Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi

BİLİCİ, Muhammed Veysel

Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi

Muhammed Veysel BİLİCİ (Kırklareli Üniversitesi)

İş Ahlakı Dergisi

11 2

Yıl: 2018 Cilt: 11 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 329 - 358 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-01-2020

Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi

Öz:

Tüketim toplumunda dini yaşamın analizi tüketimin üç farklı boyutu dikkate alınarak gerçekleştirilebilir. Bunlardan ilki tüketiminbir sistem olarak kapitalist üretim çerçevesinde hem işleyiş açısından hem de hedefleri açısından net bir biçimde tanımlanmışrasyonel süreçleri kapsamasıdır. Bu süreç ürünlerle birlikte ürünlerin sembolik ve simgesel anlamlarının üretimini dolayısıylaürünün metaya dönüşümünü de kapsamaktadır. İkinci boyut, üretilen metalar aracılığıyla sembolik ve simgesel düzenin tesisedildiği tüketim toplumunun ortaya çıkışıdır. Metalar tüketim toplumunda bu topluma mensup bireylerin estetik, etik/ahlakive bilişsel rasyonalitelerinin ve pratiklerinin inşasını üstlenirler. Üçüncü boyut, tüketim dünyasının ortaya çıkmasıdır. Tüketimdünyası tüketim toplumundaki tüketicilerin ürettiği bir dünyadır. Dolayısıyla, tüketiciler tüketim sisteminin pasif özneleri değilaktif katılımcısıdırlar. Tüketim dünyası tüketim sisteminden ve toplumundan daha kuşatıcıdır. Tüketimin esası olan ve toplumsalilişiklerin rasyonelleşmesini sembolize eden para tüketim dünyasında ikincil düzeyde bir öneme sahiptir. Tüketim sistemindenpara dolayısıyla dışlanan gruplar tüketim dünyasının esası olan arzu ve fantezi üzerinden tüketim toplumunun üyeleri haline gelirler. Bu süreç tüketim dünyasında öznenin benlik, beden ve toplumsal pratikler üzerinden tüketici haline gelerek metalaşmasınıiçermektedir. Dolayısıyla, kişinin benliğini inşa etme süreci, toplumsal ilişkileri, doğa ile kurduğu ilişki ve aşkın âlem tasavvuruöznenin metalaşmasından bağımsız olarak kavranamaz. Tüketim bir yandan kendisine has dinsellikleri üretirken diğer yandangeleneksel dinleri dönüştürerek tüketim nesnesi haline getirmektedir. Sekülerleşme bu çerçevede tüketim dünyasında önceliklikimliği tüketicilik olan dindar özneler tarafından geleneksel dinlerin estetik, etik ve bilişsel rasyonalite çerçevesinde yenidenüretilmeleri süreci olarak yaşanmaktadır. İlahi gözetimin yerini tüketim dünyasında toplumsal izlenme, geleneksel dini değerlerolan tevazunun yerini narsisizm ve kibir, ihlâsın yerini gösteriş alır. Bu dönüşüm rasyonel boyutuyla sosyal bilimler başta olmaküzere modern bilgi sistemi, estetik boyutuyla tüketim dünyası ve ahlaki boyutuyla kapitalizm çerçevesinde mümkün hale gelir.Tüketim dünyası salt biçimde materyalist ve hazcı ilkelerle anlaşılamaz o modern toplumlarda bireyin aşamayacağı bir biçimdegündelik hayatın gereklilikleri üzerinden inşa edilmektedir. Dolayısıyla, tüketicilik bu dünyada özne olmanın zorunlu koşuluve imkânı olarak varlık bulur. Bu çerçevede, dinin siyasal, toplumsal ve bireysel alanlarda gerilemesi sürecinde modern rasyonel bilgi sistemlerinin ve bilim-teknoloji ikilisinin etkin fail olarak görüldüğü klasik sekülerleşme teorisinin yerine tüketimtoplumlarında dinin gerilemesinin öznenin benlik inşası ile birlikte toplum, doğa ve dinle bağ kurma biçimlerinin rasyonel olmayan boyutlarının dikkate alındığı yeni bir yorum çerçevesi geliştirilmelidir. Sekülerleşme tüketim dünyasında modern estetik,etik ve bilişsel rasyonalitelerin imkân dâhiline soktuğu bir bağlamda hem dinin metalaşması hem de tüketimin dinselleşmesi biçiminde gerçekleşir. Dinin metalaşması tüketim dünyasında öznenin metalaşması sürecinin doğal ardılı olarak gerçekleşir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Consumer Society, Secularization and Three Modes of Ethics

