TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME
Yıl: 2018 Cilt: 16 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 217 - 240 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.18026/cbayarsos.439438 İndeks Tarihi: 04-09-2019
TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME
Öz: Günümüzde ekonomik dengelerin sağlanması açısından kamukesimine önemli roller atfedilmiş olmasına rağmen kimi dönemlerdekamu finansman açıklarının ekonomik istikrarsızlıklara neden olduğugözlemlenmiştir. Kamu finansman açıklarının ağırlıklı kısmınıoluşturan bütçe açıkları özellikle 1970’li yıllardan itibaren ekonomininen büyük sorunlarından biri olarak ortaya çıkmıştır.Bütçe açıkları, özellikle 1980 sonrası dönemde çoğu gelişmekteolan ülkede olduğu gibi Türkiye’de de kamu maliyesi açısından önemlikonular arasında yer almıştır. Çalışmada, öncelikle Türkiye’de 1980sonrası dönemde bütçe açıklarının temel nedenlerine değinilmektedir.Daha sonra bütçe açıklarının finansman yöntemleri hakkında bilgiverilmekte ve değerlendirilmelerde bulunulmaktadır. Bütçe açıklarınınbaşlıca nedeni olarak kamu harcamalarında kaynak tahsisindeetkinliğin sağlanamaması, kamu gelirlerinde özellikle vergileraçısından istenen tahsilatın sağlanamaması sayılabilir. Ele alınandönemde bütçe açıklarının finansmanında özellikle dış borçlanmanınbütçe açığının zaman içinde azalmasına bağlı olarak daha azbaşvurulan bir finansman yöntemi olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
THE DRIVERS OF BUDGET DEFICITS IN TURKEY AND FINANCING METHODS: A PERIODIC EVALUATION
Öz: Even though the public sector assumed a significant role in terms of ensuring economic balances, public finance deficits have been a primary driver of economic instability for some time. The budget deficits, which constitute the predominant part of public funding deficits, have emerged as one of the biggest problems of the economy, particularly from 1970s onwards. Budget deficits have been among the most urgent financial issues in Turkey especially in post 1980 period, as is the case in most developing countries. This study primarily addresses the root causes of budget deficits in Turkey following 1980. A review of the methods used for financing the budget deficits is then provided with detailed evaluations. Among the basic drivers of budget deficits are the failure to ensure an effective allocation of resources in public expenditures and the inability to collect public revenues especially for tax purposes. The study demonstrates that external borrowing has gradually become a less favored method of financing, given a downward trend in budget deficits for the period in question.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKAT, Asaf Savaş. (1992). Kronik Enflasyon ve Çözüm Önerileri, Friedrich Ebert Vakfı Ekonomi Forumu, İstanbul.
- ARISOY, İbrahim. (2005), “Türkiye’de Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi (1950-2003)”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, Sayı: 15, ss.1-17
- AYTAÇ, Deniz ve GÜRAN, Mehmet Cahit, (2010). “Kamu Harcamalarının Bileşimi Ekonomik Büyümeyi Etkiler mi? Türkiye Ekonomisi İçin Bir Analiz”, Sosyo Ekonomi Dergisi, Sayı:13, ss.129-152.
- AYTAÇ, Deniz ve SAĞLAM, Metin. (2014). “Kamu Açıkları İç Borç ve Faiz Oranı İlişkisi: Türkiye Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, , ss. 131- 149.
- BAYRAK, Metin ve KANCA Osman Cenk. (2013). “Türkiye’de Kamu Kesimi Açıklarının Nedenleri ve Fiyatlar Genel Düzeyi Üzerindeki Etkileri”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı:48, ss.91-111.
- BULUTOĞLU, Kenan. (2008). Kamu Ekonomisine Giriş, 7.Baskı, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara.
- ÇATALOLUK, Cuma. (2009). “Kamu Borçlanması, Gerçekleşme Biçimi ve Makro Ekonomik Etkileri, (Teorik Bir Yaklaşım, Türkiye Örneği)”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:12, Sayı:21, ss.240-258
- DEMİR, Osman. (2001). “Türkiye’de Kamu Açıkları ve Artış Sebepleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:16, Sayı:2, ss.11-30.
- GÖKTUĞ, Gülden. (2010). “Maastricht Kriterleri ve Türkiye’nin Bu Kriterlere Uyum Süreci”, Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, ss.1-141
- GÜNAY, Ayşe. (2007). Mali Disiplinin Sağlanmasında Anayasal Denk Bütçe Yaklaşımı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Maliye Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ümit Ofset, Ankara.
