ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR

Akdu, uğur; AKDU, Serap

ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR

Uğur AKDU, (Gümüşhane Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği, Gümüşhane, Türkiye)

Serap AKDU (Gümüşhane Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği, Gümüşhane, Türkiye)

Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

102 9

Yıl: 2018 Cilt: 9 Sayı: 23 Sayfa Aralığı: 99 - 123 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-10-2019

ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR

Öz:

Dünya genelinde 1 milyardan fazla insan fiziksel yahut psikolojik bir engelle yaşamaktadır ve engelli sayınıngiderek artacağı tahmin edilmektedir. Engelli olmak bir tercih değildir. Turistik faaliyetlere katılmak sağlıklıbireyler kadar engellilerin de hakkıdır. Bu kapsamda dünya genelinde birçok ülke, engelli bireylerin haklarını veyaşam standartlarını korumak amacıyla yasal düzenlemelere gitmektedir. Ülkelere göre farklılık gösteren budüzenlemeler bazen turizm sektörünü kapsamakta ama genellikle şehir planlaması ve mimari alanlar ile sınırlıkalmaktadır. Betimsel nitelikte olan bu çalışma engelli turizmi kapsamında dünyada ve Türkiye’de engellibireylerin turizm faaliyetlerine katılma haklarının yasal olarak nasıl korunduğuna odaklanmaktadır. Budoğrultuda ülkelerin konuyla ilgili yasal düzenlemeleri, çeşitli örgütlerin ve sivil toplum kuruluşlarınınaraştırma ve uygulamaları incelenmiş, Türkiye’deki yasa ve uygulamalarla kıyaslanmıştır. Bu çalışmadaTürkiye’deki yasal düzenlemelerin engelli turizm bağlamında gözden geçirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmışolup, engelli bireylerin turistik faaliyetlere katılma hakkının korunması ve engelli turizminin geliştirilmesi ileilgili öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Otelcilik, Konaklama, Spor ve Turizm

DISABLED TOURISM: LEGAL REGULATIONS AND PRACTISES

Öz:

More than 1 billion people live in a physical or mental disability around the world and it is estimated that this number will increase gradually. Being disabled is not a choice. Participation in tourist activities is as much a right for individuals with disabilities as well as healthy individuals. In this context, many countries around the world are making legal arrangements to protect the rights and living standards of disabled people. These regulations, which differ according to the countries, sometimes cover the tourism sector but mostly limited to the city planning and architectural area. This descriptive study focuses on the legal protection of the rights of disabled people to participate in tourism activities both in the world and in Turkey. Accordingly, the legal arrangements of the countries relating to the subject, researches and practises of various organizations and nongovernmental organizations have been examined and compared with the laws and practices in Turkey. In this paper, it has been reached that the revision required about official regulations in the context of disabled tourism in Turkey and offers some solutions related to the development of disabled tourism and the protection to the right of participate in tourist activities of disable persons.

Anahtar Kelime:

