Yıl: 2018 Cilt: 17 Sayı: 17 Sayfa Aralığı: 191 - 222 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30767/diledeara.417667 İndeks Tarihi: 18-07-2019

Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları

Öz:
İnsanoğlu tarihsahnesinde var olmaya başladığından beri hep bir şeylere inanma ihtiyacıhissetmiştir. Bu inancın kaynağını ilahi dinler oluşturmuştur. Ancak zamanlailahi dinin hükümleri ve öğretileri dışında kalan inançlar da oluşmayabaşlamıştır. Bu inançlar, “halk inançları” olarak adlandırılmıştır. Dinîkurallar gibi kesinlik ve katılık taşımayan halk inançları, geçmişten günümüzebir yerden bir yere, bir toplumdan diğer topluma değişiklikler göstererekvarlıklarını devam ettirmiştir. Orta Asya Eski Türk inançlarına dayanangöktanrı kültü, atalar kültü, ocak kültü, dağ kültü, ağaç kültü, ateş kültü, sukültü, hayvan kültü ve ölüm kültü gibi kültler, günümüzde Anadolu halkinançları içerisinde yaşamaktadır. Bu çalışmada; sözlü kültürün hâlencanlılığını sürdürdüğü bir şehir olan Bingöl’de alan araştırması ve kaynakkişilerle görüşme sonucu elde edilen bilgiler ışığında Bingöl halk inançları veuygulamaları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Sonuç olarak; Bingöl’de devameden halk inançlarının kökeninin; Şamanizm, Anadolu’daki eski dinler veİslamiyet’e bağlı olarak ortaya çıkan kültler, âdetler ve uygulamalar olduğugörülecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji

Bingöl Folk Beliefs and Practices

Öz:
Ever since humanity began to exist on the stage of history, it has always needed to believe in somethings. The source of this belief is the divine religions. Over time, however, beliefs outside of the judgements and teachings of divine religion have begun to emerge. These beliefs are called “folk beliefs”. Folk beliefs, which do not have the characteristics of certainty and rigidity in contrary to religious rules, maintain their existence by differing from one society or settlement to another. There are still the cults based on Central Asian old Turkish beliefs such as Tengri, ancestor, seedbed, mountain, tree, fire, water, animal and death within the folk beliefs in Anatolia. In this study, it will be endeavoured to refer to the folk beliefs and their practices in Bingöl city, where the oral culture is still alive, on the light of the data obtained through researches and interviews with the source persons. Finally, it will be shown that the roots of the folk beliefs continued in Bingöl are based on Shamanism, old religions in Anatolia as well the cults, traditions and practices related with Islam.
Anahtar Kelime:

Konular: Folklor Tarih Kültürel Çalışmalar Antropoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Araz, Rıfat (1995), Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Ankara: AKM Yayınları.
  • Artun, Erman (2008), Türk Halkbilimi, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Boratav, P. Naili (1999), 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • Çobanoğlu, Özkul (2003), Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnanışları, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Duymaz, Ali ve Şahin H. İbrahim (2008), “Kaz Dağlarında Dağ, Ağaç ve Ocak Kültü Üzerine İnanış ve Uygulamalar”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.11, S.19, s.116-126.
  • Emeksiz, Abdulkadir (1998), “Türk Halk Kültüründe Üzerlik”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.XXVIII, s.229-242.
  • Eyuboğlu, İ. Zeki (2014), Anadolu İnançları, İstanbul: Derin Yayınları.
  • Günay, Ünver-Güngör Harun, Taştan, Vahap- Sayım Huzeyfe (2001), Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Din Bilim Araştırması “Kayseri Örneği”, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Irmak, Yılmaz (2016). “Doğumdan Ölüme Bingöl Geçiş Dönemleri İnanç ve Uygulamaları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.6, S.11, s.113-132.
  • Irmak, Yılmaz(2017), “Bingöl’de Nazar İnancı ve Uygulamaları”, Bingöl Araştırmaları Dergisi, C.3, S.2, s.65-78.
  • İnan, Abdulkadir (2013), Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Kafesoğlu, İbrahim (1988), Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  • Kalafat, Yaşar (1999), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara: AKM Başkanlığı Yayınları.
  • Özdemir, Mehmet (2013), “Türk Kültüründe Dağ Kültü ve Yüce Bir Dağ: Halbaba”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S.9, s.141-163.
  • Şişman, Bekir (2000), “Anadolu’da Yaşayan Halk İnançlarının Menşei Üzerine Bir Araştırma”, Milli Folklor, S.46, s.104-108.
  • Tuğ, Kadir, Bedirhan, Yaşar (2016), “Kırgızistan’ın Celal-Abad Şehrinde Mezarlık Ve Ziyaret Yerleri İle İlgili Halk İnançları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.6, S.12, s.193-207.
  • Tuna, S. Turhan (2014), “Muğla’da Nazar, Büyü, Fal Üzerine Su Kültürüyle İlgili İnanç ve Pratikler”, Prof. Dr. Mehmet Özmen Armağanı, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü, s. 309-320.
APA IRMAK Y (2018). Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. , 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
Chicago IRMAK YILMAZ Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. (2018): 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
MLA IRMAK YILMAZ Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. , 2018, ss.191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
AMA IRMAK Y Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. . 2018; 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
Vancouver IRMAK Y Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. . 2018; 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
IEEE IRMAK Y "Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları." , ss.191 - 222, 2018. 10.30767/diledeara.417667
ISNAD IRMAK, YILMAZ. "Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları". (2018), 191-222. https://doi.org/10.30767/diledeara.417667
APA IRMAK Y (2018). Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 17(17), 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
Chicago IRMAK YILMAZ Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları 17, no.17 (2018): 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
MLA IRMAK YILMAZ Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, vol.17, no.17, 2018, ss.191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
AMA IRMAK Y Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları. 2018; 17(17): 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
Vancouver IRMAK Y Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları. 2018; 17(17): 191 - 222. 10.30767/diledeara.417667
IEEE IRMAK Y "Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları." Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 17, ss.191 - 222, 2018. 10.30767/diledeara.417667
ISNAD IRMAK, YILMAZ. "Bingöl Halk İnançları ve Uygulamaları". Dil ve Edebiyat Araştırmaları 17/17 (2018), 191-222. https://doi.org/10.30767/diledeara.417667