İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)
Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 23 - 26 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-07-2019
İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)
Öz: Ortaçağ İslam kozmolojisinde filozofların feleklerle ilgili görüşleri,gözlem ve akıl yürütmeye dayalı idi. İhvân-ı Safâ ise buna ek olarak, ezelîhikmetten beslenen felek anlayışını merkeze almıştı. İbnü’l-Arabî’ninfeleklere bakışı İhvân-ı Safâ’ya yakın olmakla birlikte, keşfî bilgiyi esasalan orijinal fikirler içermektedir. İbnü’l-Arabî felek ilmini mârifetullahmerkezli inceler. Kur’an’da belirtilen insanın iç âleminde ve dış âlemdekiâyetlerle Allah’ın tanımasını, içteki ve dıştaki felekler şeklindeyorumlayarak, ancak bu felekleri tanımakla mârifetullâha erileceğikanaatini taşır. Ayrıca felek ilminin asıl itibariyle nebevî kaynaklıolmasına dikkat çekerek, bu ilmin İdris Peygamber’den varis kaldığınıbelirtir.İbnü’l-Arabî birçok kavrama yaptığı gibi, felek kavramına da yenianlamlar giydirmiştir. O kadar ki, felek kavramını âlemdeki maddî vemânevî her şey ile irtibatlandıracak bir genişlikte kullanmıştır. Feleklerisadace kozmolojik açıdan incelemekle kalmamış, aynı zamanda ontolojikaçıdan da inceleyerek, zâhir ve bâtın bütünlüğünü korumuştur.Kozmolojik olarak âlemdeki feleklerin sıralanışı ile ilgili, Atlas feleğinekadar filozoflarla aynı görüşü paylaşmakla birlikte, müşâhedeedilemeyen daha yukarısı için, aklî çıkarımlara dayalı olaraksöylenenlerin bir kısmını doğru bulmaz. Onların ancak keşiflebilinebileceğini belirtir. Bu anlamda felekleri üç farklı tertip ilesıralayarak, felek ilmine yeni açılımlar getirir.Ayrıca Kur’ân’da felekler konusu içine giren, bir başka deyişlefeleklerle alakalı birçok âyetin bulunması, Kur’ân’ın anlaşılmasındameselenin önemini ortaya koyduğunu belirtmekte yarar vardır.
Anahtar Kelime: FALAKS (ORBITS) IN IBN ARABI'S COSMOLOGY
Öz: In medieval Islamic cosmology, philosophers’ conception about the falak(orbit) was based on observation and reasoning. Ikhvan al-Safa, in addition to this, centers the conception of falak nourished by the eternal wisdom. Being similar to that of Ikhvan al-Safa, Ibn Arabî’s understanding of falak comprises also original ideas grounded on inspirational knowledge. Ibn Arabi examines ilm al-falak, based on ma‘rifatullah. By interpreting the evidence within man’s inner world and in the external world through which man knows Allah as mentioned in the verse, as the internal and the external falaks, he believes that ma‘rifatullah is achieved only by knowing these falaks. Besides, pointing out the fact that ilm al-falak has actually a prophetic source, he reflects that it is inherited from Prophet Idris. As he does to many other concepts, Ibn Arabi brings in new meanings to the concept of falak as well. In so much that he used it in a comprehensiveness that connect it with everything material and immaterial. Beside examining the falaks cosmologically, he analyzes it ontologically as well and thus preserves the integrity. Even though he shares the opinion of the philosophers about the array in the universe till the falak of Atlas, he disagrees with their certain ideas which are based upon rational inferences about higher ones. He remarks that they can only be known through inspiration. In this sense, by organizing falaks in three different arrays, he introduces new insight in ilm al-falak. Furthermore, it is worthwhile to mention that the fact that there are many verses related to falaks indicates the significance of the matter in understanding the Qur’an.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abu’l-Farac, Gregory (2004) Abû’l-Farac Târihi, trc. Ömer Rıza Doğrul, Ankara: Türk Tarih Kurumu yayınları.