Konular: Otelcilik, Konaklama, Spor ve Turizm

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Acuner, E. ve Tayfun, A. (2016), Doğa Temelli Erişilebilir Turizm: Rize Örneği (Nature-Based Accessible Tourism: Case of Rize), Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(2), s. 63-93.
Akıncı, Z. ve Sönmez, N. (2015), “Engelli Bireylerin Erişilebilir Turizm Beklentilerinin Değerlendirilmesine Yönelik Nitel Bir Araştırma”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(1), s. 97-113.
American With Disabilities Act (ADA) (2005), A Guide to Disability Rights Laws, U.S. Department of Justice, Civil Rights Division, https://www.ada.gov/cguide.htm, (17.09.2017).
Artar, Y. ve Karabacakoğlu, Ç. (2003), Türkiye’de Özürlüler Turizminin Geliştirilmesine Yönelik Olarak Konaklama Tesislerindeki Altyapı Olanaklarının Araştırılması, Milli Prodüktivite Merkezi, Basılmamış Uzmanlık Tezi, Ankara.
Aslan, E. ve Güneş, G. (2014), “Avrupalı Seçkin Destinasyonlar (EDEN) Kapsamında Engelsiz Şehirler ve Turizm Ulusal Yazılı Medyada Engelsizlik Üzerine Bir Tarama”, 15. Ulusal Turizm Kongresi, 13-16 Kasım, Antalya, s. 1-15.
Atak, V. (2008), Marmaris’teki Otel İşletmelerinin Bedensel Engelli Turizmine Bakışı, Muğla Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
Avcıkurt, C. (2009), Turizm Sosyolojisi (Genel ve Yapısal Yaklaşım), Detay Yayıncılık, Ankara.
Ayyıldız, T., Atay, H. ve Yazıcı, A. (2014), “Konaklama İşletmelerinin Engelliler İçin Olanakları ve Yöneticilerin Görüşleri: Kuşadası Örneği”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, s. 84-100.
Birdir, K., Dalgıç, A. ve Kale, A. (2014), “Antalya ve Mersin Plajlarında Yapılan Düzenlemelerin Erişebilirlik Kapsamında İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, s. 145-158.
Buhalis, D. and Darcy, S. (2011), “Introduction: From Disabled Tourists To Accessible Tourism”, Buhalis D. ve Darcy S. (Ed.), Accessible Tourism Concepts And İssues, Channel View Publications, Bristol, p. 1-42.
Bulgan, G. ve Çarıkçı, İ. H. (2015), “Engelli Turizmi: Antalya İlindeki Dört Ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,13, s. 15-42.
Bulgan, G. ve Kaygısız, Ü. (2015), “Sosyal Avrupa Modeli Çerçevesinde Avrupa Birliği’ndeki Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemelerin Türkiye’deki Yasal Düzenlemelerle Karşılaştırılması”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 12, s. 360-384.
Çakmak, M. (2008), “Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Engelli Tanımı Hakkında Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 51-62.
Çizel, B., Sönmez, N. ve Akıncı, Z. (2012), Antalya’da Engelli Turizminin Gelişimi İçin Arz ve Talep Üzerine Bir Araştırma, Engelsiz Antalya – Engelsiz Turizm Projesi Çerçevesinde Gerçekleştirilen Araştırma Raporu, Akdeniz Üniversitesi Proje Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi, Proje No: TR61/10/KAMU/01-68, Ankara
Dağcı, E. (2009), “Engelsiz Tatil Mümkün Mü?”, Yalova Ortopedikler Spor Kulübü Engelsiz Dünya Dergisi, 2, s. 6.
Darcy, S. (1997), “Tourism Patterns And Experiences of New South Wales People With A Physical Disability”, Bushell, R. (Ed.), CAUTHE 1997: Tourism Research: Building A Better İndustry; Proceedings From The Australian Tourism And Hospitality Research Conference, Canberra, A.C.T.: Bureau of Tourism Research, p. 501.
Darcy, S., Cameron, B. and Pegg, S. (2010), “Accessible Tourism And Sustainability: A Discussion And Case Study”, Journal of Sustainable Tourism, 18(4), p. 515-537.
Darcy, S. and Dickson, T. J. (2009), “A Whole-Of-Life Approach To Tourism: The Case For Accessible Tourism Experiences”, Journal of Hospitality and Tourism Management, 16 (1), p.32-44.
Elektronik Haberleşme Kanunu, 5.11.2008/5809, R.G. 10.11.2017/27050.
Engelliler Hakkında Kanun, K.T. 1.7.2005/5378, R.G. 7.7.2005/25868.
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2017), Engelli ve Yaşlı Bireylere İlişkin İstatistiki Bilgiler, http://eyh.aile.gov.tr/data/551169ab369dc57100ffbf13/B%C3%BClten-Nisan2017.pdf, (21.10.2017).
Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği, R.G. 20.07.2013/28713.
European Destinations of Excellence (2013), EDEN Discover Europe’s Hidden Treasures, Directorate-General for Enterprise and Industry (European Commission), https://publications.europa.eu/en/publicationdetail/-/publication/bd2b2af9-2ac3-4feb-827f-9c2f3d8b405b/language-en, (20.09.2017).