Öz:

An analysis of religious living in a consumer society can be achieved by taking three different dimensions of consumption into consideration. The first comprises rational processes that are clearly defined, both in terms of function and goals on the basis of capitalist production as a system of consumption. This process also covers transforming goods into merchandize with regard to the manufacturing of the symbolic and emblematic meaning of goods together with the commodity. The second dimension is the emergence of the consumer society in which the symbolic and emblematic order has been established through produced merchandize. In a consumer society, merchandize undertakes the construction of the aesthetic, ethical/moral, and cognitive rationalities and practices of the individuals belonging to that society. The third dimension is the emergence of the consumer world produced by the consumers of that society. Therefore, consumers are not passive objects of the consumption system but, in effect, active participants.

Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akal, C. B. (2005). Bir devlet kuramına giriş. C. B. Akal (Ed.), Devlet kuramı içinde (s. 13–30). Ankara: Dost Kitabevi.
Baudrillard, J. (2005). Şeytana satılan ruh ya da kötülüğün egemenliği (O. Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Baudrillard, J. (2010). Nesneler sistemi (O. Adanır & A. Karamollaoğlu, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Baudrillard, J. (2012). Karnaval ve yamyam (O. Adanır, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Bellah, R. N. (1970). Beyond belief: Essays on religion in a post-traditional world. New York, NY: Harper and Row.
Berger, P. L. (2002). Sekülerizmin gerilemesi. A. Köse (Ed.), Sekülerizm sorgulanıyor: 21. yüzyılda dinin geleceği içinde (s. 11–32). İstanbul: Ufuk Yayınları.
Berger, P. L. (2011). Kutsal şemsiye: Dinin sosyolojik teorisinin ana unsurları (A. Coşkun, Çev.). İstanbul: Rağbet Yayınları.
Berger, P. L., Berger, B. ve Kellner, H. (2000). Modernleşme ve bilinç (C. Cerit, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
Berzano, L. (2010). Lifestyle and religion. In G. Giordan (Ed.), Annual review of the sociology of religion (Vol 1., pp. 384–401), Leiden, Boston: Brill.
Bewes, T. (2008). Şeyleşme: Geç̧ kapitalizmde endişe (D. Soysal, Çev.). İstanbul: Metis.
Bourdieu, P. (1995). Pratik nedenler: Eylem kuramı üzerine (H. Tufan, Çev.). İstanbul: Kesit Yayıncılık.
Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2012). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bruce, S. (2011). Secularization: In defence of an unfashionable theory. Oxford, UK: Oxford University Press.
Buck-Morss, S. (2010). Görmenin diyalektiği: Walter Benjamin ve pasajlar projesi (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Metis.
Buğra, A. (1995). İktisatçılar ve insanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Casanova, J. (2014). Modern dünyada kamusal dinler (M. M. Şahin, Çev.). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
Castoriadis, C. (2013). Toplum imgeleminde kendini nasıl kurar? 1. Cilt: Marksizm ve Devrimci kuram (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Collins, R. (2000). The sociology of philosophies: A global theory of ıntellectual change. Cambridge, UK: Belknap Press of Harvard University Press.
Crane, D. (2003). Moda ve gündemleri: Giyimde cinsiyet, sınıf ve kimlik (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Curtis, N. (2015). İdiotizm: Kapitalizm ve hayatın özelleştirilmesi (M. Ratip, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Davie, G. (2005). Modern Avrupa’da din (A. Demirci, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
Debord, G. (1996). Gösteri toplumu ve yorumlar (A. Ekmekçi & O. Taşkent, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Demirezen, İ. (2015). Tüketim toplumu ve din. İstanbul: Dem Yayınları.
Dillon, M. ve Win, P. (2014). Dindarlık ve spiritüalite: Geç yetişkinlikteki yörüngeler ve hayatı katılım. M. Dillon (Ed.), Din sosyolojisi el kitabı içinde (H. Arslan, Çev., s. 261–275). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Ellul, J. (1998). Sözün düşüşü (H. Arslan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Featherstone, M. (2007). Consumer culture and postmodernism. London, UK: Sage.
Ferguson, H. (1995). Melancholy and the critique of modernity: Søren Kierkegaard’s religious psychology. London, UK: Routledge.
Ferry, L. ve Gauchet, M. (2005). Dinden sonra dinsellik (C. Utku, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
Frankl, V. E. (1996). Duyulmayan anlam çığlığı: Psikoterapi ve hümanizm (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki Yayıncılık.
Friedman, J. (2005). Consumption and identity. London, UK: Taylor & Francis.
Funk, R. (2007). Ben ve biz: Postmodern insanın psikanalizi (Ç. Tanyeri, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gellner, E. (2012). Müslüman toplum (M. Günay, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Giddens, A. (1994). Mahremiyetin dönüşümü: Modern toplumlarda cinsellik, aşk ve erotizm (I. Şahin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel kimlik: Geç modern çağda benlik ve toplum (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Goodman, D. J., & Cohen, M. (2004). Consumer culture: A reference handbook. Santa Barbara, Calif: ABC-CLIO.
