Yıl: 2019 Cilt: 74 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 465 - 510 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33630/ausbf.546579 İndeks Tarihi: 05-12-2019

ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ

Öz:
Adam Smith vergide eşitlik teorisinde ödeme gücü ve fayda yaklaşımlarını yan yana getirmiştir.Smith’in mali düşüncesinde bakış açısı olarak farklı bu iki adalet ilkesinin neden yan yana geldiği ve aslındadüşünürün neyi amaçladığı geniş bir literatür incelemesi içinde ele alınmaktadır. Smith’in genel adalet teorisibağlamında bu iki ilkenin anlamlı bir sentezine doğru adım attığı görülmüştür. Ancak, Smith hem bu iki ilkeninayrı ayrı kendi yapısında hem de ikisinin sentezinde bir kuramsallaştırma denememiştir. Neoklasik veneoliberal maliye teorisi bu sentezi faydacılığı radikalleştirerek gerçekleştirmiştir. Smith’in vergi adaleti klasikliberalizmin bütünü içinde anlaşıldığında neoliberalizmin vergi adaletinde yarattığı dönüşüm de daha açık birşekilde çalışmada serimlenebilmiştir. Çalışmamız kavramsal ve kuramsal incelememizde ulaştığımız sonuçlarıfarklı ülkeler bağlamında görünür kılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Siyasi Bilimler Uluslararası İlişkiler

Tax Justice from Adam Smith to Neoliberalism: A Conceptual and Theoretical Analysis of Ability to Pay and Benefit Approaches in the Context of National Applications

Öz:
In his theory of tax equity, Adam Smith brings together ability to pay and benefit approach. The questions of why these two justice principles are positioned side by side in Smith’s fiscal thought and what he intends to achieve are taken up in a broad review of the literature. Smith has taken a step towards a meaningful synthesis of these two principles in the context of his general theory of justice. Smith, however, did not attempt a theorization of both of these principles in themselves and their synthesis. Neoclassical and neoliberal fiscal theory made this synthesis by radicalizing utilitarianism. Once Smith’s theory of tax justice is understood within the entire scope of classical liberalism, the transformation in tax justice brought about by neoliberalism is also revealed more explicitly in this paper. Our study on different countries makes discernible the results we achieved in the foregoing conceptual and theoretical discussion.
Anahtar Kelime:

Konular: Siyasi Bilimler Uluslararası İlişkiler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aftodioikisi (2018), “Eιδική εισφορά αλληλεγγύης: Ποιοι και πόσο θα πληρώσουν το 2018”, https://www.aftodioikisi.gr/asfalistika/eidiki-isfora-allilengyis-pii-ke-poso-tha-plirosoun- 2018/ (15.04.2018)
  • Akdoğan, Abdurrahman (2013), Kamu Maliyesi (Ankara: Gazi Kitabevi).
  • Aktan, C. Can (2002), “Gelir Dağılımında Adaletsizlik ve Yoksulluk Sorunu ile Mücadelede Vergi Tarifesinin Belirlenmesi: Artan Oranlı mı, Yoksa Düz Oranlı Vergiler mi?”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, http://www.canaktan.org/ ekonomi/yoksulluk/dorduncu-bol/artan-vergi.pdf (15/03/2018)
  • Bilici, Nurettin (2018), Türk Vergi Sistemi (Ankara: Savaş Yayınları).
  • Bilici, Nurettin ve Adem Bilici (2015), Kamu Maliyesi (Ankara: Savaş Yayınları).
  • Boratav, Korkut (2015), Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009 (Ankara: İmge).
  • Brown, Wendy (2018), Halkın Çözülüşü: Neoliberalizmin Sinsi Devrimi (İstanbul: Metis) (Çev. Barış E. Aksoy).
  • Bundeszentralamt für Steuern (2018a) “Tax Rates”, http://www.steuerliches-info-center.de/EN/ SteuerrechtFuerInvestoren/Person_Inland/Einkommensteuer/Steuertarif/steuertarif_node. html (10.04.2018).
  • Bundeszentralamt für Steuern (2018b) “Solidarity Surcharges”, http://www.steuerliches-infocenter. de/EN/SteuerrechtFuerInvestoren/Unternehmen_Ausland/Solidaritaetszuschlag/so lidaritaetszuschlag_node.html (12.01.2018).
  • Bundeszentralamt für Steuern (2018c), “Children”, http://www.steuerliches-info-center.de/EN/ SteuerrechtFuerInvestoren/Person_Inland/Einkommensteuer/Kinder/kinder_node.html (01.02.2018).
