aşamasına gelmiştir. Bu bağlamda çevredeki diğer volkan konileri de tehdit altındadır.nYakın jeolojik zamanın volkanik gelişimine ışık tutan, doğal süreçlerin izlenmesinde bilimsel öneme ve belge niteliğine sahip, pek çok gelişmiş ülkede doğal sit vejeolojik/jeomorfolojik miras olarak tanınan volkanik yerşekillerine sahip çıkılması gerekmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya

An analysis on anthropogenic degradation of volcanic relief in the Cappadocia Volcanic Province

Öz:
In this study, the anthropogenic (human‐induced) degradation of the volcanic relief which is as oldas the Plio‐Quaternary is analysed in the Cappadocia Volcanic Province. Pyroclastic cones withlava flow, lava domes, pyroclastic cones (ash, pumice and slag), maar (eruption craters) are amongthe destroyed elements of the volcanic relief. In our opinion, the destruction of volcanic landformsis an anthropogenic process, which is carried on involuntarily, and an important current issue waiting to be resolved.The human‐induced destruction of volcanic landforms, each of which is witnessto a certain geologic time, is intensified in certain sections In the Cappadocia Volcanic Province.Among these sections there are so young volcanic reliefs between Karapınar (Konya)‐Karacadağ(1375 m), Karacadağ‐Hasan Dağı, Hasan Mountain (3268 m) north and Acıgöl (Nevşehir)‐Göllüdağ‐Melendiz Mountains (2963 m). According to initial findings significant damage was ascertainedin 42 areas including 14 lava domes, 2 maars, 22 pyroclastic cone dominant with lava flows or ashand slag, and 4 lava flows. In these topographies which are almost turned into sand quarries andgravel pits, morphology of some cones have already been degraded or they are on the brink ofdegradation. In this context, other surrounding volcano cones are also under threat. It is a must topreserve the volcanic landforms which are recognized as natural protected area and geological/geomorphological heritage by many developed countries, which have a scientific significance and ascientific document quality in the keeping track of natural processes, and which shed light on thevolcanic development of the near geological time.
Anahtar Kelime:

Konular: Coğrafya
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Atabey, E., (2010). Türkiye’de İnsan Kaynaklı (Antropojenik) Unsurlarve Çevresel Etkileri. Ankara: MTA Gn. Müdürlüğü, Yer Bilimleri veKültür Serisi-7.
  • Aydar, E. ve Gourgaud, A., (1998). The geology of Mount Hasan stratovolcano, Central Anatolia, Turkey. J. Volcanol. Geotherm. Res.85, 129-152.
  • Aydar, E., (1992). Etude volcano-structurale et magmatologique dustrato-volcan Hasan Dağı (Anatolie Centrale-Turquie- These deDoctorat), Universite Blaise Pascal , France.
  • Aydar, E., Çubukçu, H.E., Şen, E., ve Akın, L., (2012). Central Anatolia’nPlateau, Turkey: incision and paleoaltimetry recorded from volcanic rocks. Turkish Journal of Earth Sci., 22, 739–746.
  • Aydar, E., Gündoğdu, N., Bayhan, H. ve Gourgaud, A., (1994). Kapadokya Bölgesi’nin Kuvaterner Yaşlı Volkanizmasının Volkanik-Yapısal ve Petrolojik İncelenmesi. TÜBİTAK Türk Yerbilimleri Dergisi, 3(1), 25-42.
  • Aydar, E., Gündoğdu, N., Bayhan, H. ve Gourgaud, A., (1994). Bölgesi’nin Kuvaterner Yaşlı Volkanizmasının Volkanik-ve Petrolojik İncelenmesi, TÜBİTAK Yerbilimleri Dergisi, 25 (3),25-42.
  • Aydar, E., ve Gourgaud, A., (1998). The Geology of Mount Hasan Stratovolcano, Central Anatolia, Turkey, Journal of Volcanology andGeoth. Research, Elseiver Science B.V., 85, 129-152.
  • Batum, İ., (1978a). Nevşehir güneybatısındaki Göllüdağ ve Acıgöl volkanitlerinin jeokimyası ve petrolojisi : Yerbilimleri Dergisi, 4 (1-2),70-88.
  • Batum, İ., (1978b). Nevşehir güneybatısındaki Göllüdağ ve Acıgöl jeolojisi ve petrografisi: Yerbilimleri Dergisi, 4 (1-2),50-69.
