Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum

Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 75 - 103 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/jas.2019.00710 İndeks Tarihi: 06-01-2020

Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum

Öz:
Türkiye’de “modern mimarlık” sıklıkla düşünsel ve ideolojik boyut ile biçimsel temsil üzerinden araştırılmış ve tartışılmıştır.Ancak uluslararası araştırmalarla karşılaştırıldığında, Türkiye özelinde yapı malzemelerinin modern mimarlığa etkisi konusundakiaraştırmalar yetersizdir.Makaleyle, yapıları var eden insanları, üretim mekanizmalarını, dönemin koşullarını ve bağlam ilişkilerini okuyabilmenin kendineözgü araçlarını üretmek amaçlanmaktadır. Kronoloji odaklı çalışmalarda, “savaş sonrası modernizmi” ve “1950-1980” aralığı içindekendine özgülüğü yeterince vurgulanmayan 1970’li yıllardaki mimarlık üretiminin, yapı malzemesi olarak alüminyum üzerinden,üretim, eleştiri ve kültür çerçevesinde okunması hedeflenmiştir. 1950’ler sonrasında, özgün ve öncül örneklerin verildiği 1960’larve endüstrileşmenin hız kazandığı, standardizasyonun başlangıcı kabul edilebilecek 1970’ler çalışmanın odağında yer almaktadır.Çalışmaya konu edinilen bir şehir olarak Ankara, söz konusu dönemde, Türkiye’deki yapılaşma tarihi açısından da bir eşiği işareteder. Ankara’nın kentsel gelişimi, nüfus ve iş gücündeki artış, yeni kurulan birimleri ile genişleyen bürokratik kurumlar için yapıihtiyacına verilen cevap, “Ankara Mimarlığı” tanımını haklı çıkarmaktadır. Ankara’da 1960-1980 arasındaki dönemde üretilenmimarlığı “uluslararası” ve “modern” olarak tanımlamak genel ve kabul gören bir yargıdır. Bu mimarinin biçimsel, işlevsel var oluşkoşulları, bunlara duyulan ihtiyaç ve bu yapıları var eden mekân-politikalar, dahil olan aktörler ve kurumlar üzerine araştırmalarınderinleştirilmesiyle, bu dönemde yapılı çevrenin üretim süreci hakkındaki bilgimizi genişletecek açılımlar yaratma potansiyeliaçıkça hissedilmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Beşeri Bilimler Kentsel Çalışmalar