- Addas, Claude (2003), İbnü’l-Arabî, trc., Atilla Ataman, İstanbul: Gelenek yayınları.
- Afîfî, Ebü’l-Ala (2000) İslâm Düşüncesi Üzerine Makaleler, trc., Ekrem Demirli, İstanbul: İz yayınları.
- Akkaya, Veysel (2010), Şeyh-i Ekber İbn Arabi’de İdris Peygamber, İstanbul: Erkam Yayınları.
- Akkaya, Veysel, (2015), Muhyiddin İbnü’l-Arabî’de Arş Tasavvuru ve İstivâ Meselesi, The Journal of Academic Social Science Studies [JASSS], Elazığ.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (2009), ed-Deavâtü’l-Kebîr, thk., Bedr b. Abdullah el-Bedr, Kuveyt, Gıras li’n-Neşr. (Gheras Publishing)
- Burckhart, Titus (1989), Mystical Astrology According to İbn Arabi, trc. (ing) Bülent Rauf, Abingdon: Beshara Publications.
- Burckhart, Titus, (1999a) “M. İbnü’l-Arabî’nin Mistik Astrolojisi”, Astroloji ve Simya içinde trc. Mehmet Temelli, İstanbul: Verka yayınları.
- Burckhart, Titus, (1999b), Astroloji ve Simyâ trc. Mehmet Temelli, İstanbul: Verka yayınları.
- Ebu’l-Alâ Afîfî, (1999), Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’de Tasavvuf Felsefesi, trc. Mehmet Dağ, İstanbul: Kırkambar yayınları.
- el-Cendî, Ebû Abdillâh Müeyyidüddîn b. Mahmûd b. Sâid (1982), Şerhu Fusûsi'l Hikem, Meşhed: Danişgâh-ı Meşhed.
- el-Cezâirî, Abdülkâdir (2004), Buğyetü’t-Tâlib alâ Tertîbi’t-Tecellî bi Külliyyeti’l-Merâtib, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- el-Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali (1985), et-Ta’rifât, thk. İbrâhim Ebyâr, Beyrût: Dâru’l-Kitâb el-Arabî, I, 217.
- el-İsbehânî, Ebû Muhammed Abdullah b. Muhammed (1998), el-Azame, Riyâd: Dâru’l-Âsime.
- Hocaoğlu, Durmuş (1994), Türk-İslâm Düşüncesi ve Modern Fizik’te Kozmos, Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi SBE.
- İbn Hibbân (1993), Sahîh-i İbn Hibbân, thk. Şuayb el-Arnavût, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2. basım.
- İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensâr (tsz.), Lisânü'l-Arab, Beyrût: Dâru’s-Sadr.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn (1370), Fusûsu’l-Hikem, thk. Ebu’l-Alâ Afîfî, Tahran: İnşârâtü’z-Zehrâ, 2. baskı, 75-76.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2000), Tenezzülü’l-Emlâk min Âlemi’l-Ervâhi ilâ Âlemi’l-Eflâk, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (1948), Kitâbu’l-İsfâr, (Resâil); Haydarâbad: Dâiratü’l-Meârifi’l- Osmâniyye, 1.baskı.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (1975), el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, thk. Osman Yahyâ, Kahire, el-Hey'etü'l- Mısriyyetü'l-Âmme li’l-Kitâb.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (tsz.), el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye (IV c.), Beyrût: Dâru Sâdır.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (1992), Tedbîrât-ı İlâhiyye Tercüme ve Şerhi, (haz. Mustafa Tahralı), İstanbul, İz yayınları.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2004a), Kitâbu’l-Mesâil, (Resâilü İbn Arabî), Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2004b), Kitâbu’l-Elif, (Resâilü İbn Arabî), Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2004c), Eyyâmü’ş-Şe’n, (Resâilü İbn Arabî), Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2004d) Risâletü’l-kasemi’l-ilâhî, (Resâilü İbn Arabî), Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn, (2005), Ukletü’l-Müstevfiz, Beyrût, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye.