European Network For Accessible Tourism (ENAT) (2013), European Network For Accessible Tourism,http://www.accessibletourism.org/?i=enat.en.mission_statement, (10.10.2017).
Göktaş, P. ve Bulgan, G. (2016), “Turizm Sektöründe Engelliler İle İletişimin Geliştirilmesine Yönelik Bir Çalışma”, Erciyes İletişim Dergisi, 4(3), s. 36-56.
Guerra, L. S. (2003), “Tourism for All: Organizing Trips for Physically Disabled Customers”, MA European Tourism Management, Bournemouth University, Germany.
Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik, R. G. 03.12.2011/28131.
İdari Para Cezalarının Uygulanması ve Diğer Hususlar Genelgesi, 02.03.2017, Sayı 96413503-010.06.01- E.24292.
İmar Kanunu, 03.05.1985/3194, R.G. 09.05.1985/18749.
Jacqueline, W. (2004), Improving Information On Accessible Tourism For Disabled People, Office for Official Publications of the European Communities, Italy, http://www.pedz.uni-mannheim.de/daten/edzh/gdb/04/improving_accessibility_en.pdf, (23.09.2017).
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 8.1.2002/4736, R.G.19.1.2002/24645.
Kanca, B. ve Ertaş, Ç. (2014), “Engelli Turizmine İlişkin Yasal Düzenlemeler: Türkiye İle Avrupa Birliği Mevzuatlarının Karşılaştırılması”, 15. Ulusal Turizm Kongresi, 13-16 Kasım, Antalya, s. 1359-1372.
Karacaoğlu, S. (2012), Bedensel Engellilerin Konaklama İşletmelerinden Beklentilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Eskişehir Örneği, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Kaya, A. (2010), Isparta İlinde Engellilere Yönelik Hizmet Veren Kamu ve Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Meslek Gruplarında Tükenmişlik Düzeyi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Kırlar, B. (2013), İzmir İli Örneğinde Otel İşletmelerinin Ulaşılabilirlik Standartlarına Uygunluğu Üzerine Bir Durum Analizi ve Otel Yöneticilerinin Engelli Turizmine Bakış Açıları, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Turizm İşletmeciliği Programı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Köseler, H. (2009), Almanya’da Görme Özürlüler, http://www.altinokta.org.tr/yazardetay.asp?idnourun=45, (08.10.2017).
Malloy, S. and Elizabeth, W. (2001), “Something Borrowed, Something Blue: Why Disability Law Claims Are Different”, Connecticut Law Review, 33(603), p. 603-666.
Mckercher, B., Packer, T., Yau, M. K. and Lam, P. (2003), “Travel Agents As Facilitators Or İnhibitors of Travel: Perceptions Of People With Disabilities”, Tourism Management, 24(4), p. 465-474.
Mülayim, A. ve Özşahin, B. (2010), “Bedensel Engellilerin Konaklama Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir İnceleme”, Öz-Veri Dergisi, 7(2), s. 1663-1684.
Olcay, A., Giritlioğlu İ. ve Parlak Ö. (2014), “ENAT (European Network For Accessible Tourism-Avrupa Erişilebilir Turizm Ağı) İle Türkiye’nin Erişilebilir Turizme Yönelik Otel İşletmelerini Kapsayan Düzenlemeleri ve Bu Düzenlemelerin Karşılaştırılması”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, s. 127-144.
Özoğul, G. ve Baran, G. G. (2014), “Bir Uzmanlaşma (İhtisaslaşma) Modeli: Ulaşılabilir Turizm Tur Planlaması Örneği”, 15. Ulusal Turizm Kongresi, 13-16 Kasım, Antalya, s. 1160-1175.
Öztürk, Y., Yaylı, A. ve Yeşiltaş, M. (2008), “Is The Turkish Tourism Industry Ready For A Disabled Customer's Market?: The Views Of Hotel And Travel Agency Managers”, Tourism Management, 29(2), p. 382-389.
Pehlivanoğlu, B. (2012), “Konaklama Yapılarının Engellilere Yönelik Oda Düzenlemelerinin İrdelenmesi”, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(4), s. 27-35.
Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, 15.2.2011/6112, R. G. 3.3.2011/27863.
Sınıflandırma Çalışmalarına İlişkin Değerlendirme Formlarının Hazırlanmasına ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ, R. G. 07.08.2009/27312.
Şahin, H. (2012), Engelli Bireylerin Konaklama Tesislerinden Memnuniyet Durumlarının İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Şen, N., Yetim, Ç. A. ve Biliç, N. (2014), “Kültür Varlıkları Ve Müzelerin Engelli Turist Ziyaretine Uygunluğunu Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDE), 7(1), s. 1-16.
Tellioğlu, S. ve Şimşek, N. (2016), “Dünyada ve Türkiye’de Engelli Dostu Turizm”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(33), s. 552-567.
Toker, B. ve Kaçmaz, Y. Y. (2015), “Engelli Bireylerin Turizm Deneyimlerine Yönelik Bir Araştırma: Alanya Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), s. 235-257.
Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik, R. G. 10.5.2005 /8948.
Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ, (TEBLİĞ NO: 2005/1) R. G. 26.06.2005/27976.
Tüfekçi, Ö. K. ve Öndül G. (2016), “Engelli Turizmi ve Engelli Turizm Pazarı için Öneriler: Antalya İli Örneği”, Journal of Current Researches on Health Sector, 6(1), s. 74-89.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, K.T. 18.10.1982/2709, R.G. 09.11.1982/17863.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu (DDK) (2009), 2009/5 Sayılı Denetleme Raporu, https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/ddk30.pdf, (10.10.2017). Türk Dil Kurumu (2017), (http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a12ef4d711c40.6894 6882), (15.10.2017).
Türk İşaret Dili Sisteminin Oluşturulması ve Uygulanmasına Yönelik Usul ve Esasların Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik, R.G. 14.04.2006/26139.
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) (2006), TÜRSAB Herkes İçin Engelsiz Turizm Komitesi, (http://www.tursab.org.tr/tr/engelsiz-turizm/tursab-herkes-icin-engelsiz-turizm-komitesi_486.html), (10.10.2017).
Tütüncü, Ö. ve Aydın, İ. (2015), “Ulaşılabilir Konaklama Tesisleri”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(1), s. 148 - 151.
Uygun, E. (2010), Fiziksel Engelli Ailelere sahip Bireylerin Tatil Kararlarına Fiziksel Engelli Fertlerin Etkisi, Gazi Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
World Tourism Organization (UNWTO) (2009), “Declaration On The Facilitation Of Tourist Travel”, A/18/20, June, Madrid, http://www2.unwto.org/sites/all/files/docpdf/ares578xviiideclarationfacilitation2009en.pdf, (13.10.2017).
World Health Organization (WHO) (2011), World Report On Disability, http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/70670/1/WHO_NMH_VIP_11.01_eng.pdf, (21.10.2017)
Yaylı, A. ve Öztürk, Y. (2006), “Konaklama İşletmeleri Yöneticilerinin Bedensel Engelliler Pazarına Bakış Açıları Üzerine Bir Araştırma”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), s. 87-97.
Yau, M. K., Mckercher, B. and Packer, T. L. (2004), “Traveling With A Disability: More Than An Access Issue”, Annals of Tourism Research, 31(4), p. 946-960.
Yenipınar, U. ve Eser S. (2014), “Engelli Turistlerin Turlarda Karşılaştıkları Sorunlar: Turist Rehberleri Açısından Bir Değerlendirme”, 15. Ulusal Turizm Kongresi, 13-16 Kasım, Antalya, s. 1132-1143.
Yenişehirlioğlu, E. ve Türkay, O. (2013), “Engelli Turistlerin Konaklama İşletmelerinde Kabul Görme Düzeyine Yönelik Algılama ve Sorunlar: Karşılaştırmalı Nitel Bir Araştırma”, Akademik Turizm ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 46-56.
Yılmazdoğan, O. C. and Temizkan, S. P. (2014), “Otel İnternet Sitelerinde Engelli Bireylerin İhtiyaçlarına Yönelik Bilgilerin Varlığı Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, s. 159-172.
Zengin, B. ve Eryılmaz, B. (2013), “Bodrum Destinasyonunda Engelli Turizm Pazarının Değerlendirilmesi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(11), s. 51-74.

APA	Akdu u, AKDU S (2018). ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. , 99 - 123.
Chicago	Akdu uğur,AKDU Serap ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. (2018): 99 - 123.
MLA	Akdu uğur,AKDU Serap ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. , 2018, ss.99 - 123.
AMA	Akdu u,AKDU S ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. . 2018; 99 - 123.
Vancouver	Akdu u,AKDU S ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. . 2018; 99 - 123.
IEEE	Akdu u,AKDU S "ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR." , ss.99 - 123, 2018.
ISNAD	Akdu, uğur - AKDU, Serap. "ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR". (2018), 99-123.

APA	Akdu u, AKDU S (2018). ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(23), 99 - 123.
Chicago	Akdu uğur,AKDU Serap ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9, no.23 (2018): 99 - 123.
MLA	Akdu uğur,AKDU Serap ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.9, no.23, 2018, ss.99 - 123.
AMA	Akdu u,AKDU S ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 9(23): 99 - 123.
Vancouver	Akdu u,AKDU S ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2018; 9(23): 99 - 123.
IEEE	Akdu u,AKDU S "ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, ss.99 - 123, 2018.
ISNAD	Akdu, uğur - AKDU, Serap. "ENGELLİ TURİZMİ: YASAL DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR". Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/23 (2018), 99-123.