  • Bundeszentralamt für Steuern (2018d), “Value Added Tax Rate”, http://www.steuerliches-infocenter. de/EN/SteuerrechtFuerInvestoren/Unternehmen_Ausland/Umsatzsteuer/Steuersa etze/steuersaetze_node.html (01.02.2018).
  • Bundeszentralamt für Steuern (2018e) “Tax Relief”, http://www.steuerliches-info-center.de/EN/ SteuerrechtFuerInvestoren/Person_Inland/Einkommensteuer/AbzuegeErmaessigungen/a bzuegeermaessigungen_node.html (01.02.2018).
  • Dome, Takuo (2004), The Political Economy of Public Finance in Britain, 1767-1873 (London: Routledge).
  • Eğilmez, Mahfi (2016), Kamu Maliyesi (İstanbul: Remzi Kitabevi).
  • Erdem, Metin, Doğan Şenyüz ve İsmail Tatlıoğlu (2006), Kamu Maliyesi (İstanbul: Ekin).
  • Esping-Andersen, Gøsta (1991), The Three Worlds of Welfare Capitalism (Princeton: Princeton University).
  • European Commission (2018), VAT Rates Applied in the Member States of the European Union https://ec.europa.eu/taxation_customs/sites/taxation/files/docs/body/vat_rates_en.pdf. (15.03.2018).
  • European Platform for Investing in Children (EPIC) (2016), “European Platform for Investing in Children” http://europa.eu/epic/countries/greece/index_en.htm (15.03.2018).
  • Foucault, Michel (2015), Biyopolitikanın Doğuşu (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları) (Çev. Alican Tayla).
  • French Property (2013), “France Income Tax”, https://www.french-property.com/news/ tax_france/ income_rates__bands_2013/ (15.03.2018).
  • Gelir İdaresi Başkanlığı (2018), “Ücretliler için vergi rehberi”, http://www.gib.gov.tr/sites/ default/files/fileadmin/beyannamerehberi/2018_ucretgeliri.pdf (16.03.2018).
  • Giray, Filiz (2006), “Düz Oranlı Vergi ve Uygulamaları”, http://www.muhasebetr.com/ozelbolum/020/ (20.04.2018)
  • GOV. UK (2018a), “Income tax rates personal allowance”, https://www.gov.uk/income-tax-rates (16.03.2018).
  • GOV. UK. (2018b), “Income tax statistics and distributions”, https://www.gov.uk/government/ collections/income-tax-statistics-and-distributions (15.03.2018).
  • Greek Reporter (2016), “Greece Becomes More Expensive After VAT Hikes”, http://greece.greekreporter.com/2015/07/20/greece-becomes-more-expensive-after-vathikes/ (19.03.2018).
  • Güler, Hünkar (2006), “Türkiye’de Gelir Vergisinin Ücretliler Üzerinde Oluşturduğu Etkinlik Kaybının Ölçülmesi”, Maliye Araştırmaları Dergisi, 2 (3): 29-59.
  • Güran, Mehmet Cahit (2004), “Vergilemede Adalet ve Gelir Vergisi Uygulaması”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2): 243-265
  • Gürkan, Ceyhun (2016), "Klasik Siyasal Düşüncede Maliye Teorisi: Bodin, Hobbes ve Rousseau”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14 (2): 148-174.
  • Helenic Republic Ministry of Finance (2018), “Tax Issues”, https://www.minfin.gr/web/31511/ phorologika-themata (19.03.2018).
  • Kalkınma Bakanlığı (2018), 2018 Yılı Programı, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) (Ankara).
  • Karayılmazlar, Ekrem ve Mehmet Cahit Güran (2005), “Gelir Vergisinde Tarife Yapısı: Adalet ve Etkinlik Temelli Teorik Tartışmalar Çerçevesinde Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (2): 141-169.
  • Kayalp, Orhan (2004), The National Element in the Development of Fiscal Theory (London: Palgrave Macmillan).
  • Lindahl, Erik (1964 [1919]), “Just Taxation ― A Positive Solution”, Musgrave, Richard ve Alan Peacock (Der.), Classics in the Theory of Public Finance (London: Macmillan): 168-176.
  • Marx, Karl (1978 [1850]), “Address of the Central Authority to the League”, Karl Marx – Frederick Engels Collected Works Vol. 10 (1849-1851) (London: Lawrence & Wishart): 277-287.
  • Ministére de L’ economie et des Finances (2015), Overview of the French Tax System, https://www.impots.gouv.fr/portail/files/media/1_metier/5_international/french_tax_system .pdf (20.03.2018).
  • Ministére de L’ economie et des Finances (2018a), “Comment calculer son impôt sur le revenu en fonction des tranches d'imposition?”, https://www.economie.gouv.fr/particuliers/tranchesimposition- impot-revenu (23.04.2018).
