Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması
Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 15 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17714/gumusfenbil.400097 İndeks Tarihi: 24-10-2019
Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması
Öz: Sakarya Zonunun güney kesiminde Bayburt, Amasya-Gümüşhacıköy ve Ankara-Kalecik lokasyonlarında ÜstKretase’nin son dönemlerinde benzer stratigrafik seviyelerde yüzeylenen alkalen volkanitler makroskobik olarak irianalsimleşmiş lösit porfirleri ve iri piroksen porfirleri içeren iki farklı litoloji sunarlar. Bu kayaçlar çarpışma öncesiyaşlı okyanus kabuğunun yitim açısının dikleşmesi sonucu, metasomatizmaya uğramış flogopitce zengin mantokayaçlarının düşük dereceli kısmi ergimesi sonucu oluşan kaynak magmalardan itibaren oluşmuşlardır. Oluşumlarınıizleyen süreçte alkalen magma, kabuk içerisindeki orta/sığ derinliklerdeki magma odalarında diferansiyasyonauğrayarak, iki farklı litolojide yeryüzüne ulaşmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
Comparison of the Geochemical Characteristics of Late Cretaceous Alkalen Volcanic Rocks from the Southern Border of Sakarya Zone
Öz: Alkaline volcanics exposed at similar stratigraphic levels in Upper Cretaceous at Bayburt, Amasya-Gümüşhacıköy and Ankara-Kalecik locations along the southern boundary of the Sakarya Zone provide macroscopically two different lithologies which are containing large pyroxene porphyries and large analcimized leucite porphyries. These rocks formed as a result of the low-grade partial melting of the metasomatized phlogopite-rich mantle rocks, which resulted in the step subduction angle of the aged oceanic crust before the collision. In the course of following their cases, in the middle / shallow depths of the crust, in the magma chambers they underwent differentiation and reached two different lithologies.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alp, D., 1972. Amasya Yöresinin Jeolojisi. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Fakültesi Monografileri (Tabii İlimler kısmı), İstanbul,101s.
- Altherr, R., Topuz, G., Siebel, W., Şen, C., Meyer, H. P., Satır, M. ve Lahaye, Y., 2008. Geochemical and Sr–Nd–Pb isotopic characteristics of Paleocene plagioleucitites from the Eastern Pontides (NE Turkey). Lithos, 105,149-161.
- Ataman, G., Buket, E. ve Çapan, U., 1976. Ankara Yöresinde Yer Alan Analsimli Magmatik Kayaçlar Hakkında Kısa Bir Not. Hacettepe Üniversitesi, Yerbilimleri Dergisi, 2, 3-5.
- Aydın, F., Karsli, O. ve Chen, B., 2008. Petrogenesis of the Neogene alkaline volcanics with implcations for post collisional lithospheric thinning of the Eastern Pontides, NE Turkey. Lithos, 104, 249-266.
- Aydınçakır, E. ve Şen, C., 2013. Petrogenesis of the post-collisional volcanic rocks from the Borçka (Artvin) area: implications for the evolution of the Eocene magmatism in the Eastern Pontides (NE Turkey). Lithos, 172- 173, 98-117.
- Aydınçakır, E., 2016. Subduction-related Late Cretaceous high-K volcanism in the Central Pontides orogenic belt: Constraints on geodynamic implications. Geodinamica Acta, 28(4), 379-411.
- Bektaş, O. ve Gedik, İ., 1988. Koplarda Lösitli Şoşonitik Volkanizmalı Yeni Bir Formasyon (Everekhanları Formasyonu) ve Bu Bulgunun Doğu Pontid Arkı (KD Türkiye) Evrimi ile Olan İlişkileri. Türkiye Jeoloji Bülteni, 31, 11- 20
- Boynton, W. V., 1984. Cosmochemistry of the rare earth elements: Meteorite studies. Rare Earth Element Geochemistry. Henderson, P. (Ed.), Elsevier, Amsterdam. pp.63–114.
