Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri
Yıl: 2017 Cilt: 15 Sayı: 23 Sayfa Aralığı: 183 - 220 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-09-2019
Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri
Öz: Uzun yıllar tek partili sistemle yönetilen Türkiye’de uluslararasıortamın da etkisiyle çok partili rejime geçme imkânı doğdu. Savaşdönemi koşullarının körüklediği iktisadi sorunlar yeni bir oluşumuntoplumsal taban bulma konusunda zorluk çekmeyeceğini gösteriyordu.CHP içerisinde 1945 yılı ortalarına değin ılımlı ve çekingen bir görüntüsergileyen muhalifler, DP’nin kurulmasıyla çetin bir mücadeleye koyuldu.Ancak çok partili sistemin tecrübesiz tarafları birbirlerine karşı dengeyisağlamakta oldukça zorlandı. Bu durum DP’nin katıldığı ilk bütçegörüşmesi olan 1947 yılı bütçe görüşmelerine de yansıdı. 7 Eylül Kararlarıve devletçilik uygulamalarının temel eleştiri konusu olduğu görüşmelere“Psikopat Olayı” damga vurdu. Meclisi terk eden Demokratların boykotu,partili Cumhurbaşkanı’nın partiler üstü girişimleri ve bunun yansımasıolan “26 Aralık Tebliği” ile aşıldı. Çalışmada DP muhalefetindeki bu ilkbütçe görüşmeleri tarafların iktisadi ve mali anlayışları ekseninde politikizdüşümleriyle birlikte incelenmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
One of the Painful Sections of Transition to a Multi-Party System: The 1947 Budget Negotiations
Öz: Having been ruled by a single party regime for long years, Turkey found a chance to step into a multi-party regime with the effect of the internationalized scene. Financial problems which were fuelled by war period conditions were showing that a new formation would have no difficulties in finding a social ground. Opponents, who were showing a moderate and timid image within CHP until the middle of 1945, faced an uphill struggle with the establishment of DP. However, inexperienced sides of multi-party regime struggled to find the balance against each other. This situation was reflected in the budget negotiations of 1947, which was the first budget negotiation DP joined. “Psychopath Event” marked the negotiations whose main points of criticism were the “Regulations of September, 7” and Statism practices. The boycott of democrats leaving the parliament was overcome with the supra-party initiatives of the party- member President of the Republic and “the Declaration of December, 26” which was a reflection of this. In the study, these first budget negotiations in DP opposition were investigated from the financial and economical understandings of the sides together with their political projections.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:VII, Cilt:20.
- T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:VIII, Cilt:3.
- Akın, Rıdvan, Türk Siyasâl Tarihi 1908-1920, İstanbul, XII Levha Yayınları, 2010.
- Albayrak, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara, Phoenix Yayınevi, 2004.
- Arar, İsmail, Hükümet Programları 1920-1965, İstanbul, Burçak Yayınevi, 1968.
- Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam 1938-1950, C.II, 11. bs., İstanbul, Remzi Kitabevi, 2011.
- Aydemir, Şevket Süreyya, Menderes’in Dramı? (1899-1960), 15.bs., İstanbul, Remzi Kitabevi, 2014.
- Başar, Ahmet Hamdi, Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları: “Yine Hayal Âleminde Uçuyorum...”, C.II, Haz.
- Murat Koraltürk, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
- Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, 3. bs., Ankara, İmge Kitabevi, 1998
- Goloğlu, Mahmut, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-IV 1946-1950 Demokrasiye Geçiş, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
- İnönü, İsmet, Defterler 1919-1973, Haz. Ahmet Demirel, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2016.
- Kepenek, Yakup, Nurhan Yentürk, Türkiye Ekonomisi, 19.bs., İstanbul, Remzi Kitabevi, 2007.
- Koçak, Cemil, “Siyasal Tarih (1923-1950)”, Yakınçağ Türkiye Tarihi 1908-1980, C.I, Haz. Sina Akşin, İstanbul, Milliyet Yayınları, [t.y.].
- Tanyeli, Halit, Adnan Topsakaloğlu, İzahlı Demokrat Parti Kronolojisi 1945-1950, İstanbul, İstanbul Matbaası, 1958.
- Tezel, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, 5.bs., İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2002.
- Toker, Metin, Tek Partiden Çok Partiye, İstanbul, Milliyet Yayınları, 1970.
- Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, 3.bs., İstanbul, Arba Yayınları, 1995.
- Us, Asım, Hatıra Notları, Haz. İsmail Dervişoğlu, İstanbul, Kitabevi Yayınları, 2012.
- Erim, Nihat, “Bütçe görüşmeleri devam ederken”, Ulus, 25 Aralık 1946.
- Erim, Nihat, “Meclisi terketmek vazifeden kaçmaktır”, Ulus, 19 Aralık 1946.
- Erim, Nihat, “Vazifeler tek taraflı değil karşılıklıdır”, Ulus, 22 Aralık 1946.
- Erim, Nihat, “Ya bu deveyi gütmeli ya...” Ulus, 30 Aralık 1946.
- Fenik, Mümtaz Faik, “D.Partinin elde ettiği kazanç”, Vatan, 29 Aralık 1946.
- Fenik, Mümtaz Faik, “İki Parti Arasında Normal Çalışma Devri”, Vatan, 28 Aralık 1946.
- Fenik, Mümtaz Faik, “Ticaret Bakanının çok yersiz sözleri”, Vatan, 30 Aralık 1946.
- Karataş, Murat, “Cumhuriyet Halk Partisi’nin Siyasal İktidar Anlayışı (1946-1950)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 29, 2014, s.505-524.
- Köprülü, Fuat, “Bir siyasî buhranın sonu”, Kuvvet, 27 Aralık 1946.
- Köprülü, Fuat, “Karşılıklı İtimad”, Kuvvet, 29 Aralık 1946.
- Köprülü, Fuat, “Kuru Tehditlerden Vazgeçiniz”, Kuvvet, 20 Aralık 1946.
- Nadi, Nadir, “Kriz Bitti”, Cumhuriyet, 28 Aralık 1946.
- Nadi, Nadir, “Yeni Bütçe”, Cumhuriyet, 3 Ekim 1946.
- Sadak, Necmettin, “Büyük Şefin Büyük hareketi”, Akşam, 28 Aralık 1946.
- Sadak, Necmettin, “Bir Demokrat partili düşüncesile dahi..”, Akşam, 22 Aralık 1946.
- Sadak, Necmettin, “Demokrat partisindeki kararsızlık ne gibi düşünceler uyandırıyor”, Akşam, 24 Aralık 1946.
- Sadak, Necmettin, “Samimi olmak ve bütün neticelere önceden katlanmış olmak”, Akşam, 29 Aralık 1946.
- Tuna, Serkan, ‘‘Cumhuriyet Döneminin İlk Devalüasyonu 7 Eylül 1946,’’ Akdeniz İİBF Dergisi, Cilt:7, Sayı:13, Mayıs 2007, s.86-121.
- Yalman, Ahmet Emin, “Bütçe müzakeresinden umumî ilhamlar”, Vatan, 19 Aralık 1946.
- Yalman, Ahmet Emin, “Vaziyet tam manasıyla berraklaşmağa muhtaç”, Vatan, 24 Aralık 1946.
| APA | Kınalı G (2017). Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. , 183 - 220. |
| Chicago | Kınalı Gürhan Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. (2017): 183 - 220. |
| MLA | Kınalı Gürhan Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. , 2017, ss.183 - 220. |
| AMA | Kınalı G Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. . 2017; 183 - 220. |
| Vancouver | Kınalı G Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. . 2017; 183 - 220. |
| IEEE | Kınalı G "Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri." , ss.183 - 220, 2017. |
| ISNAD | Kınalı, Gürhan. "Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri". (2017), 183-220. |
| APA | Kınalı G (2017). Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 15(23), 183 - 220. |
| Chicago | Kınalı Gürhan Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 15, no.23 (2017): 183 - 220. |
| MLA | Kınalı Gürhan Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, vol.15, no.23, 2017, ss.183 - 220. |
| AMA | Kınalı G Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 2017; 15(23): 183 - 220. |
| Vancouver | Kınalı G Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 2017; 15(23): 183 - 220. |
| IEEE | Kınalı G "Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri." Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 15, ss.183 - 220, 2017. |
| ISNAD | Kınalı, Gürhan. "Çok Partili Sisteme Geçişin Sancılı Kesitlerinden Biri: 1947 Yılı Bütçe Görüşmeleri". Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 15/23 (2017), 183-220. |
