1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI
Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 113 - 139 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-08-2019
1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI
Öz: Osmanlılarda timar sistemi çerçevesinde timar sahiplerinin sefere götürmekle yükümlü oldukları tam teçhizatlı askere “cebelü” denilmektedir. Timar sahiplerinin cebelü asker yükümlülüğü kanunnamelerde düzenlenmiştir. Bu kanunnamelerdeki hükümlere göre, tımarlı sipahiler kendi dirliklerinin (iptida) üzerindeki her üç bin akçe, zeamet sahipleri ilk beş bin akçeden sonra her beş bin akçe için bir cebelü sefere götürmeleri gerekmekteydi. Cebelü yükümlülüğü olan timar ve zeâmet sahipleri cebelü çıkarmadıklarında, kendilerinden “bedel-i cebelü” adı altında vergi talep edilirdi. Mevcut literatüre göre, XVII ve XVIII. yüzyıllarda savaş tekniklerinin değişmesi, timarlı asker ihtiyacının azalması ve hazinenin paraya olan ihtiyacın artması sebepleriyle cebelü bedeliyesi uygulaması yaygınlaşmıştır. Cebelü bedeliyesi uygulamasının 17-18. yüzyıllarda yaygınlaşıp yaygınlaşmadığını tespit etmek için eyalet düzeyinde yeni çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle 1722-23 tarihli Sivas eyaleti Cebelü Bedeliyesi Defteri analitik bir incelemeye tabi tutulmuştur. Evvela defterdeki bilgiler tablolaştırılmış, ardından mevcut literatür yardımı ile tablolardaki veriler değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda çocuk, mütekait ve diğer timar ve zeamet sahiplerinin yükümlü oldukları cebelü nefer sayıları; cebelü bedeliyesinden muaf olanlar; nefer başına ödenen cebelü bedeli; cebelü bedellerinin tahsili ve Hazine-i Amire’ye teslim usulleri ve cebelü bedeli gelirlerinin tahsis edildiği hizmetler tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: APPLICATION of CASH EQUIVALENT for AUXILIARY SOLDIER LEVY in THE PROVINCE of SIVAS in 1722-23
Öz: Cebelü is an auxiliary soldier equipped by the timar-holders who are obliged to take to campaigns in the framework of the timar system in the Ottomans. The obligations of auxiliary soldier of timar-holders are designated in the law-books. According to the rules in these law-books, the timar-holding cavalrymen were to furnish a cebelü for every 3,000 akçes above their own timars; the zeamet-holding cavalrymen who held timars of more than 20,000 akçes a cebelü for every 5,000 akçes after the first 5,000 akçes of theirs timars. The timar-holding and zeamet-holding cavalrymen who were to bring with them cebelü, when they did not take cebelü to campaigns,could pay cash equivalent for auxiliary soldier levy. According to the existence literature, the application of pay cash equivalent for auxiliary soldier levy became widespread in the seventeenth and eighteenth centuries because of the change of war techniques, decreasing of the necessity of the timar-holding cavalrymen and increase of the necessity for money of the treasury. It is necessary to new works in the level of provinces in order to determine that the application of pay cash equivalent for auxiliary soldier levy became widespread or not. For this reason, the pay cash equivalent for auxiliary soldier levy register of 1722-23 of the province of Sivas was analysed analytically. First of all, the information in register were put into tables and then the data in tables were evaluated with the help of the existed literature. In the result of the evaluation, the number of cebelü obligations of child, retired and other timar-holding and zeamet-holding cavalrymen; those who excepted from pay cash equivalent for auxiliary soldier levy; cash equivalent for auxiliary soldier levy paid per cebelü; the collecting of pay cash equivalent for auxiliary soldier levy and their ways to deliver to the Treasure; and the services to which the revenues of pay cash equivalent for auxiliary soldier levy were assigned are determined.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD) BOA. MAD 7603; BOA. MAD 2697
- İnceleme Eserler (kitap ve makaleler) Akgündüz, A. (1990), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, 2. Kitap II. Bâyezid Devri Kanunnâmeleri, İstanbul: Fey Vakfı
- Akgündüz, A. (1992), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, 4. Kitap Kanunî Devri Kanunnâmeleri (I), İstanbul: Fey Vakfı.
- Ayn Ali Efendi (1979), Kavânîn-i Âl-i Osman der Hülâsa-i Mezâmîn-i Defter-i Divân, ed. Tayyib Gökbilgin, İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Barkan, Ö.L.(1980), “Timar”, Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul: Gözlem Yayınları, s. 805-872.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi (2000), Haz. Yusuf İhsan Genç ve diğerleri, Ankara. Emecen, F. (1993), “Cebelü”, DİA, 7: 188-189.
- Genç, M. (2000), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
- İnalcık, H. (1987), Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- İnalcık, H., “Djebeli”, EI2 (Eng), II, s. 528-529.
- Kütükoğlu, M. (2013), Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
- Pakalın, M.Z. (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Sertoğlu, M. (1986), “Cebelü”, Osmanlı Tarih Lûgatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
| APA | Açıkel A (2018). 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. , 113 - 139. |
| Chicago | Açıkel Ali 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. (2018): 113 - 139. |
| MLA | Açıkel Ali 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. , 2018, ss.113 - 139. |
| AMA | Açıkel A 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. . 2018; 113 - 139. |
| Vancouver | Açıkel A 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. . 2018; 113 - 139. |
| IEEE | Açıkel A "1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI." , ss.113 - 139, 2018. |
| ISNAD | Açıkel, Ali. "1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI". (2018), 113-139. |
| APA | Açıkel A (2018). 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 113 - 139. |
| Chicago | Açıkel Ali 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 13, no.2 (2018): 113 - 139. |
| MLA | Açıkel Ali 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.2, 2018, ss.113 - 139. |
| AMA | Açıkel A 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2018; 13(2): 113 - 139. |
| Vancouver | Açıkel A 1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2018; 13(2): 113 - 139. |
| IEEE | Açıkel A "1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI." Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13, ss.113 - 139, 2018. |
| ISNAD | Açıkel, Ali. "1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI". Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 13/2 (2018), 113-139. |
