Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri
Yıl: 2018 Cilt: 9 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 308 - 329 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-10-2019
Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri
Öz: Siyasi tarihimizde 2. Meşrutiyet’le birlikte başlayan çok partili siyasal hayat Cumhuriyetin ilanından birkaç yılsonra kesintiye uğramış ve 1925’te tek partili siyasal dönem başlamıştır. 1930 yılından itibaren iç ve dışgelişmelerin zorlaması ile tek partili siyasal sistemin gözden geçirilmesi gündeme gelmiştir. 1930’da SerbestCumhuriyet Fırkası (SCF) ile başlatılan çok partili sistem denemesi başarılı olamamıştır. SCF’nin kapanmasındansonra CHP yönetimi bir muhalefet partisine sistemi sıkı bir şekilde kapalı tutmuş ama bir anlamda çoğulculuğuandıran bazı siyasal model uygulamalarına yer vermiştir. Sözü edilen bu modeller, müstakil mebusluk uygulaması,Müstakil Grup denemesi, milletvekili adayları belirlenirken ikinci seçmenlerin görüşüne başvurulması, seçilecekmilletvekili kontenjanından fazla aday gösterilmesi gibi yöntemlerdir. Bu çalışmada, tek parti iktidarı dönemindeCHP yönetiminin halkın siyasal karar süreçlerine tam olarak katılmasına izin vermek yerine uygulamaya koyduğusınırlı katılım modelleri ele alınacaktır. Elimizdeki çalışmanın özgün yanı, tek parti iktidarı döneminde uygulanansınırlı siyasal katılım modellerini bir arada ele alıp toplu olarak incelemesidir.
Anahtar Kelime: Konular:
Alternative Political Participation Models to Multi-Party Life in the SingleParty Period Turkey
Öz: In Turkish political history, the multi-party political life which started with the 2nd Constitutionalist period was interrupted a few years after the declaration of the Republic and the single-party political period started in 1925. From 1930 onwards it has come to the fore to go through the single-party political system with the force of internal and external developments. With the establishment of the Free Republican Party (SCF-FRP) in 1930, a short multi-party system experiment was conducted, but it was not successful. After the closure of the SCF, the CHP administration tightly closed to an opposition party political system, but in a sense it embraced several political model practices that resembled pluralism. The mentioned models are methods such as independent member of parliament practice, Independent Group experiment, the second voters' opinion when parliamentary candidates are determined, and more candidates to be elected from parliamentary seats. In this study, the limited participation models that the CHP administration put into practice instead of allowing the public to fully participate in political decision-making processes will be addressed during the single-party period. The original side of our work is the collective examination of limited political participation models applied during the single-party era
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ağaoğlu, A. (2011), Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
- Akdağ, Ö. (2013), “Konya’da 1935 Genel Seçimi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 253-279.
- Akşam, 24 Şubat 1943.
- Anadolu, 26 Şubat 1943.
- Aydoğan, E. – Mahmutoğlu, T. B., (2013), “Mustafa Kemal Atatürk Döneminde Yapılan Seçimler ve Karakteristik Özellikleri”, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10, 113‐142.
- Aykaç, B. ve Durgun Ş. (2012), Çağdaş Siyasal Sistemler, Binyıl Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
- Başıbüyük, O. (2015), “Siyasal Partiler”, https://oguzhanbasibuyuk.files.wordpress.com/2015/08/partiler, (13.07.2018).
- Bezci, B. (2013), “Cumhuriyet Halk Partisi-Devleti Kuran Parti”, İç: İttihat ve Terakki’den Günümüze (Türkiye’de) Siyasal Partiler, Orion Yayınları, Ed.: Turgay Uzun, Ankara.
- Cem, İ. (1986), Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, Cem Yayınevi, 9. Basım, İstanbul.
- Çavdar, T. (2013), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 1839-1950, İmge Kitabevi Yayınları, 5. Baskı, Ankara.
- Çoker, F. (1996), Türk Parlamento Tarihi, IV. Dönem, (1931-1935), I., Ankara.
- Demirel, A. (2014), Tek Partinin İktidarı, Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946), İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
- Demirel, A. (2012), Tek Partinin Yükselişi, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Duman, Ö. (2017), “Tek Parti Döneminde CHP’de Bir Parti İçi Demokrasi “Denemesi”: 1939 Seçimleri ve İkinci Seçmenlerle “İstişare”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD), 26, 208-235.
- Duverger, M. (1993), Siyasi Partiler, Bilgi Yayınevi, 4. Basım, Ankara.
- Emrence, C. (2018), Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
- Eroğul, C. (2014), Demokrat Parti-Tarihi ve İdeolojisi, Yordam Kitap, 1. Basım, İstanbul.
- Ertem, B. (2013), “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İlk On Yılında Parlamento İçi Muhalefet Ve Bir Örnek: Serbest Cumhuriyet Fırkası”, Türkiye Sosyal Araştırmalar (TSA) Dergisi, 17 (2), 345-362.
- Fethi Okyar’ın Anıları, (1997), Haz: Osman Okyar-Mehmet Seyitdanlıoğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
- Goloğlu, M. (2009), Tek Partili Cumhuriyet, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-II, 1931-1938, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Goloğlu, M. (2017), Devrimler ve Tepkileri, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-1, 1924-1930, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Basım, İstanbul.
