Yıl: 2018 Cilt: 0 Sayı: 18 Sayfa Aralığı: 95 - 117 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-10-2019

TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER

Öz:
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, 1950’de Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edildiktensonra 1973’te kitaplaşan üçüncü romanı Sahnenin Dışındakiler, Mahur Beste veHuzur’la birlikte bir nehir roman meydana getirir. Esasen başkişisi ve anlatıcısıCemal’in anılarından oluşan romanın, vaka zamanı itibariyle, önem taşıyan cephe-lerinden biri, Mütareke İstanbul’una dair birtakım gözlemler içeriyor oluşu; diğeriise adındaki “sahne” kelimesi dolayısıyla bir sanatçı romanı niteliği taşımasıdır.Bir başka deyişle; “sahne” ve bu kelimenin çağrıştırdıkları doğrultusunda bir sahnesanatı olarak tiyatroya dair gönderme ve benzetmelerle yine tiyatrodan ödünçlediğikavram, terim ve icraatlarıyla Sahnenin Dışındakiler, aynı zamanda, tiyatro sanatınadair bir romandır. Dahası roman, bir aşk hikâyesi ve Millî Mücadele anlatısı olduğukadar, çocukluğundan itibaren oyunculuğa ve tiyatroya ilgi duyan Sabiha’nın, kendidönemi için büyük bir cesaret örneği sergileyerek “sahneye çıkacak ilk Türk kadını”sıfatıyla tiyatro sanatçılığına adım atışının da öyküsüdür. Bu çalışmada, SahneninDışındakiler, genelde, sahne sanatı olarak tiyatroya, özelde ise romanın merkezîkarakterlerinden Sabiha’nın, oyuncu olma yolunda adım adım ilerleyişine değinenbir “sanatçı romanı” olarak değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat Sanat Tiyatro Edebi Teori ve Eleştiri