Gottdiener, M. (2005). Post modern göstergeler: Maddi kültür ve postmodern yaşam biçimleri (E. Cengiz, H. Gür, & A. Nur, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu: Kültürel değişimin kökenleri (S. Savran, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Hazard, P. (1981). Batı düşüncesindeki büyük değişme (E. Güngör, Çev.). İstanbul: Tur Yayınları.
Heelas, P. (2008). Spiritualities of life: New age romanticism and consumptive capitalism. Malden: Blackwell Publications.
Hervieu-Léger, D. (2004). Sekülerleşme, gelenek ve dindarlığın yeni şekilleri: Bazı teorik öneriler. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 26(1), 45–58.
Hodgson, M. G. (1993). İslam’ın serüveni: Bir dünya medeniyetinde bilinç ve tarih, İslam›ın klasik çağı (M. Karabaşoğlu, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
Jeitz, M. J. (2014). Konumundan olma/konuşlanma: Feminist araştırmayı din sosyolojisiyle ilişkilendirmek. M. Dillon (Ed.), Din sosyolojisi el kitabı içinde (H. Arslan, Çev., s. 401–426). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Jr. Muniz, A. M., & O’Guinn., T. (2001). Brand cummunity. Journal of Consumer Research, 27(4), 412–432.
Jr. Muniz, A. M., & Schau, H. J. (2005). Religiosity in the abandoned apple Newton brand community. Journal of Consumer Research, 31(4), 737–747.
Kierkegaard, S. (2002). Korku ve titreme (İ. Kapaklıkaya, Çev.). İstanbul: Anka Yayınları.
Kitcher, P. (2011). Challenges for secularism. In G. Levine (Ed.), The joy of secularism: 11 essays for how we live now (pp. 24–56). Princeton, UK: Princeton University Press
Levine, G. (2011). Introduction. In G. Levine (Ed.), The joy of secularism: 11 essays for how we live now (pp. 1–23). Princeton, UK: Princeton University Press.
Lodziak, C. (2003). İhtiyaçların manipülasyonu: Kapitalizm ve kültür (B. Kurt, Çev.). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
Longman, L. (1992). Neon cages: Shopping for subjectivity. In R. Shields (Ed.), Lifestyle shopping: The subject of consumption (pp. 41–81). London and New York: Routledge.
Luckmann, T. (1967). The invisible religion: The problem of religion in modern society. New York, NY: Macmillian.
MacCracken, G. (1987). The history of consumption: A literature review and consumer guide. Journal of Consumer Policy, 10, 139–166.
MacIntyre, A. (2001a). Erdem peşinde: Ahlak teorisi üzerine bir çalışma (M. Özcan, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
MacIntyre, A. (2001b). Homerik çağdan yirminci yüzyıla Ethik’in kısa tarihi (H. Hünler ve S. Z. Hünler, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
Macpherson, C. B. (1962). The political theory of possessive individualism: Hobbes to Locke. Oxford, UK: Oxford University Press.
Mannheim, K. (2002). İdeoloji ve ütopya (M. Okyayuz, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
McGuigan, J. (2009). Cool capitalism. New York, NY: Pluto Press.
Merquior, J. G. (1986). Foucault (N. Elhüseyni, Çev.). İstanbul: AFA Yayıncılık.
Mestrovic, S. G. (1999). Duyguötesi toplum (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Miller, D. (1995). Consumption as the vanguard of history: A polemic by way of an introduction. In D. Miller (Ed.), Acknowledging consumption: A review of new studies (pp. 1–52). London, UK: Routledge.
Moyn, S. (2008).Hannah Arendt on the secular. New German Critique, 105, 71–96.
Poole, R. (1993). Ahlak ve modernlik (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Rand, A. (1966). Capitalism, the unknown ideal. New York, NY: New American Library.
Ritzer, G. (2000). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek: Tüketim araçlarının devrimcileştirilmesi (Ş. S. Kaya, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Shields, R. (1992). Spaces for the subject of consumption. In R. Sheilds (Ed.), Lifestyle shopping: The subject of consumption (pp. 1–19). London, UK: Routledge.
Shils, E. (2003). Gelenek. Doğu Batı Dergisi, 25, 101–131.
Shiner, L. (1967). The concept of secularization in empirical research. Journal for the Scientific Study of Religion, 6(2), 207–220.
Sommerville, C. J. (1998). Secular society/religious population: Our tacit rules for using the term ‘secularization’. Journal for the Scientific Study of Religion, 37(2), 249–253.
Stark, R. (1999). Secularization, r.i.p. Sociology of Religion, 60(3), 249–273.
Stark, R., & Finke, R. (2000). Acts of faith: Explaining the human side of religion. Berkeley, CA: University of California Press.
Susman, W. I. (2003). Culture as history: The transformation of american society in the twentieth century. Washington, D. C: Smithsonian Institution Press.
Taylor, C. (2011). Modernliğin sıkıntıları (U. Canbilen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Taylor, C. (2014). Seküler çağ (D. Körpe, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Tekin, M. (2012). Batı’da sekülerlik ve Türkiye Müslümanlığının seküler içerimleri. İnsan & Toplum, 2(4), 181–204.
Todorov, T. (2008). Ortak hayat (M. E. Özcan, Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
Touraine, A. (2002). Modernliğin eleştirisi (4. basım, H. Tufan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Turner, B. S. (1996). The body and society. London, UK: Sage.
Turner, B. S. (1998). Sivil Din. Y. Aktay & M. E. Köktaş (Ed.), Din Sosyolojisi içinde (s. 237–249). Ankara: Vadi Yayınları.

