Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 42 - 57 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35163/bagbahce.613725 İndeks Tarihi: 11-12-2019
Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi
Öz: Sazlar olarak bilinen, Bilimsel Türkçe Adı ayakotu olan Carex L., Türkiye’de doğal yayılışgösteren 157 takson ile Cyperaceae (Hasırotugiller) familyasının en büyük cinsidir. Carexsözcüğünün etimolojik sınıflandırmasında, eski İngilizce dilinde “secg" yani saz olarakkullanımı ve Gotik Almanca da ise kenarı keskin anlamında “sagjaz” kelimesiyle ifade edildiğigörülmüştür. Bu iki örneğe bakıldığında bir bitki cinsine farklı ülkelerde farklı dillerde isimlerverildiği görülmektedir. Dünyada yaklaşık 2000 ile temsil edilen bir cinsin, sadece cinsisminin bile farklı dillerde farklı kelimeler ile ifade ediliyor olması bu cins hakkında bilimselbilginin doğru gelişmesine engel teşkil etmektedir. Bilim insanları ortaya çıkan bu karışıklığıgidermek adına, ortak bir isimlendirme sistemi geliştirmişlerdir. Başlangıçta bilimsel isimlerçoğunlukla Klasik Yunanca veya Latince kelimelerinden türetilmiştir. Bu tür isimler genellikle,alışık olmayanların kulaklarına karmaşık veya garip gelebilir. Bilimsel isimlerde kullanılanifadelerin anlamının bilinmesi, bilimsel isimlerin en iyi şekilde akılda kalıcı ve anlaşılırolmasında önemli bir etkendir. Ancak klasik dillerin (ve özellikle de Latince) giderek azalangenel bilgisi, bu bilimsel isimlerin anlamını erişilmez kılmaktadır. Bu makalede, Türkiye’deyayılış gösteren Carex cinsine ait türlerin bilimsel olarak anlaşılmasını kolaylaştırmakamacıyla verilen tür epitetlerinin Türkçe anlamları ve türler arasındaki ilişki etimolojik açıdanirdelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Carex cinsine ait 157 taksonun geçerli isimleri vesinonimleri değerlendirilmiş, isimlerin %61’nin türlerin morfolojik özelliklere dayalı olarakverildiği görülmüştür.
Anahtar Kelime: Konular:
The Species Epitet Ethymology of the Carex L. Taxa that are Distributed in Turkey
Öz: Carex L., known as sedge, is the largest genus of Cyperaceae family with 157 taxa occuring naturally in Turkey. In the etymological classification of the word Carex, it is seen that the word "secg" is used in the old English language as "sedge" and in the Gothic German the word "sagjaz" is used as the sharp edge. With these two examples it is seen that the same genus of plants are named differently in different countries and languages. The fact that even the genus name of a genus that has about 2000 species is expressed with different words in different languages constitutes an obstacle to the correct development of scientific knowledge about them. Scientists have developed a common naming system to overcome such a confusion. At first the names were derived either from Classical Greek or Latin. These names may sound complicated or odd to the ears of people unfamiliar with them. Knowing the meaning of the expressions used in scientific names is an important factor in making scientific names as best as possible and understandable. However, the diminishing general knowledge of classical languages (and especially Latin) makes the meaning of these scientific names inaccessible. In this article, to facilitate the scientific understanding of the species belonging to the genus Carex in Turkey, the Turkish meanings of the species epithet and the relationships between species were discussed in terms of etymology. As a result of the study, the names and synonyms of 157 taxa belonging to the Carex genus were examined and it was seen that 61% of the names were given based on morphological characteristics of the species.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Bailly, Anatole (1935). Le Grand Bailly: Dictionnaire grec-français, Hachette, Paris.
- Bauer, W., Arndt, W. F., Gingrich, F. W. ve Danker, F. W. (1957). A Greek–English.
- Baytop, A. (1998). İngilizce-Türkçe botanik kılavuzu. İstanbul Üniversitesi Yayın, (4058), İstanbul.
- Charlton T. Lewis (1891). An Elementary Latin Dictionary. Harper & Brothers, New York.
- Charlton T. Lewis ve Short C. (1879). A Latin Dictionary. Clarendon Press, Oxford.
- Clifford, H. T. ve Bostock, P. D. (2007). Etymological dictionary of grasses 86. Springer Science & Business Media, Berlin.
- Davis, P.H., Mill, R.R. ve Tan, K., (edlr.). (1985). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, 9. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.
- Demiriz, H. (1969). Genel Botanik Ders Kitabı İkinci Baskı say. 118-118. Fen Fak. Dön. Sermaye Basımevi, İstanbul.
- Eggli, U., ve Newton, L. E. (2004). Etymological dictionary of succulent plant names. Springer Science & Business Media, Berlin.
- Gaffiot, F. (1934). Dictionnaire Illustré Latin-Français. Hachette, Paris.
- Gledhill, D. (2008). The names of plants. Cambridge University Press, Cambridge.
- Google Inc. (1998). https://scholar.google.com.tr/ (erişim tarihi: 10.01.2019).
- Greuter, W., McNeill, J., Barrie, F., Burdet, H. M., Demoulin, V., Filgueiras, T. S. ve Turland, N. J. (2000). International code of botanical nomenclature (Saint Louis Code): 16. Uluslararası Botanik Kongresi, St Louis, Missouri, USA.
- Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. ve Babaç, M.T. (edlr.). (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
- Güner, A., Karabacak, E., Çıngay, B., Eker, İ., Güneş, F., Keskin, M. ve Öztekin, M. (2014), Bitki Terimleri, Şu eserde: Güner, A. ve Ekim, T.(edlr.) Resimli Türkiye Florası 1: 445-528, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını ve İş bankası Kültür Yayını, İstanbul.