  • Ministère de l'Économie et des Finances (2018b), “Quels sont les taux de TVA en vigueur en France et dans l'Union européenne ?”, https://www.economie.gouv.fr/cedef/taux-tva-france-etunion- europeenne (23.04.2018).
  • Musgrave, Richard (1959), The Theory of Public Finance: A Study in Public Economy (New York: McGraw-Hill).
  • Musgrave, Richard (1985), “A Brief History of Fiscal Doctrine”, Alan A. Auerbach ve Martin Feldstein (Der.), Handbook of Public Economics Vol. 1 (New York: Elsevier): 1-59.
  • Musgrave, Richard ve Alan Peacock (1964), “Introduction”, Richard ve Alan Peacock (Der.), Classics in the Theory of Public Finance (London: Macmillan): ix-xix.
  • Mutluer, M. Kamil, Ahmet Kesik, Erdoğan Önder (2013), Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
  • Myrdal, Gunnar (1953), The Political Element in the Development of Economic Theory (London: Routledge & Kegan Paul LTD).
  • O’Brien, Patrick (1975), The Classical Economists (Oxford: Oxford University Press).
  • Oyan, Oğuz (2015), “Emeğin Durumu”, http://haber.sol.org.tr/yazarlar/oguz-oyan/emegin-durumu- 133318 (25.03.2018).
  • Özel, İlyas (2015), “Vergilendirmede Ayırma Kuramı ve Türkiye Uygulaması”, Vergi Dünyası Dergisi, 408: 65-75.
  • Özkara, Metin (2014), Türk Vergi Sisteminde İstisna ve Muafiyet (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları).
  • Reuters (2016a), “Factbox: Greece Legislates Tax and Pension Reforms”, https://www.reuters.com/ article/us-greece-reforms-vote-factbox/factbox-greece-legislates-tax-and-pensionreforms- idUSKCN0XZ0VC (27.03.2018).
  • Reuters (2016b) “Greece VAT Kike is Counterproductive”, http://uk.reuters.com/article/uk-greeceeconomy- tax-idUKKCN0YF1DN (27.03.2018).
  • Rousseau, Jean-Jacques (2005 [1755]), Ekonomi Politik (Ankara: İmge Kitabevi) (Çev. İsmet Birkan).
  • Schumpeter, Joseph (1991 [1918]), “The Crisis of the Tax State”, Swedberg, Richard (Der.), Joseph A. Schumpeter: The Economics and Sociology of Capitalism (Princeton: Princeton University Press): 99-140.
  • SKAT (2016), Tax in Denmark: An Introduction to the Danish Tax System for Non-Danish Speakers, http://www.skat.dk/SKAT.aspx?oId=80716&vId=211848&lang=US (01.05.2018).
  • SKAT (2018a), “Rates”, https://www.skat.dk/skat.aspx?oid=2035568&prev=2016&tab= (02.05.2018).
  • SKAT (2018b), “How to Calculate VAT”, https://skat.dk/skat.aspx?oid=2131438 (06.05.2018).
  • SKAT (2018c), “Services Exempt from VAT”, https://skat.dk/skat.aspx?oid=2244395&ik_navn= subtree (07.05.2018).
  • SKATTEETATEN (2016a), “Calculation of Norwegian Income Taxes-Income Year 2016”, https://www.skatteetaten.no/globalassets/taxnorway/2016/temabrev/2016-09-utregningav- norsk-inntektsskatt-eng.pdf (08.05.2018).
  • SKATTEETATEN (2016b), “Tax Classes”, http://www.skatteetaten.no/en/person/Tax-deductioncard- and-advance-tax/Tax-classes/ (09.05.2018).
  • SKATTEETATEN (2016c), “Guide to Value Added Tax Norway”, http://www.skatteetaten.no/en/ Bedrift-og-organisasjon/avgifter/Merverdiavgift/Guide-to-Value-Added-Tax-in- Norway/?chapter=3732#kapitteltekst (10.05.2018).
  • SKATTEETATEN (2018), “Value Added Tax in Norway”, https://www.skatteetaten.no/en/businessand- organisation/foreign/foreign-companies/vat/value-added-tax-in-norway/ (10.05.2018).
  • SKATTESATSER, (2018), “Skattesatser 2018”, www.regjeringen.no/no/tema/okonomi-og-budsjett/ skatter-og-avgifter/skattesatser-2018/id2575161/ (11.05.2018).
  • Smith, Adam (1982 [1762-164]) Lectures on Jurisprudence (Indianapolis: Liberty Fund) (Yay. Haz. Ronald L. Meek, David D. Raphael ve Peter G. Stein).