- İba, Ş. (2015), Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
- İnan, A. (2009), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Haz.: Arı İnan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 8. Baskı, İstanbul.
- İnan, A. (1999), M. Kemal Atatürk’ün Karlsbad Hatıraları, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
- Karabekir, K. (1995), Bir Düello ve Bir Suikast, Emre Yayınları, İstanbul.
- Karpat, K. H. (1967), Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Koçak, C. (2014), Belgelerle İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
- Koçak, C. (2002), “Siyasal Tarih (1923-1950)”, İç. Türkiye Tarihi-Çağdaş Türkiye 1908-1980, 4, 7. Basım, Yayın Yönetmeni: Sina Akşin, Cem Yayınevi, İstanbul.
- Mahmutoğlu, T. B., (2016), “Atatürksüz İlk Seçimler”, Atatürk Dergisi, 5(1).
- Olgun, K. (2011), “Türkiye’de Cumhuriyet’in İlanından 1950’ye Genel Seçim Uygulamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXVII (79), Ankara, 1-36.
- Öymen, A. (2002), Bir Dönem Bir Çocuk, Doğan Kitap, 5. Baskı, İstanbul.
- Öz, E. (1992), Tek Parti Yönetimi ve Siyasal Katılım(1923-1945), Gündoğan Yayınları, Ankara.
- Öztekin, A. (2010), Siyaset Bilimine Giriş, Siyasal Kitabevi, 6. Baskı, Ankara.
- Payaslı, V. (2014), “Tek Parti İktidarı’ndan Doğmuş Bir Denetim Organı: Müstakil Grup (1939-1946)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/28, 175-197.
- Pirili, R. M. (2016), “Devlet ve Otoriterlik Üzerine”, İktisat ve Toplum Dergisi, 68, 12-19.
- Sezer, A. (1998), “Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri ve Meclis’teki Çalışmaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV(42), 889-905.
- Soyak, H. R. (2014), Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi yayınları, 7. Baskı, İstanbul.
- Timur, T. (1997), Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi yayınları, 4. Baskı, Ankara.
- Tuncay, S. (2000), Parti İçi Demokrasi ve Türkiye, Gündoğan Yayınları, İkinci Baskı, İstanbul.
- Tuncer, E. (2003), Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), TESAV Yayınları, 2. Baskı, Ankara.
- Tunçay, M. (1992), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931), Cem Yayınevi, 3. Basım, İstanbul.
- Unat, K. (2011), “Cumhuriyet Halk Partisi’nde Nevi Şahsına Münhasır Bir Muhalif Grup: Otuzbeşler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 48, 839-867.
- Unat, K. (2015), “Tek Parti Döneminin Son Genel Seçimi: 1943 Seçimleri Ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin Seçim Propagandaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 56, 209-248.
- Us, A. (2012), Gördüklerim, Duyduklarım Duygularım, Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Uyar, H., “SCF’nin Yayın Organı: Serbest Cumhuriyet Gazetesi”, http://kisi.deu.edu.tr/hakki.uyar/3.pdf), (20.06.2018).
- Vatandaş, C. (2015), Cumhuriyetin Tarihi, Pınar Yayınları, 10. Baskı, İstanbul.
- Yetkin, Ç. (1997), Serbest Cumhuriyet Fırkası, Atatürk’ün Başarısız Demokrasi Devrimi, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2. Basım, İstanbul.
- Yılmaz, M. (2012/2), “1931 Seçimlerinde Köylü ve Amele Mebusların Seçimi”, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(2), 100-115.
- Zaman, 9 Şubat 1935.
- https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/o12.htm. (26.07.2018)
- https://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/o14.htm. (26.07.2018)
| APA | ÇİFTÇİ A (2018). Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. , 308 - 329. |
| Chicago | ÇİFTÇİ ALİ Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. (2018): 308 - 329. |
| MLA | ÇİFTÇİ ALİ Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. , 2018, ss.308 - 329. |
| AMA | ÇİFTÇİ A Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. . 2018; 308 - 329. |
| Vancouver | ÇİFTÇİ A Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. . 2018; 308 - 329. |
| IEEE | ÇİFTÇİ A "Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri." , ss.308 - 329, 2018. |
| ISNAD | ÇİFTÇİ, ALİ. "Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri". (2018), 308-329. |
| APA | ÇİFTÇİ A (2018). Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(24), 308 - 329. |
| Chicago | ÇİFTÇİ ALİ Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9, no.24 (2018): 308 - 329. |
| MLA | ÇİFTÇİ ALİ Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.9, no.24, 2018, ss.308 - 329. |
| AMA | ÇİFTÇİ A Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 9(24): 308 - 329. |
| Vancouver | ÇİFTÇİ A Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 9(24): 308 - 329. |
| IEEE | ÇİFTÇİ A "Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, ss.308 - 329, 2018. |
| ISNAD | ÇİFTÇİ, ALİ. "Tek Parti İktidarı Döneminde Çok Partili Siyasal Hayata Alternatif Katılım Modelleri". Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/24 (2018), 308-329. |
