Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii

Selçuk SEÇKİN (Mimar Sinan Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi
15 4
Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 463 - 478 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13114/MJH.2018.435 İndeks Tarihi: 04-10-2019

Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii

Öz:
Tarihin ilk dönemlerinden beri yerleşimin görüldüğü Gürcistan, MÖ 12. yüzyılda İberya olarakbilinmekte ve üç kabile tarafından yönetilmekteydi. Azize Nino’nun (Öl.338) Gürcistan’a Hristiyanlığıgetirmesiyle birlikte bu topraklarda Hristiyanlık hızla yayılmıştır. Osmanlıların Gürcülerle olan ilişkisiFatih Sultan Mehmet döneminde başlamıştır. Zaman içerisinde artan ilişkiler sonucunda, özellikle AcaraBölgesi’nde Müslümanların sayısı Hristiyan Gürcüleri geçmiştir. Osmanlı toprağı içerisinde MüslümanGürcülerin, yakın coğrafyalarla olan ilişkileri onların mimarisine de yansımış, Anadolu ve özellikleKaradeniz Bölgesi’yle kültürel alışveriş yüzyıllar boyunca sürmüştür. 2015 yılındaki arazi çalışmasındayaptığımız tespitler sonucunda elde ettiğimiz verileri değerlendirdiğimizde, Ghorcomi Camii’nin, AcaraBölgesi’ndeki camilerden farklı plan şemasına sahip olduğu görülmüştür. Yapı ayrıca ulu cami olarakçevre köylerin ortak ibadet mekânı olarak da kullanılmaktadır. Çalışmada, öncelikle yapı, plan özel-likleriyle incelenerek, uygulanan plan şemasının öncülleri ve yakın çevredeki benzer uygulamalara de-ğinilerek karşılaştırılmıştır. Yapının süsleme programına da değinilerek gerek Acara Bölgesi, gerekseKaradeniz ve Anadolu örnekleriyle kurulan mimari ilişkiler tartışılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etnik Çalışmalar

The Ghorcomi Mosque in the Georgia/Adjara Hulo Region and It’s Different Plan Features