  • Bigazzi, G., Yeğingil, Z., Boztuğ, D., Ercan, T., Norelli, P. ve Özdoğan, M.,(1997). Studi di proveinenza della obsidiana con il metodo traccedi fissione: nuovi dati sulle potenziali fonti anatoliche. IV. Giornata“ Le Scienze della Terra e l’Archeometria”, Neaples. 20-21 Feb.1997, Abstracts, 33.
  • Bigazzi, G., Yeğingil, Z., Ercan, T., Odonne, M. ve Özdoğan, M., (1993).Fisson track dating obsidians in Central and Northern Anatolia.Bull. Volcanology, 55, 588-595.
  • Çiner, A., Aydar, E., Dirik, K., Rojay, B., Ersoy, O., Sayın, E., Çubukçu, E.,Yıldırım, C., ve Kutluay, A., (2011). Vertikal Anatolian MovementProje (Proje No: 107Y333), Ankara: TÜBİTAK.
  • Dönmez, M., Türkecan, A. & Akçay, A. E., (2003). Kayseri-Niğde-Nevşehir Yöresi Tersiyer Volkanikleri, (Rapor No: 10575), Ankara, MTAGenel Müdürlüğü.
  • Ercan, T., (1986). Orta Anadolu’daki Senozoyik Volkanizması, MTA Dergisi, 107, 119-140.
  • Ercan, T., Akbaşlı, A., Yildirim, T., Fişekci, A., Selvi, Y., Ölmez, M. ve Can,B., (1991). Acıgöl (Nevşehir) Yöresindeki Senozoyik Yaşlı VolkanikKayaçların Petrolojisi, MTA Dergisi, 113, 31-44.
  • Ercan, T., Fujitani, T.,Matsuda, J. I., Tokel, S., Notsu, K., Tadahide, U. I.,Can, B., Selvi, Y., Yildirim, T., Fişekçi, A., Ölmez, M. ve Akbaşli, A.,(1990). Hasan Dağı- Karacadağ (Orta Anadolu) Dolaylarındaki Senozoyik Yaşlı Volkanizmanın Kökeni ve Evrimi, Jeomorfoloji Dergisi,18, 39-54.
  • Ercan, T., Yıldırım, T. ve Akbaşlı, A., (1987). Gelveri (Niğde)- Kızılcin(Nevşehir) Arasındaki Volkanizmanın Özellikleri. Jeomorfoloji Dergisi, 15, 27-36.
  • Erkal, T. ve Taş, B., (2013). Jeomorfoloji ve İnsan: Uygulamalı Jeomorfoloji, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • Goudie, A. S., (1993). Human influence in geomorphology: A generalreview, with a concern for the future, in a major journal. Geomorphology, 7, 37–59.
  • Gray, M., (2004). Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature.Chichester: John Wiley. Kalayci, M. ve Uzun, O., (2017). Madencilik Sonrası Maden AlanlarınınRekreasyonel Amaçlı Değerlendirilmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 2 (2), 232-244.
  • Konya İl Çevre Durum Raporu, (2006). Konya: Konya İl Çevre ve OrmanMüdürlüğü. Kopar, İ., (2007). Hasan Dağı ve Yakın Çevresi’nin Fiziki Coğrafyası, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
  • Kubalíková, L., (2013). Geomorphosite assessment for geotourismpurposes. Czech Journal of Tourism, 2 (2), 80-104.
  • Kurugöl, S., (2017). Puzolanik Aktivite Tespit Yöntemleri: Fiziksel Metotlar, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi(CFD), 38 (1), 21-39.
  • Nir, D., (1983). Man, a geomorphological agent: an introduction toanthropic geomorphology. Jerusalem: Keter. A general survey thatwas ahead of it’s time. Springer Netherlands, ISBN: 978-90-277-1401-5.
  • Notsu, K., Fujitani, T., Ui, T., Matsuda, J. ve Ercan, T., (1995). Geochemical Features of Collision-Related Volcanic Rocks in Central andEastern Anatolia, Turkey, Journal of Volcanology and GeothermalResearch, 64, 171-192.
  • Olanca, K., (1994). Geochimie des lavas Quaternaires de Cappadoce(Turquie): Les appareils monogeniques (These de Doctorat), Universite Blaise Pascal , France.
  • Panizza, M. ve Piacente, S., (2005). Geomorphosites: a bridge betweenscientific research, cultural integration and artistic suggestion.Quaternario, 18 (1), 3-10.
  • Panizza, M. ve Piacente, S., (2008). Geomorphosites and geotourism.Revista Geografica Academica, 2 (1), 5-9.
  • Panizza, M., (2001). Geomorphosites: Concepts, Methods and Example of Geomorphological Survey. Chinese Science Bulletin, 46, 4-6.
