Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 19 Sayfa Aralığı: 347 - 371 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.13925 İndeks Tarihi: 08-07-2019

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ

Öz:
Bu araştırmanın temel amacı; ortaokul öğrencilerinin aile içiiletişimlerinin ve sosyal uyum durumlarının incelenmesi olarakbelirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Rize il merkezinde bulunanortaokullarda öğrenim gören 265 öğrenciden (Kız=147, Erkek=118)oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında Aile İçi İlişkileri DeğerlendirmeÖlçeği ve Kişisel Bilgi Formu; öğrencilerin uyum düzeylerinibelirleyebilmek için Görüşme Formu kullanılmıştır. Araştırmada nicel venitel yöntemlerin birlikte ele alındığı karma araştırma yöntemikullanılmıştır. Çalışmanın nicel verileri t testi ve Tek Yönlü VaryansAnalizi (ANOVA) ile nitel verileri ise betimsel analiz tekniğiyle analizedilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar; erkek öğrencilerin,ailelerindeki ilişkileri kız öğrencilere göre daha fazla destekleyici olarakalgıladıkları, kız öğrencilerin ailelerindeki ilişkileri erkek öğrencilere göredaha engelleyici olarak algıladıkları yönündedir. Araştırma sonucundakatılımcıların aile içi iletişimleri Destekleyici ve Engelleyici Aile İlişkileriboyutlarında, anne-baba öğrenim durumuna ve anne ve babanınbirliktelik durumuna göre istatistikî açıdan anlamlı bir farklılıkgöstermemiştir. Bununla birlikte ortaokul öğrencilerinin aile içiiletişimleri sadece Engelleyici Aile İlişkileri boyutunda başarı belgesi almadurumuna göre istatistikî açıdan anlamlı bir fark göstermiştir. Yapılangörüşmeler sonucunda ise; sosyal uyumu düşük-orta ve yüksek düzeydeolan tüm öğrencilerin, aile kavramını olumlu olarak algıladıklarıbulunmuştur. Aile içi ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik olarak düşükuyum düzeyindeki öğrencilerin, aile ortamında sorumluluk sahibi olma davranışını ön plana çıkardığı, orta uyum düzeyindeki öğrencilerinfedakârlık ve saygı davranışlarına vurgu yaptığı, yüksek uyumdüzeyindeki öğrencilerin ise saygı temasına dikkat çektiği sonuçlarınaulaşılmıştır. Ayrıca aile içi ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik olarakdüşük uyum düzeyindeki öğrencilerin, sorumluluk sahibi olmadavranışını ön plana çıkardığı, orta uyum düzeyindeki öğrencilerinfedakârlık ve saygı davranışlarına vurgu yaptığı, yüksek uyumdüzeyindeki öğrencilerin ise saygı temasına dikkat çektiği belirlenmiştir.Düşük ve orta uyum düzeyindeki öğrencilerin daha çok; yüksek uyumdüzeyindeki öğrencilerin ise daha az olacak şekilde aile bireylerininanlaşmazlık yaşadıklarını ifade ettikleri bulunmuştur. Bu sonuçlara göresosyal uyum düzeyi yükseldikçe aile bireyleri arasında yaşanananlaşmazlıkların da azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları

INVESTIGATION OF THE INTRA-FAMILY COMMUNICATION AND SOCIAL ADJUSTMENT OF MIDDLE SCHOOL STUDENTS

Öz:
The main aim of the research has been identified as a study of the intra-family communication and social adjustment of secondary school students. The study group of the research consisted of 265 students (Female=147, Male=118) who attended at secondary schools in Rize city center. Intra Family Relationship Assessment Scale and Personal Information Form were used to gather data, and an interview form was used in order to determine the students’ levels of adjustment. A mixed method which embraced both qualitative and quantitative methods was used in the research. The qualitative data of the research was analyzed by t test and one-way analysis of variance (ANOVA), the quantitative data of the research was analyzed by the descriptive analysis technique. According to the results obtained from the research, male students perceive the relationships in their families as more supportive than female students, and female students perceive the relationships in their family members as more restrictive than male students. As a result of the research, the intra-family communication of the participants did not show any significant difference according to parents’ educational backgrounds and parental coexistence status. However, it showed as statistically significant difference in the aspects of intra family communication of secondary schools as the case of getting an achievement title. As a result of the interviews, it was found that all students with low, medium and high social adjustment perceived the concept of family as positive. In order to improve the family relations, the result of the research shows that the students with low level of social adjustment featured responsibilities in the family, students with moderate level emphasized self-devotion and respect, and students who have high level of social adjustment drew the attention to theme of respect. In addition, in order to improve intra family relations, it was determined that students with low level featured taking risks, moderate level students emphasized self-devotion and respect and students with high level of adjustment draw attention to the theme of respect. It was stated that students with low and moderate levels of adjustment were more likely to have family members experiencing disagreement; and those with high levels of adaptation were less likely to have. According to these results, the higher the level of social adjustment, the lower the disagreements among the family members.