- Boztuğ, D., Erçin, A.İ., Kuruçelik, M.K., Göç, D., Kömür, İ. ve İskenderoğlu, A., 2006. Geochemical characteristics of the composite Kaçkar batholith generated in a Neo-Tethyan convergence system, Eastem Pontides, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences, 27, 286-302.
- Çapan, U., 1984. Ankara melanjı içindeki zeolitli bazalt alkali volkanizmanın karakteri ve yaşı hakkında. TJK 38. Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Bildiri Özleri Kitabı Bülteni, s. 121- 122.
- Çoğulu, E. 1975. Gümüşhane ve Rize Bölgelerinde Petrografik ve Jeokronolojik Araştırmalar, İTÜ Kütüphanesi, İstanbul, 1034s.
- Dokuz, A., 2011. A slab detachment and delamination model for the generation of Carboniferous high - potassium I-type magmatism in the Eastern Pontides, NE Turkey: The Köse composite pluton. Gondwana Research, 19,926-944.
- Dokuz, A., Aydınçakır, E., Kandemir, R., Karslı O., Siebel, W., Derman A.S. ve Turan, M., 2017b. Late Jurassic Magmatism and Stratigraphy in the Eastern Sakarya Zone, Turkey: Evidence for the Slab Breakoff of Paleotethyan Oceanic Lithosphere. The Journal of Geology, 125, 1-35.
- Dokuz, A., Külekçi, E., Aydınçakır, E., Kandemir, R., Alçiçek, M.C., Pecha, M. ve Sünnetçi, K., 2017a. Cordierite-bearing stronglyperaluminous Cebre Rhyolite from theeastern Sakarya Zone, NE Turkey: Constraints on the Variscan Orogeny. Lithos, 278-281,285-302.
- Erk, A.S. ve Seymen, İ., 1993. Mecitözü Dolayının Stratigrafijk Gelişimi. Jeoloji Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s.129-141.
- Eyüboğlu, 2010. Late Cretaceous high-K volcanism in the eastern Pontide orogenic belt: implications for the geodynamic evolution of NE Turkey. International Geology Review, 52, 142-186.
- Eyüboğlu, Y., Santosh, M., Bektaş, O. ve Ayhan, S., 2011. Arc magmatism as a window to plate kinematics and subduction polarity: Example from the eastern Pontides belt, NE Turkey. Geoscience Fronteirs, 2(1), 49-56.
- Fenerci, M., 1994, Rudists from Maden (Bayburt) area (NE Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 3, 1-12.
- Gülmez, F. ve Genç, Ş. C., 2015. Amasya civarı Geç Kretase yaşlı ultra potasik volkanitlerde farklılaşma süreçleri. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, 151, 153-172.
- Gülmez, F., Genç, Ş. C., Preleviç, D. Tüysüz, O., Karacık, Z., Roden, M. ve Billor, Z., 2016. Ultrapotassic Volcanism from the Waning Stage of the Neotethyan Subduction: a Key Study from the Izmir–Ankara–Erzincan Suture Belt, Central Northern Turkey. Journal of Petrology, 57, 561-593.
- Irvine, T. N. ve Baragar, W. R. A., 1971. A Guide to the Chermical Classifıcation. Journal of Earth Sciences, 8, 523-546.
- Kandemir, R. 2004. Gümüşhane yakın yörelerindeki Erken-Orta Jura Yaşlı Şenköy Formasyonu’nun Çökel Özellikleri ve Birikim Koşulları. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Kandemir, R. ve Yılmaz, C. 2009. Lithostratigraphy, facies, and deposition environment of the lower Jurassic Ammonitico Rosso type sediments (ARTS) in the Gümüşhane area, NE Turkey: implications for the opening of the northern branch of the NeoTethys Ocean. Journal of Asian Earth Science. 34, 586–598.
- Karslı, O., Dokuz, A. ve Kandemir, R., 2016. Subduction-related Late Carboniferous to Early Permian Magmatism in the Eastern Pontides, the Camlik and Casurluk plutons: insights from geochemistry, whole-rock Sr-Nd and in situ zircon Lu-Hf isotopes,and U-Pb geochronology.Lithos,266-267,98-114.