  • Smith, Adam (1984 [1759]) The Theory of Moral Sentiments (Indianapolis: Liberty Fund) (Yay. Haz. David D. Raphael ve Alexander L. Macfie).
  • Smith, Adam (1994 [1776]), An Inquiry into the Nature and Causes of The Wealth of Nations (New York: The Modern Library). (Yay. Haz. Edward Canaan).
  • Şener, Orhan (2014), Kamu Ekonomisi (İstanbul: Beta).
  • Şentürk, Suat Hayri (2006), “Vergi Adalet İlkesi Karşısında Düz ve Artan Oranlı Vergiler”, Çimento İşveren, Mart:16-25.
  • Şenyüz, Doğan, Mehmet Yüce ve Adnan Gerçek (2016), Türk Vergi Sistemi (Bursa: Ekin Yayınevi).
  • Tansöker, Reyhan Leba (2009), “Yürürlükteki Gelir Vergisinin Vergi Adaleti Açısından
  • Değerlendirilmesi”, Edizdoğan, Nihat (Der.), Güncel Mali Konular (İstanbul: Dora Yayınları).
  • Taxsummaries, (2016), “Greece Individual- Taxes on Personel Income”, http://taxsummaries.pwc.com/uk/taxsummaries/wwts.nsf/ID/Greece-Individual-Taxes-onpersonal- income (09.05.2018).
  • Türk Dil Kurumu (1999), İngilizce - Türkçe Sözlük Cilt 1. (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları) (Yay. Haz. Hâmit Atalay).
  • Uçanok, Okan (2016), “Gelir Vergisi Tarifesi”, Vergi Dünyası Dergisi, 413: (29-32).
  • Vural, İstiklâl Yaşar (2010), “Uygulamada Düz Oranlı Gelir Vergilerinin Ekonomik Etkileri”, Maliye Dergisi, 158: 179-200.
  • Wagner, Adolf (1964 [1883]), “Three Extracts on Public Finance”, Musgrave, Richard ve Alan Peacock (Der.), Classics in the Theory of Public Finance (London: Macmillan):1-15.
  • Wicksell, Knut (1964 [1896]), “A New Principle of Just Taxation”, Musgrave, Richard ve Alan Peacock (Der.), Classics in the Theory of Public Finance (London: Macmillan): 72-118.
  • Wolff, Richard D. ve Stephen A. Resnick (2016), Çatışan İktisadi Teoriler: Neoklasik, Keynesçi ve Marksçı (İstanbul: İletişim) (Çev. Can Evren)
  • Yereli, Ahmet Burçin ve Ahmet Yılmaz Ata (2011), “Vergi Adaletine Ulaşma Yöntemleri Çerçevesinde Fayda İlkesinin Teorik Açıdan Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, 23: 21-32.
APA Ağdemir Z, Gürkan C (2019). ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. , 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
Chicago Ağdemir Zeynep,Gürkan Ceyhun ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. (2019): 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
MLA Ağdemir Zeynep,Gürkan Ceyhun ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. , 2019, ss.465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
AMA Ağdemir Z,Gürkan C ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. . 2019; 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
Vancouver Ağdemir Z,Gürkan C ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. . 2019; 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
IEEE Ağdemir Z,Gürkan C "ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ." , ss.465 - 510, 2019. 10.33630/ausbf.546579
ISNAD Ağdemir, Zeynep - Gürkan, Ceyhun. "ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ". (2019), 465-510. https://doi.org/10.33630/ausbf.546579
APA Ağdemir Z, Gürkan C (2019). ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74(2), 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
Chicago Ağdemir Zeynep,Gürkan Ceyhun ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 74, no.2 (2019): 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
MLA Ağdemir Zeynep,Gürkan Ceyhun ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, vol.74, no.2, 2019, ss.465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
AMA Ağdemir Z,Gürkan C ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2019; 74(2): 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
Vancouver Ağdemir Z,Gürkan C ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2019; 74(2): 465 - 510. 10.33630/ausbf.546579
IEEE Ağdemir Z,Gürkan C "ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74, ss.465 - 510, 2019. 10.33630/ausbf.546579
ISNAD Ağdemir, Zeynep - Gürkan, Ceyhun. "ADAM SMITH’TEN NEOLİBERALİZME VERGİ ADALETİ: ÖDEME GÜCÜ VE FAYDA YAKLAŞIMLARININ KAVRAMSAL, KURAMSAL VE ÜLKE UYGULAMALARI BAĞLAMINDA BİR İNCELEMESİ". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 74/2 (2019), 465-510. https://doi.org/10.33630/ausbf.546579