TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

şahin, dilek; DURMUŞ, Savaş

TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

Dilek ŞAHİN, (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü, Sivas, Türkiye)

Savaş DURMUŞ (Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü, Kars, Türkiye)

Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi

4 1

Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 808 - 825 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 16-01-2020

TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

Öz:

Ekonomik büyüme, ihracat ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişki bugüne kadar yapılançalışmalarda sıklıkla vurgulanmış ve bu makro ekonomik değişkenler arasındaki ilişkiyidoğrulayan güçlü kanıtlar elde edilmiştir. Finansal piyasaların gelişmesi sonucu hisse senedipiyasaları, ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınmasındaki önemini gün geçtikçe daha daarttırmıştır. Ülkelerin ekonomik kalkınmasında ve dış ticaret işlemlerinde pozitif etki yaratan birdiğer önemli makro ekonomik değişken de ihracattır.Bu çalışmanın amacı, hisse senedi fiyatları ile ekonomik büyüme, ihracat, enflasyon vekur arasındaki ilişkiyi 2005:01 ve 2017:12 dönemleri itibariyle analiz etmektir. Değişkenlerindurağanlığı yapısal kırılmasız birim kök testi (ADF, PP) ve bir yapısal kırılmaya izin veren (ZivotAndrews)birim kök testi ile analiz edilmiştir. Değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olupolmadığı Gregory-Hansen yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile araştırılmıştır. Gregory-Hanseneşbütünleşme testi sonuçlarına göre; değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmamaktadır.Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisine, Toda-Yamamoto, Hatemi-J (2012) AsimetrikNedensellik Testi ile bakılmıştır. Toda-Yamamoto nedensellik testine göre, ekonomik büyüme ilehisse senedi fiyatları arasında iki yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Hatemi-J (2012)asimetrik nedensellik testine göre; ekonomik büyümedeki negatif şokların hisse senedipiyasasında negatif şoklara doğru nedenselliğin olduğunu görülmektedir. Ayrıca hisse senedipiyasalarındaki pozitif şoklardan ekonomik büyümedeki pozitif şoklara doğru nedensellik sözkonusudur. Kurdaki pozitif şoktan hisse senedi piyasasındaki negatif şoklara doğru nedenselliğinolduğu görülmüştür.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat İşletme Finans

THE ANALYSIS OF RELATIONSHIP CAUSALITY BETWEN ECONOMIC GROWTH, EXPORT AND STOCK PRICES IN TURKEY

Öz:

The relationship between economic growth, export and stock prices has been emphasized in the studies done so far, and there is a strong evidence confirming the relationship between these macroeconomic variables. As a result of the development of financial markets, the importance of stock markets in economic growth and development of countries has increased constantly. Export is another important macroeconomic variable that has a positive impact on the economic development of countries and foreign trade transactions. The aim of this study is to analyze the relationship between stock prices and economic growth, export, inflation and exchange rates in 2005:01 and 2017:12 periods. The stability of the variables was analyzed by unit root test (ADF, PP) and a structural cracking (Zivot-Andrews) unit root test. Whether there is a long-term relationship between variables was investigated by Gregory-Hansen structural fracture cointegration test. According to Gregory-Hansen cointegration test results; there is no long-term relationship between variables. The causality relationship between the variables was examined with Toda-Yamamoto, Hatemi-J (2012) Asymmetric Causality Test. According to the Toda-Yamamoto causality test, there is a two-way causality relationship between economic growth and stock prices. According to Hatemi-J (2012) asymmetric causality test; it is observed that negative shocks in economic growth have the causality towards negative shocks in the stock market. In addition, there is a causality towards positive shocks in economic growth from positive shocks in stock markets. The positive shock in the exchange rate showed that there was a causality towards negative shocks in the stock market.

Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat İşletme Finans

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

ALTINBAŞ, Hazar., Kutay, Nilgün., Akkaya, Cenk (2015). “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Piyasaları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama”. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2): 30-49.
AKTAŞ, Metin., Akdağ, Saffet (2013). “Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları İle İlişkilerinin Araştırılması”. International Journal Social Science Research, 2(2): 50-67.
COŞKUN, Metin., Kiracı, Kasım., Muhammed, Usman (2016). “Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616): 61-74.
DİCKEY, David., Fuller, Wayne (1981). “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root”. Econometrica, 49(4):1057-1072.
DİCKEY, David., Fuller, Wayne. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”. Journal of the American Statistical Association, 74(366): 427-431.
GREGORY, Allan.W., Hansen, Bruce.E. (1996).”Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70: 99-126.
HATEMİ-J, Abdulnasser. (2012). Asymetric Causality Tests with an Application. Empirical Economics, 43: 447-456.
HO, Sin-Yu (2017). “The Macroeconomic Determinants of Stock Market Development: Evidence from South Africa”. MPRA, 1-26. Erişim Adresi: https://mpra.ub.unimuenchen.de/76493/1/MPRA_paper_76493.pdf.
HO, Sin-Yu., Odhiambo, N.M. (2018). “Analysing the Macroeconomic Drivers of Stock Market Development in thePhilippines”. Cogent Economics and Finance, 6(1451265), 1-18.
HUNJRA, Ahmed., Chani, Muhammad., Shahzad, Muhammad., Farooq, Muhammad., Khan, Kamran (2014). “The Impact of Macroeconomic Variables on Stock Prices in Pakistan”. International Journal of Economics and Empirical Research. 2(1): 13-21.
KAYA, Emine., Uğurlu, Süleyman (2016). “Seçili Bazı Makroekonomik Değişkenler ve Hisse Senedi Piyasası Arasındaki Dinamik Etkileşim: BIST 100 İçin Ekonometrik Bir Yaklaşım”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23: 1-13.
KAYA, Vahdet., Çömlekçi, İstemi., Kara, Oğuz (2013). “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002-2012 Türkiye Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35: 167-176.
MATADEEN, Shashi. (2017). “The Macroeconomic Determinants of Stock Market Development from an African Perspective”. Theoretical Economics Letters, 7: 1950- 1964.
OWİREDU, Alexander., Oppong, Moses.,Asomaning, Sandra. (2016). Macroeconomic Determinants of Stock Market Development in Ghana. International Finance and Banking, 3(2): 33-48.
ÖZER, Ali., Kaya, Abdulkadir., Özer, Nevin (2011). “Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1):163-182.
TCMB http://www.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 08.09.2018)
TIRAŞOĞLU, Muhamme.,;Tıraşoğlu, Burcu (2015). “Hisse Senetleri, Banka Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3): 21-30.
TODA, Hiro. Y., Yamamoto Taku. (1995). “Statistical Inferences in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”. Journal of Econometrics, 66: 225‐250.
TOPÇU, Ebru (2014). “Bileşik Öncü Göstergeler İle Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”. AKÜ İİBF Dergisi, 16(1): 167-176.
UZUN, Uğur., Güngör, Bener (2017). “Borsa Endeksleri İle Ülkelerin Seçilmiş Makroekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Uluslararası Boyutta İncelenmesi”. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4): 1-30.
ZİVOT, Eric., Andrews, Donald.W.K. (1992). “Further Evidence of the Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics, 10: 251-270.

APA	şahin d, DURMUŞ S (2018). TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. , 808 - 825.
Chicago	şahin dilek,DURMUŞ Savaş TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. (2018): 808 - 825.
MLA	şahin dilek,DURMUŞ Savaş TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. , 2018, ss.808 - 825.
AMA	şahin d,DURMUŞ S TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. . 2018; 808 - 825.
Vancouver	şahin d,DURMUŞ S TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. . 2018; 808 - 825.
IEEE	şahin d,DURMUŞ S "TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ." , ss.808 - 825, 2018.
ISNAD	şahin, dilek - DURMUŞ, Savaş. "TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ". (2018), 808-825.

APA	şahin d, DURMUŞ S (2018). TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 808 - 825.
Chicago	şahin dilek,DURMUŞ Savaş TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6, no.15 (2018): 808 - 825.
MLA	şahin dilek,DURMUŞ Savaş TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.6, no.15, 2018, ss.808 - 825.
AMA	şahin d,DURMUŞ S TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(15): 808 - 825.
Vancouver	şahin d,DURMUŞ S TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(15): 808 - 825.
IEEE	şahin d,DURMUŞ S "TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6, ss.808 - 825, 2018.
ISNAD	şahin, dilek - DURMUŞ, Savaş. "TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6/15 (2018), 808-825.