APA	BİLİCİ M (2018). Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. , 329 - 358.
Chicago	BİLİCİ Muhammed Veysel Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. (2018): 329 - 358.
MLA	BİLİCİ Muhammed Veysel Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. , 2018, ss.329 - 358.
AMA	BİLİCİ M Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. . 2018; 329 - 358.
Vancouver	BİLİCİ M Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. . 2018; 329 - 358.
IEEE	BİLİCİ M "Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi." , ss.329 - 358, 2018.
ISNAD	BİLİCİ, Muhammed Veysel. "Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi". (2018), 329-358.

APA	BİLİCİ M (2018). Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. İş Ahlakı Dergisi, 11(2), 329 - 358.
Chicago	BİLİCİ Muhammed Veysel Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. İş Ahlakı Dergisi 11, no.2 (2018): 329 - 358.
MLA	BİLİCİ Muhammed Veysel Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. İş Ahlakı Dergisi, vol.11, no.2, 2018, ss.329 - 358.
AMA	BİLİCİ M Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. İş Ahlakı Dergisi. 2018; 11(2): 329 - 358.
Vancouver	BİLİCİ M Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi. İş Ahlakı Dergisi. 2018; 11(2): 329 - 358.
IEEE	BİLİCİ M "Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi." İş Ahlakı Dergisi, 11, ss.329 - 358, 2018.
ISNAD	BİLİCİ, Muhammed Veysel. "Tüketim Toplumu, Sekülerleşme ve Ahlakın Üç Kipi". İş Ahlakı Dergisi 11/2 (2018), 329-358.