  • Pasquarè, G., (1968). Geology of the Cenozoic volcanic area of CentralAnatolia. Atti Accad. Naz. Lincei Mem., 9, 55-204.
  • Pasquarè, G., Poli, S., Vezzoli, L. ve Zanchi, A., (1988). Continantel arcVolcanism and tectonics setting in Central Anotolia, Turkey, Tectonophysics, 146, 217-230.
  • Pralong, J. P., (2003). Valorisation et vulgarisation des sciences de laTerre: les concepts de temps et d’espace. In Reynard, E., Holzmann, C., Guex, D., & Summermatter, N. (Eds.), Geomorphologieet tourisme, Actes de la Reunion annuelle de la Societe Suisse deGeomorphologie (SSGm), Finhaut, 21-23 septembre 2001, Travauxet Recherches n° 24 Lausanne: Institut de Geographie, 115-127.
  • Reynard, E., Holzmann, C. & Guex, D., (2003). Geomorphologie et tourisme: quelles relations? In Reynard, E., Holzmann, C., Guex, D.,ve Summermatter, N. (Eds.), Geomorphologie et tourisme, Actesde la Reunion annuelle de la Societe Suisse de Geomorphologie(SSGm), Travaux et Recherches n°24, Finhaut, 21-23 septembre2001, Lausanne: Institut de Geographie, 1-10.
  • Rodriguez-Gonzalez, A., Fernandez-Turiel, J.L., Pérez-Torrado, F.J., Aulinas, M., Carracedo, J.C., Gimeno, D., Goillou, H. ve Paris, R.,(2011). GIS methods applied to the degradation of monogeneticvolcanic fields: A case study of the Holocene volcanism of GranCanaria (Canary Islands, Spain).Geomorphology, 134, 249-259.
  • Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., (1981). Tethyan evolution of Turkey; aplate tectonic. Tectonophysics, 75, 181-241.
  • Temel, A., (1992), Kapadokya Eksplozif Volkanizmasının Petrolojik veJeokimyasal Özellikleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi), HacettepeÜniversitesi, Ankara.
  • Türkecan, A., (2015). Türkiye’nin Senozoyik Volkanitleri, Ankara: MTAGenel Müdürlüğü Yayınları.
  • Türkecan, A., Kuzucuoğlu, C., Mouralis, D., Pastre, J.F., Atıcı, Y., Guillou,H. ve Fontugne, M., (2004). Upper Pleistocene volcanism and Paleogeography in Cappadocia, (Rapor No: 10625). Turkey. MTA Gn.Müdürlüğü.
  • Williams, R. S. ve Moore, J. G., (1973). Iceland chills lava flow. GeotiKaynakça mes, 18, 14–17. https://gdex.cr.usgs.gov/gdex/ Son Erişim: 02.04.2018.
APA Kopar İ, Çelik M, Bayramlar H (2018). Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. , 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
Chicago Kopar İbrahim,Çelik Mehmet Ali,Bayramlar Hüseyin Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. (2018): 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
MLA Kopar İbrahim,Çelik Mehmet Ali,Bayramlar Hüseyin Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. , 2018, ss.37 - 46. 10.17211/tcd.424377
AMA Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. . 2018; 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
Vancouver Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. . 2018; 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
IEEE Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H "Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz." , ss.37 - 46, 2018. 10.17211/tcd.424377
ISNAD Kopar, İbrahim vd. "Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz". (2018), 37-46. https://doi.org/10.17211/tcd.424377
APA Kopar İ, Çelik M, Bayramlar H (2018). Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. Türk Coğrafya Dergisi, 0(71), 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
Chicago Kopar İbrahim,Çelik Mehmet Ali,Bayramlar Hüseyin Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. Türk Coğrafya Dergisi 0, no.71 (2018): 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
MLA Kopar İbrahim,Çelik Mehmet Ali,Bayramlar Hüseyin Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. Türk Coğrafya Dergisi, vol.0, no.71, 2018, ss.37 - 46. 10.17211/tcd.424377
AMA Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. Türk Coğrafya Dergisi. 2018; 0(71): 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
Vancouver Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz. Türk Coğrafya Dergisi. 2018; 0(71): 37 - 46. 10.17211/tcd.424377
IEEE Kopar İ,Çelik M,Bayramlar H "Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz." Türk Coğrafya Dergisi, 0, ss.37 - 46, 2018. 10.17211/tcd.424377
ISNAD Kopar, İbrahim vd. "Kapadokya Volkanik Provensi’ndeki volkan rölyefinin antropojenik degradasyonuüzerine bir analiz". Türk Coğrafya Dergisi 71 (2018), 37-46. https://doi.org/10.17211/tcd.424377