Anahtar Kelime:

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aile Yapısı Araştırması (2006). Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK).
  • Akdemir, Ö. (2006). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarı güdüsü (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Akeren, İ. (2017). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve güvengenlik ile psikolojik yardım ihtiyacının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Amanto, P. R. (1986). Marital conflict, the parent-child relationship and child self-esteem. Family Relations, 403-410.
  • Amanto, P. R. (1993). Children's adjustment to divorce: Theories, hypotheses, and empirical support. Journal of Marriage and the Family, 23-38.
  • Asher, S. & Dodge, K. A. (1986). Identifying children who are rejected by their peers. Developmental Psychology, 22(4), 444-449.
  • Aslanargun, E. (2007). Okul-aile işbirliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışması, Sosyal Bilimler Dergisi, 119-135.
  • Becker, G. S. (1993). A Treatise on the family. Cambridge: Harvard University Press.
  • Beveridge, M., R. & Berg, C., A. (2007). Parent-adolescent collaboration: An interpersonal model for understanding optimal interactions. Clinical Child and Family Psychology Review, 10(1), 25-52.
  • Bilal, G. (1984). Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumlarının uyum düzeylerine etkisi (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Bozdağ. H. (2006). Kadının eğitim durumunun aile içi iletişimine etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Büyüköztürk. Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Büyüköztürk. Ş., Bökeoğlu-Çokluk. Ö. & Köklü. N. (2009). Sosyal bilimler için istatistik. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Camadan, F., Karataş, Z. & Bozali, S. (2017). Aile içinde yaşanan anlaşmazlıklar: Ebeveynlerin ve çocukların görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(64), 1510-1530.
  • Cihangir-Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31.
  • Collins W. A. & Steinberg, L. (2008). Adolescent development in interpersonal context. In W. Damon & N. Eisenberg (Eds.), Child and Adolescent Development - An Advanced Course. (551-578). New York: Wiley.
  • Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni; nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev. S.B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
  • Cummings, E. M., & Davies, P. T. (2014). Çocuklar ve evlilik çatışması: Aile anlaşmazlığı ve çözümünün etkisi. (Çev. G. Şendil) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Çalışkan, M. (2017). Üstün Yetenekli çocuklara sahip ailelerin aile işlevselliği. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık: Trabzon
  • Çetinkaya, B. (2010). Ruhsal açıdan sağlıklı aile sağlıklı çocuk. Ankara: Pegem Akademi.
  • Dam, H. (2008). Öğrencinin okul başarısında aile faktörü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 75-99.
  • Darıca, N. (2002). Otistik Çocukların Eğitiminde Aile El Kitabı. Ankara: Milli Eğitim basımevi.
  • Demirtaş, S. (2011). Çocuklar için aile ilişkileri ölçeği'nin geliştirilmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir
  • Eisenberg, N. (1996). The relations of children’s dispositional empathy-related responding to their emotionality, regulation and social functioning. Developmental Psychology, 32(2), 195-209.
  • Emery, E. R. (2012). Evlilik, boşanma ve çocukların uyumu (Çev. E. O. Gezmiş). İstanbul: Türkiye İş bankası.
  • Ersanlı, K. (2005). Davranışlarımız: Gelişim ve öğrenme. Samsun: Eser Ofset Matbaacılık.
  • Farsak, M. (2017). Adana ilinde ortaokul matematik dersinde öğrenci başarısını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon ile incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Fei‐Yin Ng, F., Kenney‐Benson, G. A., & Pomerantz, E. M. (2004). Children's achievement moderates the effects of mothers' use of control and autonomy support. Child Development, 75(3), 764-780.
  • Fiyakalı, N.C. (2008). Anne-babası boşanmış ve boşanmamış lise öğrencilerinin sürekli öfke düzeyleri ve öfke ifade tarzlarının bazı değişkenler açısından karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Geçtan, E. (2002). İnsan olmak. İstanbul: Metris Yayınları.
  • Gelbal, S. (2008). Sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyo-ekonomik özelliklerinin Türkçe başarısı üzerinde etkisi. Eğitim ve Bilim, 33(150), 1-13.
  • Güçray, S. (1989). Çocuk yuvasında ve ailesi yanında kalan 9.10.11. yaş çocuklarının öz-saygı gelişimini etkileyen bazı faktörler (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Jenkins, J. M. (2000). Marital conflict and children's emotions: The development of an anger organization. Journal of Marriage and Family, 62(3), 723-736.
  • Karaaslan, G. (2010). Orta öğretim kurumlarında öğrenci başarını etkileyen faktörlerin istatistiksel analizi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Karaca, İ. (2010). Aile içi iletişimin ortaokul öğrencilerinin madde bağımlılığına etkisi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Kavut, S. (2015). Kuşaklararası iletişim farklılıklarının aile içi iletişime etkisi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Kenney-Benson, G. A. & Pomerantz, E. M. (2004). The role of mothers' use of control in children's perfectionism: implications for the development of children's depressive symptoms. Journal of Personality, 73(1), 23-46
  • Kılıççı, Y. (1992). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Şafak Yayıncılık.
  • Kındap, Y. (2011). Kendini belirleme kuramı temelinde ergenlikte destekleyici ebeveynlik, akademik ve sosyal uyum ve kendini belirleme düzeyi arasındaki ilişkilerin boylamsal olarak incelenmesi (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ulusaltezmerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Kim, E., Guo, Y., Koh, C., & Cain, K. C. (2010). Korean immigrant discipline and children's social competence and behavior problems. Journal of pediatric nursing, 25(6), 490-499.
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York: The Guilford Press.
  • Öngider, N. (2013). Boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri. Psikiyatride güncel yaklaşımlar. Current Approaches in Psychiatry. 5(2), 140-161.
  • Öz, Z. (1997). Çocuk ve aile. Ankara: Kök.
  • Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
  • Özgüven, İ. E. (1992). Hacettepe kişilik envanteri el kitabı. Ankara: İkinci Revizyon.
  • Özmen, F. (2007). Algılanan aile içi iletişim biçimlerinin ergenin benlik saygısına etkisi ve bir uygulama örneği (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Öztürk, S. (2006). Aile İçi iletimin ergenin duygusal sağlığına etkisi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Sayıl, M., Kındap, Y., Bayar, Y., Bayraktar, F., Kurt, D., Tığrak, A. & Yaban, E.H. (2012). Ergenlik döneminde ebeveynlik ve ergenin sosyal uyumu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • Scholte, R. H., Engels, R. C., Overbeek, G., De Kemp, R. A., & Haselager, G. J. (2007). Stability in bullying and victimization and its association with social adjustment in childhood and adolescence. Journal of Abnormal Child Psychology, 35(2), 217-228.
  • Seçkin, S.(2015). Ergenlerde ebeveynlerden algılanan ilgi/kabul ile ergenin sosyal uyumu ve dürtü kontrol düzeyi arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Silleli, F. N. (1989). Ankara İli'nin ilçelerindeki çocuk yuvalarında kalan 12 yaşındaki korunmaya muhtaç kız ve erkek çocukların aile bireylerini ve aile ilişkilerini algılamaları üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Stacey, R., & McCabe, M.P. (2001). Parental divorce during adolescence and adjustment in early adulthood. Adolescence, 36, 467-489.
  • Şeker, M. (2013). İlköğretim 6,7 ve 8. sınıflarda din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde öğrenci başarısını etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Şevgin, H. (2013). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik motivasyonlarının ordinal lojistik regresyon yöntemi ile incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Tabachnick, B. G. & Fidel, L. S. (2007). Using mulivariate statistics. MA: Allyn & Bacon, Inc.
  • Tezel, A. (2004). Aile içi iletişim. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 1-6.
  • Türkmen, M. (2011). Öznel iyi oluşun yapısı ve ana baba tutumları, özsaygı ve sosyal destekle ilişkisi: bir model sınaması (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Ullrich, M. & Kreppner, K. (1997). The quality of family and academic achievement in early adolescence. Poster presented at the Biennial Meeting of SRCD, April 3-6, 1997, Washington, DC.
  • Ullrich, M. (1999). Carrying the family through adolescence: the significance of parent-parent communication. Poster presented at SRCD Biennial Meeting, April 15-18, 1999 Albuquerque, New Mexico.
  • Uysal, F. (2006). Okul öncesi çocuk eğitim merkezlerinde iç ve dış mekân organizasyonlarının eğitim yaklaşımları çerçevesinde incelenmesi (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
  • Üstün, A. & Yılmaz, M. (2008). Üniversite öğrencilerinin aile içi demokrasi ile ilgili görüşlerinin cinsiyet ve anne-baba eğitim düzeyine göre değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 77-90.
  • Walczak, Y. & Burns, S. (1999). Boşanma ve çocuk üzerine etkileri. (Çev. İ. Ersevim). İstanbul: Özgür.
  • Wolf, S. (2004). Problem çocuklar (Çev. A. Oral ve S. Kara). İstanbul: Say.
  • Yapıcı, Ş. (2010). Türk Toplumunda Aile ve Eğitim İlişkisi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 5/4 Fall 2010, p. 1544-1570, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, ANKARA-TURKEY.
  • Yavuzer, H. (2007). Çocuk psikolojisi (27.Baskı).İstanbul: Remzi Kitabevi
  • Yavuzer, H.(2003). Çocuğu tanımak ve anlamak. İstanbul: Remzi Kitapevi.
  • Yörükoğlu, A.(2007). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.
APA ÖZKURT Y, CAMADAN F (2018). ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. , 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
Chicago ÖZKURT Yıldıray,CAMADAN Fatih ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. (2018): 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
MLA ÖZKURT Yıldıray,CAMADAN Fatih ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. , 2018, ss.347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
AMA ÖZKURT Y,CAMADAN F ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. . 2018; 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
Vancouver ÖZKURT Y,CAMADAN F ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. . 2018; 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
IEEE ÖZKURT Y,CAMADAN F "ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ." , ss.347 - 371, 2018. 10.7827/TurkishStudies.13925
ISNAD ÖZKURT, Yıldıray - CAMADAN, Fatih. "ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ". (2018), 347-371. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13925
APA ÖZKURT Y, CAMADAN F (2018). ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), 13(19), 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
Chicago ÖZKURT Yıldıray,CAMADAN Fatih ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik) 13, no.19 (2018): 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
MLA ÖZKURT Yıldıray,CAMADAN Fatih ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik), vol.13, no.19, 2018, ss.347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
AMA ÖZKURT Y,CAMADAN F ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(19): 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
Vancouver ÖZKURT Y,CAMADAN F ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ. Turkish Studies (Elektronik). 2018; 13(19): 347 - 371. 10.7827/TurkishStudies.13925
IEEE ÖZKURT Y,CAMADAN F "ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ." Turkish Studies (Elektronik), 13, ss.347 - 371, 2018. 10.7827/TurkishStudies.13925
ISNAD ÖZKURT, Yıldıray - CAMADAN, Fatih. "ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN AİLE İÇİ İLETİŞİMLERİNİN VE SOSYAL UYUM DURUMLARININ İNCELENMESİ". Turkish Studies (Elektronik) 13/19 (2018), 347-371. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13925