İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma

Yıl: 2017 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 36 - 62 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17131/milel.324213 İndeks Tarihi: 18-07-2019

İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma

Öz:
İlk Müslüman neslin yaşadığı en önemli sorun iktidarın yeniden-kurulmasıolmuştur. Konu din tarafından doğrudan belirlenmediği için, oldukça zenginve hareketli tartışmalar yaşanmıştır. Siyasette herkesi memnun edeceknihaî bir çözümün bulunmadığı düşünüldüğünde, Müslüman toplumundada ilk anda ‘rahatsız’ bir kesimin oluştuğu anlaşılır. ‘Rahatsız ve memnunolmayan’ isimler, zamanla toplumsal bir muhalefet simgesi haline getirilmiştir.Toplumda somut iktidar mücadelesi sürerken, bunun yanında entelektüelalanda otorite de tanımlanmaktaydı. Kurulu düzeni normalize edenteolojik söylemin yanında, itirazı ebedîleştiren ve mevcudu sorgulayan birbaşka teolojik söylem de gelişmiştir. Bunun yanında bazı saf teolojik tartışmalarda dolaylı olarak kendi iktidar tasavvurlarını kurmuşlardır. Toplumsalve tarihsel rekabet hem iktidar hem de dinî inanç düzeyindeyaşanmıştır. Müslüman mirası da bu rekabet ve mücadelenin anlatımlarınıyansıtmaktadır. Bu çalışmada, İslam düşüncesinde siyasal düşünme tarzınınortaya çıkışı, iktidarın kurulması, mevcut iktidara destek sunan ya damuhalefet eden anlayışların teolojik kurguları ele alınacak, Tanrı’nın otoritesinindünyevî siyasete ve güç arayışına nasıl dahil edildiği sorunu, FETÖüzerinden tartışılacak, bir kelam tartışması olan sıfatlar konusunun, ahlaktasavvuru dolayımında otoriteye yansımaları incelenecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi Kültürel Çalışmalar Felsefe

Historical and Theological Establishment of Authority in Islamic Thought: Discussion on the Absolute of Allah and the King/Sultan