Designing with Aluminium: Aluminium in the Architecture of 1970s Ankara

Öz:
In Turkey, “modern architecture” has frequently been investigated and discussed through ideological dimension and its morphological representation. However, when compared with international studies, research about the effects of building materials on modern architecture is insufficient within the scope of Turkey. This article aims to produce the unique tools of reading the structures which were generated and were kept alive by people, by production mechanisms, by conditions of period and by relations of context. In chronology-oriented studies, between Post-war Modernism and 1950-1980 era, it was aimed to read the architectural production in the 1970s -whose distinctiveness has not been emphasized adequately- through aluminum as a building material within the frame of production, criticism, and culture. After the 1950s with the original and precessor examples of 1960s; as the scope of this study, 1970s can be considered as the beginning of standardization and acceleration of industrialization. Ankara, the case city of this study, indicates a threshold within the history of the construction of Turkey in the aforementioned period. Urban development of Ankara, increase of population and labor force, respond to the building needs of bureaucratic institutions with their newly-established units verify the definition of “Architecture of Ankara”. It is a common and accepted judgment to describe the architecture produced between 1960-1980 in Ankara as “international” and “modern”. The potential of creating extensions is clearly seen, for widening our knowledge about the built environment in this period through deepening research on the morphological and functional conditions, the needs to them, the space-politics which creates them, included actants and institutions.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Beşeri Bilimler Kentsel Çalışmalar
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Yapı Malzemesi Sergisi. (1961). Arkitekt, 04(305), 182-184.
  • Akcan, E. (2013). Bir cepheyi paylaşmak: parşömen olarak ve toplumsal bellek. Mimarist, 48, 85-92.
  • Akcan, E. ve Bozdoğan, S. ( 2012). Turkey: modern architectures in history. London: Reaktion.
  • Aksan Alüminyum. (t.y.). http://www.aksan.com.tr/sayfa. asp?sayfaid=21 adresinden erişildi.
  • Altan Ergut, E. (2011, Ocak-Şubat). Anma, Rahmi Bediz’in ardından. Mimarlık, 357.
  • Altan Ergut, E. (2012). Bilinmeyen Ankara: Türkiye Petrolleri A. O. Genel Müdürlük Binası /Adalet Bakanlığı Ek Binası. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten, 99. http:// www.moblogankara.org/ankara-mimarlik/2014/1/24/ trkiye-petrolleri-ao-genel-mdrlk adresinden erişildi.
  • Ashby, J. (1999). The aluminium legacy: the history of the metal and its role in architecture. Construction History, 15, 85.
  • Bayraktar, N. (2013). Tarihe eş zamanlı tanıklık, Ulus ve Kızılay Meydanlarının değişim süreci. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(1), 20-35.
  • Baron Von Plastik. (2012). http://baronvonplastik.blogspot. com/search?updated-max=2012-03- 31T16:24:00%2B03:00 &max-%20results=5&start=79&by-date=false adresinden erişildi.
  • Cansever, T. (1966). Türk Tarih Kurumu binası. Mimarlık Dergisi, 12, 25-27. Carım, T. (1954). Paris’te Cite Universitaire’de Türk Paviyonu Projesi. Arkitekt, 09-12, 171-172.
  • Cengizkan, A. (2002). Modernin saati: 20.yuzyılda modernlesme ve demokratiklesme pratiginde mimarlar, kamusal mekan ve konut mimarlıgı. Ankara: Mimarlar Derneği 1927 ve Boyut Yayıncılık.
  • Çinici, A. ve Çinici, B. (Çizen). (1968). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kafeterya İlave Bloku Tatbikat Projesi. Çinici Ailesi, SALT Araştırma, İstanbul. https://archives.saltre-search.org/handle/123456789/92441 adresinden erişildi.
  • Das Opernhaus in Istanbul. (1963). Aluminium., 39(2), 97-99.
  • Dünyanın En Yüksek Bulut Deleni. (1932). Arkitekt, 7-8, 218-224.
  • Elmas, E. (2012). Mimarlık anıları 1962-2012. İstanbul: Mimarlık Vakfı.
  • Emek İşhanı [Fotoğraf]. Ankara Fotoğraf, Kartpostal ve Gravür Koleksiyonu (Envanter no. 2788). Koç Üniversitesi VEKAM.
  • Kadri Erkman ile söyleşi. (2010). TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 82. Hasol, D., Müldür, E. ve Altınay, S. (Yay. Haz.). (t.y.). 87-88 Yapı Kataloğu. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayın Bürosu.
  • Hepgüler, M. (1970). Rabak A.Ş. Alüminyum Kablo Fabrikası. Arkitekt, 03(339), 114-119.
  • Holod, R., Evin, A. ve Özkan, S. (2007). Modern Türk mimarlığı. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası.
  • İmamoğlu, B. ve Altan Ergut, E. (2007). Mimarlık tarihi araştırma stüdyosu çalışmasının düşündürdükleri: Ankara’da mimarlık, 1950–1980. Mimarlık 337(9-10), 56-59.
  • İnan, A. (1973). Türkiye Cumhuriyetinin ikinci sanayi planı 1936. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Kadri Erkman ile söyleşi (Eylül 2010). TOBB Mimarlar Odası Bülten, 82, 51.
  • Koç, B. ve M. M. Baskıcı. (2013). Bozkırdan sanayinin başkentine:
  • Ankara sanayi tarihi. Ankara: ASO.
  • Kortan, E. (1971). Türkiye’de mimarlık hareketleri ve eleştirisi (C.1-2). Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi.
  • Machado e Moura, C. (2017). Building views. Porto: Circo de Ideias.
  • Mimar Abidin. (1931). Madeni çatı kaplamaları. Arkitekt, 10, 341-342.
  • Mimar, Çağdaş Mimarlık Dergisi, 1980 Nisan-Mayıs, 10-15.
  • Motels, hotels, restaurants and bars. (1953). New York: F.W. Dodge Cooperation.
  • Nasaş Alüminyum Tesisleri. (1974). Yapı Dergisi, 8.
