KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ
Yıl: 2018 Cilt: 18 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 161 - 196 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-10-2019
KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ
Öz: Kitap sanatları içinde önemli bir yere sahip olan ve “bir kitabın elbisesi” olarak niteleyebileceğimiz cilt, bir yazma eseri elimize aldığımızda karşılaştığımız ilk üründür. Bu bakımdan yazma eserin sanatsal niteliğinin de ilk habercisidir. Cilt sanatında, mücellit imzalarının çoğunlukla bulunmaması, cildin hangi tarihte ve hangi şehirde yapıldığının bilinmemesine sebep olmaktadır. Hatta ciltler bir yana, cildin bağlı bulunduğu ve ketebe kaydı mevcut olan eserlerin önemli bir bölümünde dahi yer ve tarih bilgisi yer almadığından, eserlerin nerede yazıldığı ve hangi devlete ait olduğu konusu net değildir. Bu gibi belirsizlikler bir yazma eserin tümünün ya da cildinin nerede üretildiği hususunda kesin hükümler vermeyi güçleştirse de, bazı çıkarımlarda bulunmaya engel değildir. İşte bu makalede bazı ciltlere, güçlü varsayımlardan yola çıkılarak, tarihi süreçte bir yer ve bir kimlik kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda Konya Mevlâna Müzesi’nde bulunan “Müzelik Yazma Eserler Kütüphanesi” taranmış ve 149 cildin Osmanlı dönemine ait olduğu belirlenmiştir. Bu yazma eserlerin ketebe ve vakıf kayıtlarındaki bilgiler titizlikle incelenmiş ve vakıf tarihlerinden ya da hattat bilgilerinden yola çıkılarak dokuz adet Osmanlı cildinin Konya’da yapıldığı saptanmıştır. Klasik ve geç döneme ait olan bu ciltler gömme, soğuk kalıp baskı, soğuk cilt, alttan ayırma, mülevven, zilbahar, yazma ve yekşâh teknikleriyle, ağırlıklı olarak geometrik ve bitkisel kompozisyonlarla süslenmiştir.
Anahtar Kelime: Konular:
THE OTTOMAN BOOK BINDINGS PRODUCED IN KONYA
Öz: Book binding, which occupies an important place in arts related to books and which we can call “the garment of a book”, is the first product we come face to face when we hold a book written by hand. In this respect, it is also the first indicator of the artistic quality of such a book. The general absence of the signatures by the binders leads to an obscurity as to on what date and in which city the binding was made. Let alone the book bindings, since there is no information about the place and date in a great majority of the works that have a record of the scribe and to which the binding is tied, it isn’t clear where these works were written and to which state it belonged. Although such obscurities make it difficult to make an exact decision as regards where the whole book or the book binding was produced, they don’t pose an obstacle for making certain deductions. In this article, based on strong assumptions, we have tried to assign a position and an identity to certain bindings in a historical process. In this context, we scanned “the Library of Hand‐Written Works Worthy of a Museum” located within the Konya Mevlana Museum and specified that 149 bindings belong to the Ottoman Period. We painstakingly examined the information in the scribe and waqf records of these works. Consequently, judging from their waqf dates or the information about their calligraphers, we have made it clear that nine Ottoman bindings were made in Konya. Belonging to the classical and late period, these bindings were embellished mostly with geometrical figures and floral compositions with the help of the techniques of inlaying, cold pattern press, cold binding, separating at the bottom, multicolor, zilhabar, scribing and yekşah.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akyurt, Yusuf, Konya ÂsarıAtika Müzesi Rehberi, İstanbul 1930.
- Arıtan, Ahmet Saim, “Selçuklu Cildlerinde İmzalar”, I. Uluslar Arası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildirileri (11‐13 Ekim 2000), C:1, Konya 2001, s. 39‐42 / 511‐518.
- Ateş, Süleyman, Kur’ân‐ı Kerîm ve Yüce Meâli, Ankara Tarihsiz.
- Bakırcı, Naci, “Mevlana Müzesi İhtisas Kütüphanesi”, Müze Dergisi, Sayı 8, Konya 1992, s. 39‐43.
- Bakırcı,Naci, “Mevlana Müzesi İhtisas Kütüphanesi’nin 1926 Yılında Kuruluşu, Yusuf Ağa Kütüphanesi’nin Buraya Nakli”, X. Millî Mevlâna Kongresi Tebliğler I (2‐3 Mayıs 2002), Konya 2002, s. 301‐305.
- Bakırcı, Naci, Dergâh‐ı Mevlâna Albümü, Âsitâne, 800. Yıldönümü Armağanı, İstanbul 2007. ‐
- Bakırcı, Naci, “Konya Mevlâna Dergahı”, İstem, Yıl:5, Sayı 10, Konya 2007, s. 191‐202.
- Bakırcı, Naci, Mevlevî Mezar Taşları, İstanbul Tarihsiz.
- Budak, Ayşe, Konya Mevlana Müzesi İhtisas Kütüphanesi’ndeki XV‐XVI. Yüzyıl Kitap Kapakları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2009.