Öz:
Inhabited since antiquity, Georgia was known as Iberia in the 12 th century B.C. and was ruled by three tribes. Christianity spread in Georgia after St. Nino (d. 338 A.D.) introduced this religion. The Ottoman relationship with the Georgians dates back to the reign of Mehmet the Conqueror. In time, relations increased, which caused the number of the Muslim population to exceed the number of Georgian Christians. Close contact and the cultural interaction of Muslim Georgians with neighbouring lands, particularly with Asia Minor and the Black Sea Region, which lasted for centuries, was reflected by themselves in their architecture. The surveys we conducted in 2015 show the Ghorcomi Mosque in the Ajaria region has a different plan when compared with other mosques in the area. The mosque is also known as the “ulu” (holy/grand) mosque and used as a common ground for worship by nearby villages. This study examines the architectural plan and the decorative features of the building, and compares the plan with its predecessors and similar buildings in the vicinity. The decorative features are also investigated in relation to the architectural relationships formed with examples in the Ajaria region, as well as the Black Sea region and Asia Minor.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etnik Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acun H. (1999). “Erken Devir Osmanlı Mimarîsi”. Eds. K. Çiçek & C. Oğuz, Osmanlı X (1999) 137-144.
  • Arık R. (1988). Batılılaşma Dönemi Anadolu Tasvir Sanatı. Ankara 1988.
  • Aslanapa O. (1984). Türk Sanatı I-II. İstanbul 1984.
  • Aslanapa O. (1986). Osmanlı Devri Mimarisi. İstanbul 1986.
  • Aytekin O. (1999). Ortaçağ’dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Mimari Eserler. Ankara 1999.
  • Aytekin O. (2018). “Komşumuz Gürcistan'daki Osmanlı Dönemi Cami Mimarisinden Örnekler”. 2. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi 2-5 Aralık 2015, Bildiriler (2018) 375-390.
  • Ayverdi E. H. (1966). Osmanlı Mimarisinin İlk Devri I. İstanbul 1966.
  • Ayverdi E. H. (1972). Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri 806-855. Cilt II. İstanbul 1972.
  • Bala M. (1997). “Gürcistan”. MEB İslam Ansiklopedisi. Cilt IV (1997) 837-845.
  • Baramidze R. (2010). The Muslim Monuments of Worship (Adjara). Batumi 2010.
  • Bayhan A. A. (2005). “Ordu/İkizce’den Bir Ahşap Cami: Laleli (Eski) Camii”. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi XIV (2005) 10- 20.
  • Bayhan A. A. (2015). “Ordu/Perşembe’den İki Ahşap Çantı Cami Örneği”. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi XII (2015) 99-107.
  • Bayhan A. A. (2009). “Ordu’da Bazı Tarihi Ahşap (Çantı) Camiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi II/VII (2009) 55-84.
  • Bayraktar M. S. (2006). “Samsun’da Türk Mimarisinin Gelişimi”. Geçmişten Geleceğe Samsun (1. Kitap) (2006) 399-425.
  • Beydiz M. K. (2012). “Türk Dönemi Anadolu ve Balkan Mimarisinde Görülen Gemi Tasvirli Duvar Resimlerinin Değerlendirilmesi”. III. Uluslararası Balkanlarda Türk Varlığı Sempozyumu (2012) 200-220.
  • Beydiz M. K. (2014). Osmanlı Gemi Tasvirleri. İstanbul 2014.
  • Beykal F. (1996). Denizli İlinde 19. Yüzyılda Yapılan Duvar Resimli Yapılar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Denizli 1996.
  • Bozkurt T. (2005). “19. Yüzyıl Osmanlı Seçmeciliğine Bir Örnek: Konya Aziziye Camii Mihrabı”. Eds. H. Karpuz & O. Eravşar, Konya Kitabı VIII (2005) 401-410
  • Brandts H. S., Wheeler A. & Shioshvili V. (2018). The Wooden Mosques of Adjara. 2018.
  • Brosset M. F. (2003). Gürcistan Tarihi. Çev. H. Andresyan. Ankara 2003.
  • Can Y. (2004). Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler. İstanbul 2004.
  • Cantay G. (1999). “Erken Osmanlı Dönemi Mimarisi”. Eds. K. Çiçek & C. Oğuz, Osmanlı XII (1999) 86-102.
  • Çeşmeli İ. (2007). “Orta Asya Camilerinde Tipoloji (7-13. YY)”. Sanat Dünyamız 103 (2007) 314-334.
  • Çiloğlu F. (1993). Gürcülerin Tarihi. İstanbul 1993.
  • Demir N. (2004). “Trabzon ve Yöresinde Ahşap Camiler”. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Gazi Üni- versitesi) XXIX (2004) 168-188.
  • Dönmez E. N. (2008). Wooden Mosques of the Samsun Region. Turkey & Oxford 2008.
  • Dursun D. (1996). “Gürcistan”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt VI (1996) 314-316.
  • Ersoy B. (1988). “Bergama Ulu Camii”. Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi IV (1988) 57-66.
  • Gümüş N. (1993). Osmanlı Devleti’nin Gürcistan Siyaseti (1808-1839). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul 1993
  • Gümüş N. (2000). XVI. Asır Osmanlı-Gürcü İlişkileri, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul 2000.
  • Hillenbrand R. (2005). İslam Sanatı ve Mimarlığı. Çev. Çiğdem Kafesçioğlu. İstanbul 2005.
  • İnce K. (2001). “Yukarı Camii/Akköy-Denizli”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi II (2001) 65-77.
  • Karamanlı H. M. (1996). “Gürcistan”. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt VI (1996) 311-313.