“SAHNENİN DIŞINDAKİLER” AS AN ARTIST NOVEL RELATED TO THE ART OF THEATRE

Öz:
The third novel of Ahmet Hamdi Tanpınar Sahnenin Dışındakiler which was published into a book in 1973 after it had been serialized in Yeni İstanbul newspaper in 1950 creates a serial novel (Nehir Roman) along with Mahur Beste and Huzur. One of the important elements of the novel as of the event, which fundamentally consists of the memories of Cemal who is the protagonist and the narrator of the novel, is that it includes some observations related to Istanbul in Armistice period; the other is that it includes the word “Sahne (stage)” in its title, therefore it has an artist novel feature. In other words, Sahnenin Dışındakiler is also a novel related to the art of theatre through the terms, discoveries, concepts which again borrowed from theatre and references and comparisons related to theatre in parallel with the word “sahne” and the associations of this word. Moreover, the novel is both a love story and the story of War of Independence, and also it is the story of Sabiha who has always been interested in acting and theatre since her childhood and got on the theatre stage by displaying an example of courage in her period and gaining the title of “the first Turkish woman on stage”. In this study, Sahnenin Dışındakiler is going to be analyzed as an “artist novel” which mentions theatre as a performing art in general and Sabiha, who progresses the stairs of being an actress step by step, specifically.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat Sanat Tiyatro Edebi Teori ve Eleştiri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik
  • Alptekin, Turan, Ahmet Hamdi Tanpınar, Bir Kültür Bir İnsan, İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
  • Balkız, Gaye, “Tanpınar’da Aykırı Adımlar: Sabiha”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 33, Kasım 2016.
  • Bayram, Özlem, “Patrick Süskind’in Koku Adlı Romanının Bir ‘Sanatçının Romanı’ (künstler- roman) Olarak İncelenmesi”, http://dortyuzonsekiz.blogspot.com/2015/02/patrick-suskindin- koku-adl-romannn-bir.html, 16.02.2015.
  • Can, Rabia Umay, “Sahnenin dışından sahneye: Kadın”, Dergâh, S. 334, Aralık 2017.
  • Çetin, Nurullah, “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler Adlı Romanına Millî Mücadele’nin Yansıması”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 6, Temmuz/Aralık 2011.
  • Demir, Mustafa, Reşat Nuri Güntekin’in Sanatçı (Çıraklık) Romanları Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kuzey Kıbrıs, 2013.
  • Demiralp, Oğuz, Tanpınar’a Biraz Huzur Verelim, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2014.
  • Enginün, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2001.
  • Enginün, İnci,, “Sahnenin Dışındakiler”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz.
  • Abdullah Uçman-Handan İnci, İstanbul: 3F Yayınevi, 2008.
  • Abdullah Uçman-Handan İnci, “Suat: Tanpınar’ın musallat kahramanı”, Dergâh, S. 339, Mayıs 2018.
  • Erdoğan, Tamer, Türk Romanında Mütareke İstanbul’u, İstanbul: Kanat Kitap, 2005.
  • Gümüş, Semih, “Sahnenin Dışındakiler”, Türk Romanında Kurtuluş Savaşı, haz. Mürşit Bala- banlılar, İstanbul: T. İş Bankası Kültür Yayınları, 2003.
  • Güven, Güler, Tanpınar’dan Yeni Ders Notları, yay. haz. Hayri Ataş, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2. Baskı, 2008.
  • Holman, C. Hugh, A Handbook To Literature, Indianapolis: The Odyssey Press, 3. Baskı, 1976.
  • İleri, Selim, “Sahnenin Dışındakiler”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz. Abdullah Uçman-Handan İnci, İstanbul: 3F Yayınevi, 2008.
  • İnci, Handan, Orpheus’un Şarkısı, Tanpınar’ın Romanlarında Aşk ve Kadın, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2014.
  • Köroğlu, Erol, “Hayata Çok Yaldızlı Bir Mazi Aynasından Bakmak: Sahnenin Dışındakiler’ de Bugünü Yaşamanın İmkânsızlığı”, Doğumunun 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar, haz. Sema Uğurcan, İstanbul: Kitabevi, 2003.
  • Köroğlu, Erol, , “Sahnenin Dışındakiler’ de Türlerin Oyunu: Okuma, Temellük ve Dışlama Bağlamında İdeolojik ve Metinsel Etkileşim”, Ahmet Hamdi Tanpınar, Tanpınar Zamanı, Son Bakışlar, haz. Handan İnci, İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
  • Köroğlu, Erol,, “Sahnenin Dışındakiler’i Tamamlamak: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Kurtuluş Savaşı Anlatıları Türü”, bilig, S. 66, Yaz 2013.
  • Naci, Fethi, “Sahnenin Dışındakiler”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz. Abdullah Uçman-Handan İnci, İstanbul: 3F Yayınevi, 2008.
  • Özgüven, Fatih, “Ahmet Hamdi Tanpınar’da Erkekler ve Kadınlar... Sahnenin Üzerinde”, Bir Gül Bu Karanlıklarda, Tanpınar Üzerine Yazılar, haz. Abdullah Uçman-Handan İnci, İstanbul: 3F Yayınevi, 2008.
  • Parla, Jale, Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım, İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
  • Parla, Jale,, Orhan Pamuk’ta Yazıyla Kefaret, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
  • Samsakçı, Mehmet, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde Güzel Sanatlar, İstanbul Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005.
  • Samsakçı, Mehmet, Tanpınar’ın Eşiğinde, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Eserleri Üzerine Düşünceler, İstanbul: Kitabevi, 2. Baskı, 2017.
  • Sevinç, Canan, “Bildungsroman Örneği Olarak Faruk Nafiz Çamlıbel’in Yıldız Yağmuru Adlı Romanı”, 12. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu, Trakya Üniversitesi, 18-20 Ekim 2012, Edirne.
  • Sevinç, Canan, “Sanatçı Romanı (Künstlerroman) Olarak Karartma Geceleri”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 11, Ocak 2016.
  • Shakespeare, William, Nasıl Hoşunuza Giderse, çev. Özdemir Nutku, İstanbul: T. İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
  • Şahin, İbrahim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Haz ve Günah, Bir Tanpınar Yorumu, İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
  • Şahin, İbrahim, “Suad’ın Mektubu I”, Türk Edebiyatı, S. 520, Şubat 2017.
  • Şahin, İbrahim, “Suad’ın Mektubu II”, Türk Edebiyatı, S. 521, Mart 2017.
  • Şahin, İbrahim, “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Suad’ın Mektubu’ Başlıklı Müsveddeleri”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 17, Ocak- Haziran 2017.
  • Şahin, Seval, Modernizmin Oyunu Oyunun Modernizmi, Tanpınar’da Oyun, İstanbul: Kapı Yayınları, 2013.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi, Sahnenin Dışındakiler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 16. Baskı, 2016. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Hikâyeler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 10. Baskı, 2013. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları, 4. Baskı, 1995. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Tanpınar’ın Mektupları, haz. Zeynep Kerman, İstanbul: Dergâh Yayınları, 3. Baskı, 2001.
  • Tanpınar, Ahmet Hamdi, Edebiyat Dersleri, haz. Abdullah Uçman, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Mücevherlerin Sırrı, haz. İlyas Dirin, Turgay Anar, Şaban Özdemir, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2002. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Suat’ın Mektubu, haz. Handan İnci, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2018. Tayşir, Eyüp Aygün, “‘Suat’ın Mektubu’ ve Tanpınar’ın Genç Kadını”, Varlık, S. 1327, Nisan 2018. Törenek, Mehmet, Türk Romanında İşgal İstanbul’u, İstanbul: Kitabevi, 2002. Tanpınar, Ahmet Hamdi, Başka Hayatlar Peşinde: Tanpınar’ın Romanları Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: Kita- bevi, 2012. Uçman, Abdullah, “Sahnenin İçindekiler ve Dışındakiler”, Toplumbilim, S. 20, Ağustos 2006. Tanpınar, Ahmet Hamdi, “Sahnenin Dışındakiler yahut İşgal İstanbul’unun Romanı”, Roman Kahramanları, S. 22, Nisan/Haziran 2015.
  • Yalçın, Alemdar, II. Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002.
APA SEVİNÇ C (2018). TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. , 95 - 117.
Chicago SEVİNÇ Canan TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. (2018): 95 - 117.
MLA SEVİNÇ Canan TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. , 2018, ss.95 - 117.
AMA SEVİNÇ C TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. . 2018; 95 - 117.
Vancouver SEVİNÇ C TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. . 2018; 95 - 117.
IEEE SEVİNÇ C "TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER." , ss.95 - 117, 2018.
ISNAD SEVİNÇ, Canan. "TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER". (2018), 95-117.
APA SEVİNÇ C (2018). TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi, 0(18), 95 - 117.
Chicago SEVİNÇ Canan TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi 0, no.18 (2018): 95 - 117.
MLA SEVİNÇ Canan TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi, vol.0, no.18, 2018, ss.95 - 117.
AMA SEVİNÇ C TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi. 2018; 0(18): 95 - 117.
Vancouver SEVİNÇ C TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER. Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi. 2018; 0(18): 95 - 117.
IEEE SEVİNÇ C "TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER." Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi, 0, ss.95 - 117, 2018.
ISNAD SEVİNÇ, Canan. "TİYATRO SANATINA DAİR BİR SANATÇI ROMANI OLARAK “SAHNENİN DIŞINDAKİLER". Yeni Türk Edebiyatı: Hakemli Altı Aylık İnceleme Dergisi 18 (2018), 95-117.