  • Ong-Yan, G. (September 28, 2017). Soft-selling aluminum: Minoru Yamasaki’s Reynolds metals sales headquarters. DOCOMOMO_US Newsletter. https://www.docomomo-us. org/news/soft-selling-aluminum -minoru-yamasaki-s-reynolds-metals-sales-headquarters adresinden erişildi.
  • Onur Yüncü Mimarlık. (2019). Goethe Institute Ankara. https://www.onuryuncu.com/62-2016-goetheentitusuanka ra?lightbox=dataItem-jeilhi9r2 adresinden erişildi.
  • Oygar, İ. H. (1935). Arsıulusal Beşinci İzmir Panayırı. Arkitekt, 09, 274-277.
  • Özbay, H. (2016). 1960-80 dönemi mimarlığı, söyleşi.Serbest Mimar, 3, 40-55.
  • Özbilen, A. (1970). Türkiye sanayilesmesi ve endüstri yapıları yönünden mimarlıga etkileri. Mimarlık, 8(6), 45-49.
  • Özsan, V., Vural, O. ve Bektaş, C. (1968). Toprak Mahsuleri Ofisi genel müdürlük binası. Mimarlık, 11, 37-42.
  • Peter, J. ve Hamilton, E. (1956). Aluminium in modern archi-tecture (Vol. 1). Louisville: Reynolds Metals Company.
  • Profiliş. (1967). Mimarlık Dergisi, 09, 41. Atatürk Bulvarı’nda binalarda güneş kırıcılar. [Fotoğraf]. (1976). (Kod: AHTURAL009). SALT Araştırma, İstanbul. https:// archives.saltresearch.org/handle/123456789/122977 adresinden erişildi.
  • Sarı, A. (1958). Bina inşaatında alüminyum. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi.
  • Sey, Y. (Ed.). (1998). 75 yılda değişen kent mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı.
  • Singener Aluminium am neuen Opernhaus von Istanbul. (1962). Arbeitskamerad, 13(7), 6-7.
  • Sözen, M. ve Tapan, M. (1973). 50 yılın Türk mimarisi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Tanyeli, U. (2004). İstanbul 1900-2000 konutu ve modern-leşmeyi metropolden okumak. İstanbul: Ofset.
  • Tanyeli, U. (2007). Mimarlığın aktörleri. İstanbul: Garanti Galeri.
  • Tanyeli, U. (2008). Mimarın hafızası ve yassıltılmış geçmiş. A, Şentürer, Ş. Ural, Ö. Berber ve F. Uz
  • Sönmez (Yay. Haz.) Zaman – Mekân. III. Mimarlık ve Felsefe Toplantısı, 18-19 Kasım 2005 içinde (ss.216-223). İstanbul: YEM.
  • Tanyeli, U. ve Kazmaoglu, M. (1977). Ankara’da Olumlu Mimari Gelismeler. Yapı, 25.
  • Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1997). Mimar Kemalettin’in yazdıkları. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı.
  • TRT [Fotoğraf]. Ankara Fotoğraf, Kartpostal ve Gravür Kolek-siyonu (Envanter no. 1822). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
  • Turistik Otel. (1952). Arkitekt, 03-04, 56-63.
  • Türkeli. (1971). Mimarlık Dergisi, 6-7.
  • Türkkablo. (1975). Mimarlık Dergisi, 12.
  • Türkmen, M. ve Zarif, A. (1948). 1948 İzmir Enternasyonal Fuarı T. Garanti Bankası A. O. paviyonu. Arkitekt, 07-08, 153-154.
  • Uysal, Y. (2011). Türkiye’de mimarlık üretiminde devlet politi-kaları ve 1950 sonrası inşa edilen kamu binaları. Gürallar, N. (Ed.). Mimarlık ve politika (Dosya: 25) içinde (s. 41). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
  • Vanlı, Ş. (2006). Bilinmek istenmeyen 20. yüzyıl Türk mimarlığı, eleştirel bakış. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı. Yapı Kredi Bankası ve Emek İşhanı [Kartpostal]. Ankara Fotoğraf, Kartpostal ve Gravür Koleksiyonu (Envanter no. 2314). Koç Üniversitesi VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Ankara.
  • Yücel, A. (2007). Çoğulculuk iş başında: Türkiye’nin bugünkü mimarlık manzarası. R. Holod, A. Evin, S. Özkan (Ed.) Modern Türk mimarlığı içinde (ss.125-156). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası.
  • Zelef, M. H. (2003). A research on the representation of Turkish national identity: buildings abroad. Yayımlanmamış Doktora Tezi. ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
APA UZ F (2019). Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. , 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
Chicago UZ Funda Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. (2019): 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
MLA UZ Funda Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. , 2019, ss.75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
AMA UZ F Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. . 2019; 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
Vancouver UZ F Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. . 2019; 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
IEEE UZ F "Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum." , ss.75 - 103, 2019. 10.5505/jas.2019.00710
ISNAD UZ, Funda. "Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum". (2019), 75-103. https://doi.org/10.5505/jas.2019.00710
APA UZ F (2019). Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. Ankara Araştırmaları Dergisi, 7(1), 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
Chicago UZ Funda Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. Ankara Araştırmaları Dergisi 7, no.1 (2019): 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
MLA UZ Funda Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. Ankara Araştırmaları Dergisi, vol.7, no.1, 2019, ss.75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
AMA UZ F Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2019; 7(1): 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
Vancouver UZ F Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2019; 7(1): 75 - 103. 10.5505/jas.2019.00710
IEEE UZ F "Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum." Ankara Araştırmaları Dergisi, 7, ss.75 - 103, 2019. 10.5505/jas.2019.00710
ISNAD UZ, Funda. "Alüminyum ile Tasarlamak: 1970’lerde Ankara Mimarlığında Alüminyum". Ankara Araştırmaları Dergisi 7/1 (2019), 75-103. https://doi.org/10.5505/jas.2019.00710