DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”
Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 10 Sayfa Aralığı: 685 - 696 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 28-06-2019
DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”
Öz: Ölüm, bir canlının yaşamının sona ermesi olarak tanımlanabilir.Kaçınılmaz son olarak değerlendirebileceğimiz ölüm olgusu, insanlarıninançları doğrultusunda kabullenilebilir bir yapıya bürünerek toplumsalbir geçiş süreci olarak algılanmasını kolaylaştırmıştır. İnsanlarıninançları, bu geçiş döneminde hem defin geleneklerini hem de mezarmimarisini etkileyerek, toplumdan topluma değişen kültürel mirasınoluşumuna da katkı sunmuştur.Mezar yapıları, bir coğrafi bölgenin en önemli tarihi vesikalarıdır.Herhangi bir yörenin mezarlarına bakarak, bu bölgede yaşayaninsanların, kültürel yapısı, gelenek-görenekleri ve inanç sistemlerihakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Türkler, Asya bozkırlarındanbaşlayan konargöçer hayat tarzından bu yana, ölülerine ve mezarlarınabüyük önem vermişlerdir. Bunun en önemli sebebi, Türklerin “atalarkültüne” sahip olmaları ve yaşanılan sürecin geçiciliğinin farkındaolmalarıdır. İslamiyet'in kabulünden sonrada yeni inandıkları dininkıstasları doğrultusunda ölüm ve mezar algıları değişmiştir.İnsan yaşamının üç geçiş evresi vardır: “Doğum, evlenme, ölüm”.Ölüm olgusu, insan zihninde yaşlılar için nispeten daha kabul edilebilirbir durumdayken; genç yaşta birinin ölümü, devamında oluşacak olankültürel çeşitliliğin şeklini de değiştirmektedir. Buna bağlı olarak, ölenkişinin ardından tutulan yas, yapılan defin töreni ve ölen kişi içinplanlanan mezar yapısı, mevtanın özelliklerine göre şekillenmektedir.Çalışmaya onu olan Fatıma Müşerref Hanım'ın hem ölümü hem demezarı, bazı geleneksel uygulamaların devam ettiğini gösteren azsayıdaki örnekten biri olması bakımından önemlidir. Süleymaniye CamiHaziresinde yer alan bu lahit mezar, yansıtmış olduğu kültürel birikimlediğer mezarların arasında hemen fark edilebilen bir özellik taşımaktadır. On yedi yaşında genç bir kadına ait olan bu lahit, şahidesine işlenmişolan duvak motifiyle dikkat çekmektedir. 1910 yılında şahideye işlenenbu motif, bugün Anadolu coğrafyasında hala gelinlik çağında yaşamınıyitiren genç kızların mezar taşlarında kullanılan bir semboldür.
Anahtar Kelime: Konular:
THE REFLECTION OF THE CULTURE DUVAK ONTO GRAVESTONE “THE SAMPLE OF FATIMA MÜŞERREF HANIM”
Öz: Death is described as the ending point of any living. The phenomenon of death which can be handled as an inevitable final is easily perceived as a transitional period of any individual by taking an acceptable form in line with the beliefs. The people’s faith has determined both burial traditions and grave architecture in this transitional period, and contributed to the making of cultural heritage which is changeable from any society to any other. The graves are the most important historic documents of any geographical region. By having a glance at the graves of any region, it is highly possible to comprehend the cultural structure, traditions and belief systems of the people living thereabouts. The Turks have paid particular attention to the deceased and their graves for the years of nomadic way of life having emerged at the steppes of Central Asia. The most prominent reason of this approach is that Turks have ‘cult of ancestors’ and awareness on the temporariness of the process experienced. In the aftermath of the adoption of Islam, their perceptions of death and grave have been shaped in the direction of Islamic rules and regulations. The human life has three basic phases: birth, marrying, death. While the phenomenon of death is relatively more acceptable for any older person, a younger death can alter the form of cultural diversity. Accordingly, the lament after any deceased, the funeral and grave take a form according to the characteristics of the deceased. Both the death and grave of Fatıma Müşerref Hanım which constitutes the main topic of this paper is valuable in terms of revealing some traditions to be implemented. This grave in form of sarcophagus at the hazire of Mosque Süleymaniye bears easily distinguishable features with its cultural diversity among the other graves. The grave of a 17-year-old young woman draws attention with a duvak motif inscribed on its gravestone. This motif, which was inscribed in 1910, can be still observed on the gravestones of the girls who decease at the age suitable for marriage in Anatolia.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Arseven, C. E.,Türk Sanatı Tarihi, Ankara, (t.y)
- Arslan, Sağıroğlu, Aslı (2007), Develi ilçesindeki Bezemeli Mezar Taşları, Kayseri.
- Arslan, Muhammed-Uysal, Nacide (2010), "Adıyaman Besni İlçesi İncearaplar Köyündeki Mezar Taşları", Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S:25, Erzurum.
- Çoruhlu, Yaşar (1998), Erken Devir Türk Sanatının ABC’si, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Eldem, Edhem, (2005), İstanbul'da Ölüm Osmanlı-İslam Kültüründe Ölüm ve Ritüelleri, İstanbul.
- Haseki, Metin (1977), Plastik Açıdan Türk Mezar Taşları, İstanbul Üniversitesi Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları, İstanbul.
- Karamağaralı, Beyhan (1992), Ahlat Mezar Taşları, Ankara.
- Laqueur, H. (1997), Hüve’l Baki, İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Çev: Selahattin Dilidüzgün, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- Özcan, A., Rıza (2013), İstanbul'un 100 Mezar Taşı, İstanbul.
- Sözen, Metin- Tanyeli, Uğur (1999), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul.
| APA | UYSAL N (2018). DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. , 685 - 696. |
| Chicago | UYSAL Nacide DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. (2018): 685 - 696. |
| MLA | UYSAL Nacide DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. , 2018, ss.685 - 696. |
| AMA | UYSAL N DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. . 2018; 685 - 696. |
| Vancouver | UYSAL N DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. . 2018; 685 - 696. |
| IEEE | UYSAL N "DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”." , ss.685 - 696, 2018. |
| ISNAD | UYSAL, Nacide. "DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”". (2018), 685-696. |
| APA | UYSAL N (2018). DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. Turkish Studies (Elektronik), 13(10), 685 - 696. |
| Chicago | UYSAL Nacide DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. Turkish Studies (Elektronik) 13, no.10 (2018): 685 - 696. |
| MLA | UYSAL Nacide DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.10, 2018, ss.685 - 696. |
| AMA | UYSAL N DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(10): 685 - 696. |
| Vancouver | UYSAL N DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(10): 685 - 696. |
| IEEE | UYSAL N "DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.685 - 696, 2018. |
| ISNAD | UYSAL, Nacide. "DUVAK KÜLTÜRÜNÜN MEZAR TAŞINA YANSIMASI “FATIMA MÜŞERREF HANIM ÖRNEĞİ”". Turkish Studies (Elektronik) 13/10 (2018), 685-696. |