- İbnü’l-Esîr, Ebü'l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim (2002), el-Kâmil fi't-Târih, thk. Halîl Me’mûn Şiha, Beyrût: Dâru’l-Mârife.
- İbnü’l-Kıftî, Ebü'l-Hasan Cemaleddin Ali b. Yusuf b. İbrâhim (tsz.), İhbâru’l-Ülemâ, Kuveyt: Mektebetu İbn Kuteybe.
- İhvân-ı Safâ, (1995), Resâil, Beyrut: Dâru Uveydati'd-Devliyye.
- İsfâhânî, Ebü'l-Kâsım Râgıb (2002), Müfredâtü Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Beyrût: ed-Dârü’ş-Şâmiyye.
- Kâşânî, Abdürrezzâk (1903), Şerhu Fusûsi’l-Hikem, Kahire, el-Matbaatü’l-Meymeniyye.
- Kılıç, M. Erol (2009), Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş, İstanbul: Sûfî Kitap.
- Kutluer, İlhan (1995) “Felek” (DİA), Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı.
- Miftâh, Abdülbâkî (1997), Mefâtîhu Fusûsi’l-Hikem, Ma’rekeş: Dârü’l-Kubbeti’l-Zerkâ li’n-Neşr.
- Nasr, Seyyid Hüseyin (1985), İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş, trc. Nazife Şişman, İstanbul: İnsan yayınları.
- Nişancızâde, Muhyiddîn Mehmed (1262), Mir’ât-ı Kâinât, İstanbul: Bulak Matbaası.
- Pakalın, Mehmet Zeki (1993), Osmanlı Târih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Pârsa, Muhammed (1987), Şerhu Fusûsi’l-Hikem, Tahran: İntişârat-ı Dânişgâh.
- Râzî, Abdulkâdir (1995), Muhtâru’s-Sıhah, thk. Mahmûd Hâtır, Lübnan: Mektebetü Lübnan, Yeni basım.
- Yazır, Elmalılı Hamdi (1979), Hak Dîni Kur'ân Dili, İstanbul: Eser Neşriyat.
- Zebîdî, Ebü'l-Feyz Murtazâ Muhammed b. Muhammed b. Muhammed (1994), Tâcü'l-Ârus min Cevâhiri'l-Kâmus; thk. Ali eş-Şîrî, Beyrut: Dârü’l-Fikr.
| APA | AKKAYA V (2018). İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). , 23 - 26. |
| Chicago | AKKAYA Veysel İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). (2018): 23 - 26. |
| MLA | AKKAYA Veysel İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). , 2018, ss.23 - 26. |
| AMA | AKKAYA V İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). . 2018; 23 - 26. |
| Vancouver | AKKAYA V İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). . 2018; 23 - 26. |
| IEEE | AKKAYA V "İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)." , ss.23 - 26, 2018. |
| ISNAD | AKKAYA, Veysel. "İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)". (2018), 23-26. |
| APA | AKKAYA V (2018). İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). Turkish Studies (Elektronik), 13(17), 23 - 26. |
| Chicago | AKKAYA Veysel İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). Turkish Studies (Elektronik) 13, no.17 (2018): 23 - 26. |
| MLA | AKKAYA Veysel İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.17, 2018, ss.23 - 26. |
| AMA | AKKAYA V İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(17): 23 - 26. |
| Vancouver | AKKAYA V İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER). Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(17): 23 - 26. |
| IEEE | AKKAYA V "İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.23 - 26, 2018. |
| ISNAD | AKKAYA, Veysel. "İBNÜ’L-ARABÎ’NİN KOZMOLOJİSİNDE FELEKLER (YÖRÜNGELER)". Turkish Studies (Elektronik) 13/17 (2018), 23-26. |