- GÜRDAL, Temel. (2008). “Türkiye’de Faiz Dışı Fazla ve Borçların Sürdürülebilirliği (1975-2007 Dönemi)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:2, , ss. 417-442
- GÜRDAL, Temel ve YARDIMCIOĞLU, Fatih. (2005). “Türkiye’de Faiz Dışı Fazlanın Gelişimi ve Ekonomik Etkileri Açısından Değerlendirilmesi”, Sayıştay Dergisi, Sayı:58, ss.21-39
- KARAGÖZ, Kadir. (2007). “Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri: Ekonometrik Bir Değerlendirme”, Sayıştay Dergisi, Sayı:66- 67, ss.99-110.
- KESİKOĞLU, Ferdi. (2005). Türkiye’de Bütçe Açıklarının Temel Makroekonomik Değişkenler Üzerindeki Etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- KESRİYELİ, Mehtap. (1997). “1980’li Yıllardan Günümüze Para Politikası Gelişmeleri”, T.C. Merkez Bankası Araştırma Genel Müdürlüğü Araştırma Yayını, Sayı: 97/4, ss.1-35.
- KOCAOĞLU, Feyza. (2005). 1990 Sonrası Türkiye’de Dış Borç Sorunu, Dış Borçların Sürdürülebilirliği ve Dış Borç Yönetimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
- KORU, Ayça Tekin ve ÖZMEN, Erdal. (2003). “Budget Deficits, Money Growth and Inflation: The Turkish Evidence”, Applied Economics, Cilt: 35, Sayı: 5, ss.591-596.
- OKTAYER, Asuman. (2010). “Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi”, Maliye Dergisi, Sayı:158, ss.431-447.
- OSKAY, Cansel Seymen. (2004). “1980’den Günümüze Türkiye’de İç Borçların Yapısal Gelişimi ve Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 8, , ss.119-138.
- SUGÖZÜ, İbrahim Halil, (2009). “Türkiye’de İç Borçlanma Ödenebilirliği ve Tahkimler (1990 – 2000)”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 17, , ss.69-83.
- SUSAM, Nazan. (2009). Türkiye’de Uygulanan Maliye Politikaları 1923-2008, Derin Yayınları, İstanbul.
- ŞEN, Hüseyin ve SAĞBAŞ, İsa. (2004). Bütçe Açıkları Teori ve Türkiye Uygulaması, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- ŞENER, Orhan. (1996). Kamu Ekonomisi, 5.Baskı, Beta Basın Yayın Dağıtım, İstanbul.
- TANDIRCIOĞLU, Haluk. (2000), “Türkiye’de Dış Borç Sorunu, Dış Borçların Sürdürülebilirliği ve Dış Borçların Sınırlandırılması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:2, Sayı:2, ss.1-17.
- TAŞKIN, Aydın. (2004). “İç Borçlanmanın Fiyatlar Genel Düzeyi Üzerindeki Etkisi”, T.C. Merkez Bankası Uzmanlık Yeterlilik Tezi, ss.1-79.
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2001). “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”, Duyuru Metni, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/eko_program/program.pdf, (28.06.2014)
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2013). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı Kitabı, Ankara,.
| APA | DAĞ M, TÜĞEN K (2018). TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. , 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| Chicago | DAĞ MEHMET,TÜĞEN Kamil TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. (2018): 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| MLA | DAĞ MEHMET,TÜĞEN Kamil TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. , 2018, ss.217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| AMA | DAĞ M,TÜĞEN K TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. . 2018; 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| Vancouver | DAĞ M,TÜĞEN K TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. . 2018; 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| IEEE | DAĞ M,TÜĞEN K "TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME." , ss.217 - 240, 2018. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| ISNAD | DAĞ, MEHMET - TÜĞEN, Kamil. "TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME". (2018), 217-240. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.439438 |
| APA | DAĞ M, TÜĞEN K (2018). TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| Chicago | DAĞ MEHMET,TÜĞEN Kamil TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16, no.2 (2018): 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| MLA | DAĞ MEHMET,TÜĞEN Kamil TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.16, no.2, 2018, ss.217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| AMA | DAĞ M,TÜĞEN K TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 16(2): 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| Vancouver | DAĞ M,TÜĞEN K TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 16(2): 217 - 240. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| IEEE | DAĞ M,TÜĞEN K "TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME." Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, ss.217 - 240, 2018. 10.18026/cbayarsos.439438 |
| ISNAD | DAĞ, MEHMET - TÜĞEN, Kamil. "TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ NEDENLERİ VE FİNANSMAN YÖNTEMLERİ: DÖNEMSEL BİR DEĞERLENDİRME". Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/2 (2018), 217-240. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.439438 |