- Karslı, O., Dokuz, A. ve Kandemir, R., 2017. Zircon Lu-Hf isotope systematics and U–Pb geochronology, whole-rock Sr-Nd isotopes and geochemistry of the early Jurassic Gokcedere pluton, Sakarya Zone-NE Turkey: a magmatic response to roll-back of the Paleo-Tethyan oceanic lithosphere. Contributions to Mineralogy and Petrology, 172(5), 1-27.
- Kaygusuz, A. ve Aydınçakır, E., 2011. U-Pb zircon SHRIMP ages, geochemical and Sr-Nd isotopic compositions of Cretaceous plutons in the eastern Pontides (NE Turkey): The Dağbaşı pluton. Neues Jahrbuch Für Mineralogie, 188(3), 211-233.
- Kaygusuz, A., Arslan, M., Siebel W. ve Şen, C., 2011. Geochemical and Sr-Nd Isotopic Characteristics of Post-Collision Calc-Alkaline Volcanics in the Eastern Pontides (NE Turkey). Turkish Journal of Earth Sciences, 20, 137-159.
- Kaygusuz, A., Arslan, M., Sipahi, F. ve Temizel, İ., 2016. U–Pb zircon chronology and petrogenesis of Carboniferous plutons in the northern part of the Eastern Pontides, NE Turkey: Constraints for Paleozoic magmatism and geodynamic evolution. Gondwana Research, 39, 327-346.
- Kaygusuz, A., Arslan, M., Wolfgang, S., Sipahi, F. ve İlbeyli, N., 2012. Geochronological evidence and tectonic significance of Carboniferous magmatism in the southwest Trabzon area, Eastern Pontides, Turkey. International Geology Rewieve, 54 (15), 1776- 1800.
- Le Maitre, R. W., Streckeisen, A., Zanettin, B., Le Bas, M. J., Bonin, B., Bateman, P., Bellieni, G., Dudek, A., Efremova, S., Keller,J,. Lamere, J, Sabine, P. A., Schmid, R.,. Sorensen, H. ve Woolley A. R., 2002. Igneous Rocks: A Classification and Glossary of Terms, Recommendations of the International Union of Geological Sciences,Subcommission
| APA | ŞEN C, Aydınçakır E, YAĞCIOĞLU U, BAK T (2019). Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. , 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| Chicago | ŞEN CÜNEYT,Aydınçakır Emre,YAĞCIOĞLU Ufuk Celal,BAK Tülay Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. (2019): 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| MLA | ŞEN CÜNEYT,Aydınçakır Emre,YAĞCIOĞLU Ufuk Celal,BAK Tülay Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. , 2019, ss.1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| AMA | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. . 2019; 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| Vancouver | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. . 2019; 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| IEEE | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T "Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması." , ss.1 - 15, 2019. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| ISNAD | ŞEN, CÜNEYT vd. "Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması". (2019), 1-15. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.400097 |
| APA | ŞEN C, Aydınçakır E, YAĞCIOĞLU U, BAK T (2019). Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9(1), 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| Chicago | ŞEN CÜNEYT,Aydınçakır Emre,YAĞCIOĞLU Ufuk Celal,BAK Tülay Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 9, no.1 (2019): 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| MLA | ŞEN CÜNEYT,Aydınçakır Emre,YAĞCIOĞLU Ufuk Celal,BAK Tülay Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, vol.9, no.1, 2019, ss.1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| AMA | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 2019; 9(1): 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| Vancouver | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 2019; 9(1): 1 - 15. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| IEEE | ŞEN C,Aydınçakır E,YAĞCIOĞLU U,BAK T "Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması." Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9, ss.1 - 15, 2019. 10.17714/gumusfenbil.400097 |
| ISNAD | ŞEN, CÜNEYT vd. "Sakarya Zonunun Güney Kesiminde Yüzeylenen Geç Kretase Alkalen Volkanitlerinin Jeokimyasal Özelliklerinin Karşılaştırılması". Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 9/1 (2019), 1-15. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.400097 |
