Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması
Yıl: 2019 Cilt: 10 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1015 - 1027 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20409/berj.2019.217 İndeks Tarihi: 21-01-2020
Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması
Öz: Vergileme ekonomik olduğu kadar psikolojik ve sosyolojik bir kavramdır. Vergimükelleflerinin vergi ödemeye katlanma durumlarına göre vergi psikolojisi, bireydenbireye farklılık göstermektedir. Vergi psikolojisinin yarattığı olumsuz etkilerinin başında,vergi mükelleflerinin vergi yükümlülüklerini yerine getirmemesinden kaynaklanan vergikayıp ve kaçağı olgusu gelmektedir. Vergilerin etkin bir araç olabilmeleri için vergimükelleflerinin oluşturacağı kayıp ve kaçakların mümkün mertebe düşük olmasıgerekmektedir. Bu çalışma, Çorum ili genelinde vergi mükelleflerinin, vergi kayıpkaçaklarının oluşmasında etken olan değerleri tespit amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmadamükelleflerle yüz yüze görüşme yöntemiyle elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Yapılananaliz sonucunda elde edilen bulgulara göre; vergi mükelleflerini vergi kaçırma vevergiden kaçınma davranışlarına sevk eden ana etkenin vergi oranlarındaki artışa bağlıolarak artan vergi yükleri olduğunu ifade edebiliriz. Ayrıca, vergi yükü haricinde vergidenetimlerinin ve cezalarının yetersizliğinin mükellefleri vergi kayıp ve kaçaklarınayönlendirdiğini gerçeği de çalışma sonucunda elde edilen bulgulardan diğeridir. Analizsonucunda ulaşılan veriler literatürü destekler mahiyettedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Psychological Effects of Taxation on Taxpayers: A Field Study on Tax Avoidance and Tax Evasion
Öz: Taxation is a psychological and sociological concept as well as being an economic one. Tax psychology differs by the individual, according to taxpayers’ affordability to pay tax. The primary adverse effect caused by tax psychology is the fact of tax losses and evasions arisen from the failure of taxpayers to meet their tax liabilities. In order to benefit from taxes effectively, tax losses and evasions of taxpayers should be as minimum as possible. This study was conducted across Corum province to identify the factors, effective in the occurrence of tax losses and evasions of taxpayers. The study findings were achieved by face to face meeting with taxpayers. According to the results of the analysis; the main factor driving taxpayers to tax evasion and tax avoidance behavior is the increased tax burden due to the increase in tax rates. In addition, the fact that tax audits and penalties, other than tax burden, lead to taxpayers' tax losses and fugitives due to insufficiency are the other findings obtained from the study. The data obtained from the analysis support the literature.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aktan, C. C. (2012). Vergi psikolojisinin temelleri ve vergi ahlakı. Çimento İşveren Dergisi, Ocak, 1-11.
- Aktan, C. C., Dileyici, D., & Vural, İ. Y. (2006a). Vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Aktan, C. C., Dileyici, D., & Saraç, Ö. (2006b). Vergilere karşı tepkiler ve vergilerin ahlaki ve sosyo-psikolojik sınırları vergileme ekonomisi ve vergileme psikolojisi (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Armağan, R. (2007). Türkiye’de gelir ve kurumlar vergisi oranlarında indirimin vergi gelirleri üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(3), 227-252.
- Bayraklı, H. H., Saruç, N. T., & Sağbaş, İ. (2004). Vergi kaçırmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve vergi kaçaklarının önlenmesi: Anket çalışmasının bulguları. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya, (10-14 Mayıs, 2004).
- Cansız, H. (2006). Vergi mükelleflerinin vergiyi algılama hakkındaki görüşleri: Afyonkarahisar ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(2), 115-138.
- Çataloluk, C. (2008). Vergi karşısında mükelleflerin tutum ve davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 212-228.
- Çiçek, H. (2006). Psikolojik ve sosyal yönden yükümlülerin vergiye karşı tutum ve tepkileri (İstanbul ili çalışması). İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası, Yayın 65, İstanbul.
- Çiçek, U., & Bitlisli, F. (2017). Vergi eğitiminin üniversite öğrencilerinin vergi bilinci ve farkındalığı üzerindeki etkisi: Bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2), 261-277.
- Çoban, H., & Sezgin, S.(2004). Vergi mükelleflerinin davranışları üzerine ampirik bir inceleme: Denizli örneği. 19 Maliye Sempozyumu 10-14 Mayıs, Antalya.
- Daştan, A. (2011). Muhasebe meslek mensuplarının vergi kayıp ve kaçaklarının önlenmesindeki rolü: Doğu karadeniz bölgesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 181-206.
- Demir, İ. C. (1999). Mükelleflerin vergi karşısındaki davranışları afyon ili örneği anket çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
- Demir, İ. C. (2015). Kamu maliyesi. Limit Yayınları: Afyon.