- Harry Thurston P. (ed.). (1898) Harper's Dictionary of Classical Antiquities. Harper & Brothers, New York.
- ITIS (2018). Standard Report Page: Carex flava. Retrieved from https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=39606#null. (erişim tarihi: 4.11.2018).
- Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 27(1): 141-153.
- Lewis, Charlton T. L. (1890). An Elementary Latin Dictionary. American Book Company New York, Cincinnati ve Chicago.
- Lewis, Charlton T., Freund, W., Short, C. ve Andrews, E. A. (1879). A Latin dictionary: founded on Andrews' edition of Freund's Latin Dictionary, rev., enl. and in great part rewritten by Charlton T. Lewis and Charles Short. Clarendon.
- Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature. University of Chicago Press, Chicago.
- Liddell, Scott (1889). An Intermediate Greek–English Lexicon, Harper & Brothers, New York.
- Linnaeus, C (1753). Species Plantarum. A facsimile of the first edition 1753, vol. 1, with an introduction by W. T. Stearn. Ray Society, London.
- Merriam-webster: http://www.merriam-webster.com /dictionary (erişim tarihi: 10. 01. 2019).
- MOBOT, Missouri Botanical Garden (MBG),: http://www.mobot.org/MOBOT/research/, (erişim tarihi: 10. 01. 2019)
- Molina, A., Acedo C., ve Llamas F. (2008). Taxonomy and new taxa of the Carex divulsa aggregate, Botanical Journal of the Linnean Society, 156, 385–409. doi: 10.1111/j.1095-8339.2007.00760.x.
- Noble, J. C. (1982). Carex arenaria L. Journal of Ecology, 70(3), 867-886.
- Noble, J. C., Bell, A. D. ve Harper, J. L. (1979). The population biology of plants with clonal growth: I. The morphology and structural demography of Carex arenaria. The Journal of Ecology, 67(3), 983-1008.
- Online Etymology Dictionary (etymonline): https://www.etymonline.com/ (erişim tarihi: 10. 01. 2019).
- Peck, H. T., (edtr.), (1898). Harper's Dictionary of Classical Antiquities, Harper & Brothers, New York.
- Pokorny, J. (1959), Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German). Francke Verlag, Münih.
- Quattrocchi, U. (2006). CRC world dictionary of grasses: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology 3. CRC Press., Boca Raton, Florida.
- Quattrocchi, U. (2012). CRC world dictionary of medicinal and poisonous plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology 5. CRC press., Boca Raton, Florida.
- Schultze-Motel, W. (1962). Carex aladagensis, eine neue Segge aus Kleinasien. Willdenowia (H. 1), 91-95.
- Smith, W. ve Anthon, C. (edlr.). (1886). A dictionary of Greek and Roman antiquities. Harper and brothers, Newyork.
- Stearn, W. T. (1973). Botanical latin (ed. 2). Newton Abbot, UK.
- The International Plant Names Index (IPNI). (2008): http://www.ipni.org (erişim tarihi: 10. 01. 2019).
- The Plant List Version 1.1 (2013): http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=carex (erişim tarihi: 10.01.2019).
- Tutin, T. G., Heywood, V. H., Burges, N. A., Moore, D. M., Valentine, D. H., Walters, S. M., & Webb, D. A. (1980). Flora Europaea. 5, Cambridge University Press. Cambridge
- Wiktionary (2004): https://en.wiktionary.org/wiki/ (erişim tarihi: 10. 01. 2019).
- Woodhouse, S. C. (1910). English–Greek Dictionary: A Vocabulary of the Attic Language, Routledge & Kegan Paul Limited, London.
- Yavuz, M. (2016). Bazı Liken Cins (Genus) İsimlerinin Etimolojisi Üzerine, Avrasya Terim Dergisi, 4(2), 18-26.
| APA | İLDENİZ H, Çıngay B, CABI E (2019). Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. , 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| Chicago | İLDENİZ Hüseyin Kürşad,Çıngay Burçin,CABI EVREN Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. (2019): 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| MLA | İLDENİZ Hüseyin Kürşad,Çıngay Burçin,CABI EVREN Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. , 2019, ss.42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| AMA | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. . 2019; 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| Vancouver | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. . 2019; 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| IEEE | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E "Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi." , ss.42 - 57, 2019. 10.35163/bagbahce.613725 |
| ISNAD | İLDENİZ, Hüseyin Kürşad vd. "Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi". (2019), 42-57. https://doi.org/10.35163/bagbahce.613725 |
| APA | İLDENİZ H, Çıngay B, CABI E (2019). Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. Bağbahçe Bilim Dergisi, 6(2), 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| Chicago | İLDENİZ Hüseyin Kürşad,Çıngay Burçin,CABI EVREN Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. Bağbahçe Bilim Dergisi 6, no.2 (2019): 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| MLA | İLDENİZ Hüseyin Kürşad,Çıngay Burçin,CABI EVREN Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. Bağbahçe Bilim Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| AMA | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. Bağbahçe Bilim Dergisi. 2019; 6(2): 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| Vancouver | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi. Bağbahçe Bilim Dergisi. 2019; 6(2): 42 - 57. 10.35163/bagbahce.613725 |
| IEEE | İLDENİZ H,Çıngay B,CABI E "Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi." Bağbahçe Bilim Dergisi, 6, ss.42 - 57, 2019. 10.35163/bagbahce.613725 |
| ISNAD | İLDENİZ, Hüseyin Kürşad vd. "Türkiye’de Yayılış Gösteren Carex L. (Ayakotu) Taksonlarının Tür Epiteti Etimolojisi". Bağbahçe Bilim Dergisi 6/2 (2019), 42-57. https://doi.org/10.35163/bagbahce.613725 |