  • Karpuz H. (1989). “Doğu Karadeniz Bölgesinde Bazı Ahşap Camiler”. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi II/IV (1989) 37-45.
  • Karpuz H. (1990). “Trabzon’un Çaykara İlçesi Köylerinde Bulunan Bazı Camiler”. Vakıflar Dergisi XXI (1990) 281-298
  • Karpuz H. (1992). “Of İlçesinde Ağaçlı Köyü Camii”. Lale Dergisi VIII (1992) 21-24.
  • Kasap M. (2010). Osmanlı Gürcüleri. İstanbul 2010
  • Kırzioğlu M. F. (1976). Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi: 1451-1590. Ankara 1976.
  • Kuban D. (2007). Osmanlı Mimarisi. İstanbul 2007.
  • Kuran A. (1964). İlk Devir Osmanlı Mimarisinde Cami. Ankara 1964
  • Kuyulu İ. (2000). “Anatolian Wall Paintingsand Cultural Traditions”. EJOS III (2000) 1-27.
  • Küçük O. (2017). Trabzon’un, Çaykara, Dernekpazarı, Hayrat ve Of İlçelerindeki Osmanlı Dönemine Ait Bazı Ahşap Camiler (18-19. yy). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Van 2017.
  • Muşmal H. & Çetinaslan M. (2009). “Bir Keşif Defteri Işığında Konya Kapı Camii’nin İnşa Süreci ve Mimari Özellikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi II/VI (2009) 446-480.
  • Nefes E. (2009) Samsun Yöresindeki Son Dönem Ahşap Camiler. Samsun 2009.
  • Renda G. (1977). Batılılaşma Dönemi’nde Türk Resim Sanatı 1700-1850. Ankara 1977
  • Sarı Y. (2016). Trabzon’un Hayrat, Sürmene ve Of İlçelerindeki Köy Camileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Samsun 2016.
  • Seçkin S. (2008). “Filibe Ulu Camii’nin Osmanlı Mimarisindeki Yeri”. Filibe (Plovdiv) Cuma Camii Kon- feransı Bildirileri (7 Haziran 2008 - Filibe) (2008) 39-48.
  • Seçkin S. (2016). “Decorative Features in The Ottoman Structure in Georgia Adjara”. Ed. R. Davis, Methodological Approachesto Social Sciences (2016) 45-57.
  • Seçkin S. (2018). “Gürcistan/Acara Keda Bölgesi’ndeki Osmanlı Dönemi Camileri”, Turkish Studies Social Sciences, 13/18, (2018) 1133-1169.
  • Tanman M. B. (1993). “Merzifon Kara Mustafa Paşa Camii Şadırvanının Kubbesinde Zileli Emin’in Yarattığı ‘Osmanlı Dünyası’ ve Bu Dünyaya Yansıyan Kişiliği”. Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar Güner İnal’a Armağan (1993) 491-523.
  • Tekinalp P. Ş. (2002). “Batılılaşma Dönemi Duvar Resmi”. Türkler XV (2002) 440-448.
  • Tuluk Ö. İ. & Durmuş S. (2007). “Araklı’nın Çok Kubbeli Camileri”. Arredamaneto Mimarlık XII (2007) 110-116.
  • Tuluk Ö. İ. & Durmuş S. (2012). “Araklı’nın Çok Kubbeli Camileri Üzerine Birkaç Not”. Eds. Ö. İ. Tuluk & H. İ. Düzenli, Trabzon Kent Mirası (Yer-Yapı-Hafıza). (2012) 205-214.
  • Yavuz M. (2009a). “Doğu Karadeniz Köy Camilerinde Bezeme Anlayışı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi II/VI (2009) 306-322.
  • Yavuz M. (2009b). Çaykara ve Dernekpazarı’nda Geleneksel Köy Camileri. Ankara 2009.
  • Yavuz M. (2014). “Sürmeli-Gültepe Köyü, Yukarı Kefeli Mahallesi Camii ve Şadırvanı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi VII/XXXI (2014) 498-515.
  • Yetkin S. K. (1965). İslam Mimarisi. Ankara 1965.
  • Yıldırım S. (2018). “Amasya Gümüşhacıköy Türbelerindeki Kalem İşi Süslemeler”. Art Sanat X (2018) 293-327.
APA SEÇKİN S (2018). Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. , 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
Chicago SEÇKİN SELÇUK Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. (2018): 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
MLA SEÇKİN SELÇUK Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. , 2018, ss.463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
AMA SEÇKİN S Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. . 2018; 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
Vancouver SEÇKİN S Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. . 2018; 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
IEEE SEÇKİN S "Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii." , ss.463 - 478, 2018. 10.13114/MJH.2018.435
ISNAD SEÇKİN, SELÇUK. "Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii". (2018), 463-478. https://doi.org/10.13114/MJH.2018.435
APA SEÇKİN S (2018). Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 8(2), 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
Chicago SEÇKİN SELÇUK Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 8, no.2 (2018): 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
MLA SEÇKİN SELÇUK Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.8, no.2, 2018, ss.463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
AMA SEÇKİN S Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2018; 8(2): 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
Vancouver SEÇKİN S Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2018; 8(2): 463 - 478. 10.13114/MJH.2018.435
IEEE SEÇKİN S "Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 8, ss.463 - 478, 2018. 10.13114/MJH.2018.435
ISNAD SEÇKİN, SELÇUK. "Farklı Plan Özellikleriyle Gürcistan/Acara Hulo Bölgesi’ndeki Ghorcomi Camii". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 8/2 (2018), 463-478. https://doi.org/10.13114/MJH.2018.435
Sayfa Oluşturulma Tarihi
17-04-2024 12:12

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları