Yıl: 2018 Cilt: 24 Sayı: 93 Sayfa Aralığı: 35 - 53 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-07-2019

OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ

Öz:
Osmanlı’da eğlence hayatının çeşitli kültürel düzeylere hitabeden mekânları bulunmaktaydı ve bu mekânların neredeyse hepsi müzikliydi. Bu mekânlardan biri olan kahvehâneler, kendi içinde çeşitleri olması nedeniyle diğer müzikli eğlence mekânlarından farklılık göstermektedir. Bu da kahvehânelerin incelenmesi için bir neden oluşturur. Kahvehâneler üzerine yazılmış çeşitli araştırmalar bulunmakla birlikte, Amane Kahvehâneleri konusunda hiç araştırma yapılmadığı görülmüştür. Makalenin ana konusu Osmanlı eğlence hayatında bir çalgılı kahvehâne çeşidi olan Amane Kahvehânelerinin sosyal sınıf örgüsü içerisinde alt kültürel özellikleridir. Müzikli kahvehâne çeşitleri arasında Amane Kahvehânelerinin ne olduğu ve nasıl bir müziksel ve kültürel yapıya sahip olduğu bu araştırmanın temel problemi olmuştur.Makalede temel problemden yola çıkarak Osmanlı dönemi ev dışı sosyal yaşamında kahve içme alışkanlığı ekseninde oluşan, eğlence ve sohbet mekânı kimliğinde varlık gösteren kahvehâne kavramının bir kültür ögesi olarak yaygınlığı değerlendirilip Amane Kahvehânelerinin özellikleri belirlenmiştir. Kahvehâne kültüründeki müziğin türü, biçimi ve icra şekillerinin nasıl olduğu ve Amane olgusunun müziksel özellikleri belirlenmiştir.Bu müziklikahvehânelerin müziksel ögeleri, icracıların kimlikleri ve neden alt kültürel niteliğe sahip olduğuçalışmanın kapsamındadır. Müzikolojinin tarihsel yöntemi çerçevesindeki bu araştırmanın verileri literatür tarama tekniğiyle toplanmış ve ulaşılan kaynaklar analiz edilerek uygun olan veriler değerlendirilmiştir. Bulgulara göre Amane, alt kültüre temellen çokkültürlü bir eğlence mekânı ve müzik türü olarak tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Müzik

A SUBCULTURE MUSICAL COFFEE HOUSE IN THE ENTERTAINMENT LIFE OF OTTOMAN: AMANE COFFEE HOUSES

Öz:
There were some places in the entertainment life of Ottoman addressing to various cultural levels and nearly all of them were musical in nature. Coffee houses as one of these places differ from the other musical entertainment places because of the fact that it has its own varieties as well. And this causes a reason for the purpose of examination of the coffee houses. While there are many researches which were previously carried out and performed on such coffee houses, it is obviously seen that not much researches were carried out on the Amane Coffee Houses. The main subject of this article is the subcultural characteristics within the social class network of the Amane Coffee Houses as one sort of the musical coffee houses in the entertainment life of Ottoman. The difference of the Amane Coffee Houses among the musical coffee house types and what kind of musical and cultural structure it has became the fundamental problem of this study as well. Starting from the fundamental problem in the article, the penetration of the concept of coffee house as a cultural element is evaluated and assessed as it shows its asset in the entertainment and conversation place identity while formed surrounding the coffee drinking habit in the outside social life in the Ottoman period and then the main peculiar characteristics of the Amane Coffee Houses have been determined and specified properly. The genre, form and performance versions of music in the coffee house culture and also the musical characteristics of the Amane phenomenon are also stated, specified and depicted in details. The musical elements of these musical coffee houses, the identities of the performers and why they have a subculture are in the coverage of this study as well. The data of this study in the frame of the historical method of musicology have been gathered together by means of the literature scanning technique and the resources reaches were analyzed properly and the appropriate data were assessed and evaluated in the end. According to the findings obtained, Amane is determined as a multicultural entertainment place and musical genre based on the subculture.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Müzik
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmet R. (1990). Muharrir Bu Ya. H. Dizdaroğlu (Haz.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
  • Akyazıcı Özkoçak, S. (2009). Kamusal Alanın Üretim Sürecinde Erken Modern İstanbul Kahveha-neleri. A. Yaşar (Ed.),Osmanlı Kahvehâneleri: Mekân, Sosyalleşme, İktidar içinde (s. 17-36). İstanbul: Kitap.
  • Altınay, A. R. (1936,24 Şubat). Eski İstanbul Kahvehâneleri. Akşam.
  • Alus, S. M. (1995). İstanbul Kazan Ben Kepçe. (1. Baskı). N. Sakaoğlu (Haz.). İstanbul: İletişim.
  • Alus, S. M. (1997). Masal Olanlar. N. Akbayar (Haz.). İstanbul: İletişim.
  • Anastassiadou, M. (1999). Son Osmanlılar Döneminde Selanik Kahvehâneleri. H. Desmet-Gregoire ve F. Georgeon (Ed.), Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler içinde (s. 87-99). M. Atik&E. Özdoğan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
  • Avelot, H. (1897).Croquis de Grèce et de Turquie, 1896-1897. Autour de l’Archipel, textes et dessins d’Henri Avelot. A. Mame (Ed.) Tours: Alfred Mame et fils, editeurs.
  • Ayangil, R. (1994). Kanto. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt. 4, s. 419-420). İstanbul: Tarih Vakfı ve Kültür Bakanlığı.
  • Balıkhâne Nazırı, A. R. (t.y.). Bir Zamanlar İstanbul. N. A. Banoğlu (Haz.). İstanbul: Tercüman.
  • Beyru, R. (2000). 19. Yüzyılda İzmir’de Yaşam. İstanbul: Literatür.
  • Birsel, S. (1983). Kahveler Kitabı. Ankara: Türkiye İş Bankası.
  • Chianis, S., Brandl, R. M. (2001). Greece: Traditional Music. The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2 . (S. Sadie, & J. Tyrrell,) Londra: Macmillan Publishers.
  • Clarke, J.(1976). Style. S. Hall&T. Jefferson (Ed.), Resistance Through Rituals: Youth Subcultures in Post-War Britain içinde (s. 175-191). London: Hutchinson.
  • Clarke, J., Hall, S., Jefferson, T., Roberts, B. (2005).Subcultures, Cultures and Class [1975]. K. Gelder (Ed.), The Subcultures Reader (Second edition) içinde (s. 94-104).London and New York: Routledge.
  • Cohen, A. K. (1955). Delinquent boys: The culture of the gang. Glencoe, Ill: Free Press.
  • Cohen, Albert K. and James F. Short, Jr., “Research in Delinquent Subcultures,” The Journal of Social Issues, XIV, No. 3, 1958, pp. 20-37.
  • Dilbaz, M. (1983). Ahenk Gazetesi Bibliyografyası 1914-1930. (Yayınlanmamış Bitirme Ödevi). İzmir: Ege Üniversitesi/ Edebiyat Fakültesi/Türk Dili ve Edebiyat Bölümü, İzmir.
  • Dubin, M., Pissalidhes, G. (1999). Grecee: Song of the Near East. S. Broughton, M., Ellingham& R. Trillo (Ed.), World Music: Africa, Europe and the Middle East içinde (s. 126-142). London: Rough Gudes.
  • Emeksiz, A. (2009). İstanbul Kahvehâneleri. F. Özdem (Haz.), Karaların Ve Denizlerin Sultanı İstan-bul: Cilt 2 içinde (s. 123-140). İstanbul: Yapı Kredi.
  • Fauser, A. (2005). Musical Encounters at the 1889 Paris World’s Fair. New York: The University of Rochester Press.
  • Feldman, W., Özcan, N. (2001). İstanbul: Musiki. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi(Cilt. 25, s. 271-275). İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
  • Gazimihal, M. R. (Ekim 1947). Türk Musikisinin Maşeri Değerleri. Musiki Ansiklopedisi (Cilt. 17, s. 3). E. Cenkmen, & L. Armao (Haz.). İstanbul: Melek Musiki Yayınevi .
  • Gelder, K. (Ed.) (2005). The Subcultures Reader (Second edition). London and New York: Routledge.
  • Georgeon, F. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İstanbul Kahvehâneleri. H. Desmet-
  • Gregoire ve F. Georgeon (Ed.), Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler içinde (s. 43-85). M. Atik&E. Özdoğan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
  • Gerçek, S. N. (1997). İstanbul›dan Ben de Geçtim. A. Birinci & İ. Kara(Haz.). İstanbul : Kitapevi.
  • Göksu, E. (2003). 1929 Dünya Ekonomik Buhran Yıllarında İzmir ve Suç Coğrafyası. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
  • Greve, M. (1995). Die Europäisierung orientalischer Kunstmusik in der Türkei. Frankfurt/M., Berlin, Bern, New York, Paris, Wien: Peter Lang.
  • Gupta, A., Ferguson, J. (1992). Beyond “Culture”: Space, Identity, and the Politics of Difference. Cultural Anthropology, 7(1), 6-23.
  • Hattox, S. R. (1996). Kahve ve Kahvehâneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri. N. Elhüseyni (Çev.). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
  • Hatzipandazis, T. (1986). Tis Asiatidos mousis erastai... I akmi Athinaikou kafe aman sta bronia tis vasileias tou Yeoryiou A’. Athens: Stigmi.
  • Hebdige, D. (2004). Altkültür: Tarzın Anlamı. S. Nişancı (Çev.). İstanbul: Babil.
  • Heise, U. (2001). Kahve ve Kahvehane. M. Tüzel (Çev.). İstanbul: Dost.
  • Herskovits, M. J. (1948). Man and His Works: The Science of Cultural Anthropology. New York: A.A. Knopf.
  • Hizmet Gazetesi.(1889,7 Temmuz ve 1889, 21 Mayıs). İzmir.
  • Holst, G. (1993). Rembetika. V.Ç. Akpınar (Çev.). İstanbul: Pan.
  • Holst-Warhaft, G. (2000). Amanes: The Legacy of the Oriental Mother. www.umbc.edu : http://umbc. edu/MA/index/number5/holst/holst_0.htm (10.01.2016).
  • Işın, E. (1990). Semai Kahvelerinde İnsan ve Kültür. Sanat Dünyamız,(40), 26–29
  • Işın, E. (1994). Kahvehâneler. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Cilt. 4, s. 386-392) içinde. İstanbul: Tarih Vakfı ve Kültür Bakanlığı.
  • Jenks, C. (2005). Altkültür: Toplumsalın Parçalanışı. (N. Demirkol, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Kaygılı, O. C. (1937). İstanbul›da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri. İstanbul: Eminönü Halkevi Dil Tarih ve Edebiyat Şubesi.
  • Kaygılı, O. C. (2003). Köşe Bucak İstanbul.T. Yıldırım (Haz.). İstanbul: Selis Kitaplar.
  • Koglin, D. (2008). A Key Concept to Understanding the Resurgence of Rebetiko in Turkey. Music and Politics, 2(1), 1-39.
  • Kömeçoğlu, U. (2009). Homo Ludens ve Homo Sapiens Arasında Kamusallık ve Toplumsallık: Os- manlı Kahvehâneleri. A. Yaşar (Ed.),Osmanlı Kahvehâneleri: Mekân, Sosyalleşme, İktidar içinde (s. 49-84). İstanbul: Kitap.
  • Kuzucu, K., Koz, M. S. (2015). Türk Kahvesi. İstanbul: Yapı Kredi.
  • Merriam, A. P. (1964). The Antropology of Music. Evanston, Illinois: Northwestern University Press.
  • Murray, J. (1878). Handbook for Travellers in Turkey in Asia. Londra: John Murray.
  • Pappas, N. G. (1999). Concepts of Greekness: The Recorded Music of Anatolian Greeks after 1922. Journal of Modern Greek Studies,17(2), 353–373.
  • Peçevi, İ. (1992). Peçevi Tarihi. (Cilt 2). B. S. Baykal (Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Pennanen, R. P. (2004). The Nationalization of Ottoman Popular Music in Greece. Ethnomusicology, 48 (1),1-25.
  • Saltiel, D. (1998). Canciones Judeo-Españoles Del Tesalonica (CD Booklet). Germany: Oriente Mu-sik–RIEN CD 14.
  • Sevengil, R. A. (1985). İstanbul Nasıl Eğleniyordu. İstanbul: İletişim.
  • Solakzade, M. (1989). Solakzade Tarihi (Cilt 1). V. Çabuk (Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
  • Tragaki, D. (2002). Urban Ethnomusicology in the City of Thessaloniki (Greece): The Case of Re-betiko Song Revival Today. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). University of London/Goldsmiths College/Music Department, London.
  • Yelten, M. (2007). Osmanlılar: Nesir. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt. 33, s. 563-565). İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi.
  • Waterman, R. A. (1952). African influence on the music of the Americas. S. Tax (Ed.),Acculturation in the Americas (Cilt. 2, s. 207-18)içinde. Proceedings of the 29th International Congress of Ameri-canists. Chicago: University of Chicago Press.
  • Yaşar, A. (2003). The Coffeehouses in Early Modern Istanbul: Public Space, Sociability and Surveil-lance (YayımlanmışYüksek Lisan Tezi). Boğaziçi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstan-bul.
  • Yöre, S. (2012). Mekân ve Müzik: Osmanlı Döneminde İstanbul’un Çokkültürlü Müzikli Eğlence Mekânları. Belleten, LXXVI (277), 879-904.
  • Zakos, A. (2009). Bouzouki: The National Greek Instrument. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Charles University/Pedagogical Faculty/Department of Music Education, Prague.
APA DEMİR GÜVEN M (2018). OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. , 35 - 53.
Chicago DEMİR GÜVEN MEHTAP OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. (2018): 35 - 53.
MLA DEMİR GÜVEN MEHTAP OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. , 2018, ss.35 - 53.
AMA DEMİR GÜVEN M OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. . 2018; 35 - 53.
Vancouver DEMİR GÜVEN M OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. . 2018; 35 - 53.
IEEE DEMİR GÜVEN M "OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ." , ss.35 - 53, 2018.
ISNAD DEMİR GÜVEN, MEHTAP. "OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ". (2018), 35-53.
APA DEMİR GÜVEN M (2018). OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. Folklor/Edebiyat, 24(93), 35 - 53.
Chicago DEMİR GÜVEN MEHTAP OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. Folklor/Edebiyat 24, no.93 (2018): 35 - 53.
MLA DEMİR GÜVEN MEHTAP OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. Folklor/Edebiyat, vol.24, no.93, 2018, ss.35 - 53.
AMA DEMİR GÜVEN M OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. Folklor/Edebiyat. 2018; 24(93): 35 - 53.
Vancouver DEMİR GÜVEN M OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ. Folklor/Edebiyat. 2018; 24(93): 35 - 53.
IEEE DEMİR GÜVEN M "OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ." Folklor/Edebiyat, 24, ss.35 - 53, 2018.
ISNAD DEMİR GÜVEN, MEHTAP. "OSMANLI EĞLENCE HAYATINDA BİR ALT KÜLTÜR MÜZİKLİ KAHVEHÂNE: AMANE KAHVEHÂNELERİ". Folklor/Edebiyat 24/93 (2018), 35-53.