- Etzioni, A. (1986). Rationality is anti-entropic. Journal of Economic Psychology, 7(1),17-36.
- Feld, L. P., & Frey, B. S. (2002). Trust breeds trust: How taxpayers are treated. NBER Working Paper, No: 98.
- Gökbunar, A. R., & Gökbunar, R. (2007). Mükellef davranışları, vergi etiği ve vergi uyumu. Vergi Dünyası, Sayı 311.
- İpek, S., & Kaynar, İ. (2009). Demografik faktörlerin vergi uyumuna etkisi: Bir anket çalışmasının koşullar. Maliye Dergisi, Sayı 157, Temmuz-Aralık.
- Karakoç, Y. (1995). Vergi kaçağı kavramı ve türleri. Vergi Dünyası Dergisi, 163, 97–108.
- Kitapçı, İ. (2015). Vergi etiği vergi psikolojisi. Seçkin Yayıncılık: Ankara.
- Laufenburger, H. (1967). Maliyenin ekonomik ve psikolojik teorisi (çev. İ.H. Ülkmen). Ankara: Maliye Enstitüsü Yayınları, No:25.
- Lewis, A. (1982). The psychology of taxation. Martin Robertson, Oxford.
- Muter, N. B., Çelebi, A. K., & Sakınç, S. (1993). Mükelleflerin vergi karşısındaki tutum ve davranışları araştırması. Manisa.
- Nadaroğlu, H. (1998). Kamu maliyesi teorisi (10. Baskı). İstanbul.
- Orviska, M., & Hudson, J. (2002). Tax evasion, civic duty and law a biding citizen. European Journal of Pelitical Economy, 19, 83-102.
- Pedone, A. (2009). Tax theory and taxpractice: The problems of defining, measuring and assessing tax bases. NBER Working Paper, No: 119.
- Ritsama, C. M., Thomas, D. W., & Ferrier, G. D. (2003). Economic and behavioral determinats of tax compliance: Evidence from the 1997 arkansa tax penalty amnesty program. Presented at the IRS Research Conference, June.
- Robben, H. S. J., Webley, P., Elffers, H., & Hessing, D. J. (1989). A cross-national comparison of attitudes, personality, behaviour and social comparison in tax evasion experiments. Ed. K. Grunert & F. Olander, Understanding economic behaviour. Kluwer Academic Press.
- Savaşan, F., & Odabaş, H. (2005). Türkiye’de vergi kayıp ve kaçaklarının nedenleri üzerine ampirik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(10), 1-28.
- Siverekli Demircan, E. (2003). Vergilendirmenin, ekonomik büyümeye ve kalkınmaya etkisi. http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi21/edemircan.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2019).
- Şenyüz, D. (1995). Vergilendirmede yükümlü psikolojisi. Bursa.
- Tanzi, V., & Shome, P. (1993). Primer on tax evasion. IMF Working Paper.
- Taytak, M. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinde vergi bilincinin tespiti: Ampirik bir araştırma. Maliye Dergisi, 158 Ocak-Haziran, 496-512.
- Turhan, S. (1998). Vergi teorisi ve politikası (6. Baskı). Filiz Kitabevi: İstanbul.
- Türk, İ. (2010). Kamu maliyesi (8. Baskı). Turhan Kitabevi: Ankara.
- Yardımcıoğlu, M., Doğrul, A. R., & Ay, H. M. (2011). Gayrimenkul alım satım işlemlerinde vergi kayıp ve kaçağı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, 27-56.
| APA | Koç Ö (2019). Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. , 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| Chicago | Koç Özgür Emre Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. (2019): 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| MLA | Koç Özgür Emre Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. , 2019, ss.1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| AMA | Koç Ö Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. . 2019; 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| Vancouver | Koç Ö Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. . 2019; 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| IEEE | Koç Ö "Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması." , ss.1015 - 1027, 2019. 10.20409/berj.2019.217 |
| ISNAD | Koç, Özgür Emre. "Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması". (2019), 1015-1027. https://doi.org/10.20409/berj.2019.217 |
| APA | Koç Ö (2019). Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal, 10(4), 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| Chicago | Koç Özgür Emre Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal 10, no.4 (2019): 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| MLA | Koç Özgür Emre Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal, vol.10, no.4, 2019, ss.1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| AMA | Koç Ö Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal. 2019; 10(4): 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| Vancouver | Koç Ö Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması. Business and Economics Research Journal. 2019; 10(4): 1015 - 1027. 10.20409/berj.2019.217 |
| IEEE | Koç Ö "Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması." Business and Economics Research Journal, 10, ss.1015 - 1027, 2019. 10.20409/berj.2019.217 |
| ISNAD | Koç, Özgür Emre. "Vergilemenin Mükellefler Üzerindeki Psikolojik Etkileri: Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçırma Üzerine Bir Alan Araştırması". Business and Economics Research Journal 10/4 (2019), 1015-1027. https://doi.org/10.20409/berj.2019.217 |