Öz:
The most important problem that the first Muslim generation have confronted was re-establishment of the power. Since the subject was not directly determined by religion, there were quite rich and active discussions. It is difficult to find a final solution that please everybody in politics thus a ‘uncomfortable’ cohort emerged at the first moment in the Muslim society. The names whose 'uncomfortable and dissatisfied' were gradually turned into social opposition symbols. While the struggle for power continued in society, authority was defined at the intellectual level as well. In addition to the theological rhetoric that normalized the order of the board, another theological discourse that has questioned the objectors and the residents has developed. In addition, some theological debates have established their own ideas of power, directly or indirectly. Social and historical competition has been experienced both at the level of power and religious belief. This study deals with the emergence of political thought and the establishment of power in the Islamic tradition. The theological constructions of discourses supporting or opposing power are examined. The question of how the authority of God is included in the quest for worldly politics and power will be discussed through the FETÖ and finally the reflections of God's attributes to authority in the context of moral conception will be examined.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi Kültürel Çalışmalar Felsefe
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbulut, Ahmet, Sahabe Dönemi İktidar Kavgası-Alevî Sünnî Ayrışmasının Arkaplanı, Ankara, 2015.
  • Çelebi, İlyas, İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcabbâr, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2002
  • Düzgün, Şaban Ali, “Sol İlahiyat: Dinin Sol Yorumunun İmkânı, Riskleri ve Sınırları”, Kelam Araştırmaları Dergisi, yıl 12, sayı 2, ss. 1-22, 2014.
  • Eagleton, Terry, Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, çev. Selin Dingiloğlu, Yordam Kitap, İstanbul, 2014.
  • Eşarî, Ebu’l-Hasan, Lum’a, Kahire, 1955.
  • Evkuran, Mehmet, Mehmet Evkuran, Ahlak Hakikat ve Kimlik- -İslam Kelâmında Ahlâk Problemi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2013.
  • …………………., Sünnî Paradigmayı Anlamak, Bir Ekolün Politik ve Teolojik Yapılanması, 3. Baskı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2016.
  • Fettah, İrfan Abdulhamid, İmamiyye Şia'sında Velayet-i Fakih Teorisi Araştırma- Tahlil-Tenkit, çev. Seyit Bahçıvan, 2013.
  • Güler, İlhami, Allah’ın Ahlakîliği-Ehl-i Sünnet’in Allah Tasavvuruna Ahlakî Açıdan Eleştirel Bir Yaklaşım, 5. Baskı, Ankara, 2011.
  • Gusdorf, Georges, İnsan ve Tanrı, çev. Zeki Özcan, İstanbul, 2000.
  • Hakyemez, Cemil, Şia’da Gaybet İnancı ve Gaip On İkinci İmam El-Mehdi, İSAM, İstanbul, 2016.
  • Zekeriya Işık, Devlet ve Tarikat-Osmanlı Toplumunda Devlet-Tarikat İlişkilerinin İdeolojik Zemini ve Sosyolojik Zemini, Çizgi Kitabevi, Konya, 2016.
  • Korkmaz, Sıddık, Şia’nın Oluşumu-Hz. Ali’nin Vasîliği Düşüncesi, 2. Baskı, İz Yayıncılık, İstanbul, 2015.
  • Löwy, Michael, Marksizm ve Din-Kurtuluş Teolojisi Meydan Okuyor, Belge Yayınları. İstanbul, 1996.
  • Milânî, Muhsin M., “Humeynî’den Hamaney’e Velâyet-i Fakih Kurumunun Değişimi”, çev. Fatih Topaloğlu, Dokuz Eylül Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı XIX, ss. 189-210, İzmir, 2004.
  • Özsoy, Ömer, Sünnetullah-Bir Kur’an İfadesinin Kavramsallaşması, 3. Baskı, Fecr Yayınevi, Ankara, 2015.
  • Plantinga, Alvin, Tanrı’nın Bir Tabiatı Var Mı?, çev. Mehmet Sait Reçber, 2. Baskı, Elis Yayınları, Ankara, 2010.
  • Pettazzoni, Rafaella, Tanrı’ya Dair, derleten ve çev. Fuat Aydın, İz Yayıncılık, İstanbul, 2002.
  • İmamoğlu, Tuncay, Tanrı’nın Doğası ve Mucizenin İmkânı-David Hume’un Antropomorfizm ve Mucize Eleştirisi, İz Yayıncılık, İstanbul, 2007.
  • Râzî, Fahreddin, Münâzara fi’r-Redd ale’n-Nasârâ, Türkçesi: Hıristiyanlığın Reddine Yönelik Tartışma, çev. Hidayet Işık, 2. Baskı, İz Yayıncılık, İstanbul, 2009.
  • Şeriatî, Ali, Dine Karşı Din, Fecr Yayınevi, Ankara, 2015.
  • Topaloğlu, Aydın, Filozofların Tanrısı-Teistik Perspektif, Ufuk Yayınları, İstanbul, 2014.
  • T.C. Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı, Dini İstismar Hareketi FETÖ/PDY Raporu, Ankara, 2016.
  • Urhan, Veli, İnsanın ve Tanrı'nın Kişiliği- Bilinçler Arası İlişki, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2002.
  • Ziadeh, Nicola A., Senusilik Tasavvuf ve Siyaset, çev. Kadir Özköse, Risale Yayınları, İstanbul, 2006
APA evkuran m (2017). İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. , 36 - 62. 10.17131/milel.324213
Chicago evkuran mehmet İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. (2017): 36 - 62. 10.17131/milel.324213
MLA evkuran mehmet İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. , 2017, ss.36 - 62. 10.17131/milel.324213
AMA evkuran m İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. . 2017; 36 - 62. 10.17131/milel.324213
Vancouver evkuran m İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. . 2017; 36 - 62. 10.17131/milel.324213
IEEE evkuran m "İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma." , ss.36 - 62, 2017. 10.17131/milel.324213
ISNAD evkuran, mehmet. "İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma". (2017), 36-62. https://doi.org/10.17131/milel.324213
APA evkuran m (2017). İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 14(1), 36 - 62. 10.17131/milel.324213
Chicago evkuran mehmet İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 14, no.1 (2017): 36 - 62. 10.17131/milel.324213
MLA evkuran mehmet İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, vol.14, no.1, 2017, ss.36 - 62. 10.17131/milel.324213
AMA evkuran m İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 2017; 14(1): 36 - 62. 10.17131/milel.324213
Vancouver evkuran m İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 2017; 14(1): 36 - 62. 10.17131/milel.324213
IEEE evkuran m "İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma." Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 14, ss.36 - 62, 2017. 10.17131/milel.324213
ISNAD evkuran, mehmet. "İslam Düşüncesinde Otoritenin Tarihsel ve Teolojik Kurulumu: Allah’ın ve Sultân’ın Mutlaklığı Üzerine Tartışma". Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 14/1 (2017), 36-62. https://doi.org/10.17131/milel.324213