- Erol, Erdoğan, “Mevlânâ Dergâhında Sikke‐Hâne Var Mı İdi?”, II. Milletlerarası Osmanlı Devletinde Mevlevîhâneler Kongresi, 1993, s. 283‐286.
- Erol, Erdoğan, “Karapınar Selimiye Camii’nden Mevlânâ Müzesi’ne Getirilen Kur’ânlar”, Karapınar Sempozyumu 26‐27 Ekim 2000, (Ed. Yusuf Küçükdağ), Konya 2001, s. 199‐214.
- Erol, Erdoğan, “Bir Selçuklu Cildi ve Mücellidi”, Ortaçağda Anadolu, Prof. Dr. Aynur Durukan’a Armağan, (Haz. Nermin Şaman Doğan), Ankara 2002, s. 235‐250.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî, “Konya da Mevlâna Dergâhı’nın Arşivi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, C:17, Sayı 1‐4, İstanbul 1960.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî, Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu I, Ankara 1967.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî,Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu II, Ankara 1971.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî,Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu III, Ankara 1972.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî,Mevlânâ Müzesi Yazmalar Kataloğu IV, Ankara 1994.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî,Mevlânâ Müzesi Müzelik Yazma Kitaplar Kataloğu, Ankara 2003.
- Gölpınarlı, Abdülbâkî,Mevlânâ Müzesi Abdülbâkî Gölpınarlı Kütüphanesi Yazma Kitaplar Kataloğu, Ankara 2003.
- Kara, Hacer‐Danışık, Şerife, Konya Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Konya 2005.
- Kara, Hacer, “Mevlâna Müzesi Kütüphaneleri”, Merhaba Gazetesi Akademik Sayfalar Özel Sayı 2, C:9, Sayı 14, Konya 2009, s. 210‐213.
- Kara,Hacer, Konya Mevlâna Müzesi Müzelik Eserler Bölümünde Bulunan Osmanlı Dönemi Ciltleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Konya 2015.
- M. Ferit‐M. Mesut, Selçuk Veziri Sahip Ata ile Oğullarının Hayat ve Eserleri, İstanbul 1934, s. 122‐124.
- Özsayıner, Z. Cihan, “Mevlevî Hattatlar”, IX. Vakıf Haftası Kitabı (Türk Vakıf Medeniyetinde Hz. Mevlânâ ve Mevlevîhânelerin Yeri Seminerleri), 2‐4 Aralık 1991, Ankara 1992, s. 125‐142.
- Tanındı, Zeren, “Seçkin Bir Mevlevî’nin Tezhipli Kitapları”, M. Uğur Derman 65YaşArmağanı, (Ed. I. C. Schick), İstanbul 2000, s. 513‐536.
- Tanındı, Zeren, “Anadolu Selçuklu Sanatında Tezhip: Müzehhip Muhlis b. Abdullah El‐Hindî ve Halefleri”, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Araştırmaları: Yıldız Demiriz’e Armağan, (Haz. M. Baha Tanman‐Uşun Tükel), İstanbul 2001, s. 141‐150 / 236‐238.
- Uyar, V. Sabri, “Hattatlar Armağanı”, Konya Halkevi Aylık Kültür Dergisi, Yıl:10, Sayı 93‐94, Konya 1946, s. 25.
- Uyar, V. Sabri, “Hattatlar Armağanı”, Konya Halkevi Aylık Kültür Dergisi, Yıl:13, Sayı 129‐130, Konya 1949, s. 21.
- Uz, M. Ali, Konya Âlimleri ve Velîleri, Konya 2013.
- Yıldırım, Ayşin Yoltar, “Mevlâna Müzesindeki II. Selim’in Karapınar Camii’ne Vakfettiği Kur’an‐ı Kerimler”, Mevlâna Ocağı, Konya 2007, s. 359‐384.
APA | KARA H (2018). KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. , 161 - 196. |
Chicago | KARA Hacer KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. (2018): 161 - 196. |
MLA | KARA Hacer KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. , 2018, ss.161 - 196. |
AMA | KARA H KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. . 2018; 161 - 196. |
Vancouver | KARA H KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. . 2018; 161 - 196. |
IEEE | KARA H "KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ." , ss.161 - 196, 2018. |
ISNAD | KARA, Hacer. "KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ". (2018), 161-196. |
APA | KARA H (2018). KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(18), 161 - 196. |
Chicago | KARA Hacer KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 18, no.18 (2018): 161 - 196. |
MLA | KARA Hacer KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, vol.18, no.18, 2018, ss.161 - 196. |
AMA | KARA H KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 18(18): 161 - 196. |
Vancouver | KARA H KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018; 18(18): 161 - 196. |
IEEE | KARA H "KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ." Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18, ss.161 - 196, 2018. |
ISNAD | KARA, Hacer. "KONYA’DA ÜRETİLEN OSMANLI CİLTLERİ". Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 18/18 (2018), 161-196. |