Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)

öncel, mehmet

Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)

Mehmet Öncel (İbn Haldun Üniversitesi, İslami İlimler Fakültesi, İstanbul, Türkiye)

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

51 1

Yıl: 2018 Cilt: 18 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1102 - 1133 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-11-2019

Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)

Öz:

İslam sanatında Hz. Peygamber’e (s.a.v) dair hemen hemen her konu incelikle ele alınmış, hürmetle ve tazimle işlenmiştir. Hat, tezhip, minyatür, ebru, mimari, edebiyat ve mûsikî gibi sanatlar, alemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Peygamber hakkında pek çok çalışmayı muhtevidir. İslam edebiyatı ve mûsikîsinde Hz. Peygamber’i konu edinen en geniş yapıtlardan birisi de mevlid formudur. Türk edebiyatında 200 civarında mevlid yazılmış olup bunlar arasında yaklaşık 6 asırdır okuna gelen Bursa Ulu Camii imam hatibi Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-necât adlı mevlidi en meşhurudur. Dini mûsikî açısından mevlîd, Hz Peygamber’in doğduğu gün başta olmak üzere mübarek gün ve gecelerde, önemli şahsiyetleri anma, doğum, sünnet, askere gitme, evlenme, hac ibadetini yerine getirme, vefat ve sair sebeplerle halkın sevinç ve üzüntüsünü paylaşma adına düzenlenen törenlerde icra edilen kapsamlı dinî mûsikî formu olarak tarif edilebilir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizine başvurulmuştur. Veriler ise içerik analizi yoluyla işlenmiştir. Buna göre mevlid formunun lügavî ve ıstılahi tanımı, mevlidin bölümleri, mevlidi okuyan Bekir Sıtkı Sezgin’in hayatı ve mûsikî yönü anlatıldıktan sonra Bekir Sıtkı Sezgin’in 22 Ekim 1973 (25 Ramazan 1393) tarihinde İzmir Hisar Camii’nde okumuş olduğu Süleyman Çelebi’ye ait mevlidin “velâdet” bahrinin notasyonu ve makam analizi yapılmıştır. Bu çalışmayla mevlid, mevlidin bölümleri, Bekir Sıtkı Sezgin’in hayatı ve mûsikî yönü ve okumuş olduğu velâdet bahrinin notaya alınarak analizi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

The Mawlid Form in Turkish Religious Music (The Case of Bekir Sıtkı Sezgin's Veladet (Birth) Bahri’s Notation and Makam Analysis)

Öz:

Almost every subject involving Prophet (pbuh) has been dealt and treated with respect and delicacy. The arts such as calligraphy, illumination, miniature, marbling, architecture, literatüre, and music show themselves in the works involving the Prophet who has been sent to the worlds as a mercy. In Turkish literature, around 200 Mawlid were written and the Great Mosque imam preacher Süleyman Çelebi's Vesîletü’n-necât is the most famous one which has been recited for the last 6 centuries. In terms of religious music, Mawlid is a comprehensive form of religious music organised particularly for the birthday of the Prophet, on the blessed days and nights, for commemoration of important personalities, birth, circumcision, military service, marriage, performing hajj worship, death and other reasons to share the joy and grievances of people. In this study it is applied to the documental analysis as one of the qualitative research methods. Additionally, the data have been handled via content analysis method. Firstly, technical term and glossary definition of the mawlid form, section of mawlid, the life of Bekir Sıtkı Sezgin reciting the mawlid and his music life are tackled. Then, the notation of the bahir and a theoretical analysis of Suleyman Çelebi’s mawlid ‘veladet(birth)’ recited by Bekir Sıtkı Sezgin's on 22 October 1973 (25 Ramadan 1393) in Izmir Hisar Mosque are analyzed. By this study it is aimed to analyze the definition and the section’s of mawlid, Bekir Sıtkı Sezgin’s biography, his music life and the notation of veladet “birth” recited by him.

Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ak, Ahmet Şahin, Türk Musikisi Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2009.
________, Türk Din Musikisi Cami ve Tekke Musikisi, Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.
Akdoğan, Bayram, Türk Din Mûsikîsi Dersleri, Ankara: Bilge Ajans, 2010.
Abdulkâdir, Hâmid, Muhammed 'Ali en-Neccâr, El-Mu’cemu’l- Vasît, Kahire: Mektebet’ul- Şurûk, 2005.
Ateş, Ahmed, Vesîletü’n-Necât Mevlid, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1954.
Çakır, Ahmet, Müziğe Giriş, İstanbul: Dem Yayınları, 2009.
Çoban, Şemsettin, Bekir Sıdkı Sezgin’in Hayatı, Sanatı ve Besteleri, (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi İslam Tarihi ve Sanatları Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012)
Demirtaş, Yavuz, “Türk Din Musikisi Formları”, Fırat Üniverisitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14:1, (2009), ss. 213-227.
Ergun, Sadeddin Nuzhet, Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası, I, 1942.
Gazimihal, Mahmut R., Musiki Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1961.
Karaduman, İrfan, Mehmet Zekâi Dede Efendi’nin Makam Anlayışının Türk Din
Mûsikîsine Etkileri, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
Mutçalı, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
Özcan, Nuri, “Klasik Mevlid Okuyuşları ve Tevşîh İlahileri”, (Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010, ss. 487-498.
________, “Cami Musikisi”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 1993, VII, s.102.
________, “Mevlid”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 2004, XXIX, 484-485.
________, “Bekir Sıtkı Sezgin”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 2009, XXXVII, 82-83.
________, “XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Dinî Mûsikî”,Yeni Türkiye Dergisi Osmanlı Özel Sayısı, İstanbul-2000, IV, Sayı 34, 565-566.
Özkan, İsmail Hakkı, Türk Musikisi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
Pekolcay, Necla, “Süleyman Çelebi Mevlidi Metni ve Menşei Meselesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, VI, İstanbul (1954), ss. 39-64.
________, “Mevlid”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 2004, XXIX, 485-486.
________, Mevlid Süleyman Çelebi, İstanbul: Dergah Yayınları, 2013.
Sağman, Ali Rıza, Mevlid Nasıl Okunur ve Mevlidhânlar, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1951.
Salgar, M. Fatih, Türk Müziğinde Makamlar, Usûller ve Seyir Örnekleri, İstanbul: Bakırköy Musiki Konservatuarı Vakfı, 2012.
Sezikli, Ubeydullah, Makamlarla Türk Din Musikisi Eğitim Seti, İstanbul: Dört Mevsim Yayınları.
________, Besteli Mevlid Üzerine İki Yazma Eser, Çukurova Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 2008, 179-205.
Sözer, Vural, Müzik Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2012.
el-Yesûî', Luvîs Ma'lûf, el-Müncid fi’l-Luga, Beyrut: Dar’ul-Maşrik Yayınları, 1986.
Tanrıkorur, Cinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
________, Türk Müzik Kimliği, İstanbul: Dergah Yayınları, 2004.
Timurtaş, Faruk, Mevlid Süleyman Çelebi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970.
Ahmet Hakkı Turabi-Fatih Koca, “Cami Mûsikîsi Formları”, Türk Din Musikisi El Kitabı,(Editör: Ahmet Hakkı Turabi), Ankara: Grafiker Yayınları, 2017.
Zeybek, Özge, Türk Makam Müziği’nde Üslûp-Tavır Görüşleri Doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin İcrâlarının Analizi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.

APA	öncel m (2018). Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). , 1102 - 1133.
Chicago	öncel mehmet Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). (2018): 1102 - 1133.
MLA	öncel mehmet Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). , 2018, ss.1102 - 1133.
AMA	öncel m Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). . 2018; 1102 - 1133.
Vancouver	öncel m Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). . 2018; 1102 - 1133.
IEEE	öncel m "Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)." , ss.1102 - 1133, 2018.
ISNAD	öncel, mehmet. "Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)". (2018), 1102-1133.

APA	öncel m (2018). Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1102 - 1133.
Chicago	öncel mehmet Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18, no.2 (2018): 1102 - 1133.
MLA	öncel mehmet Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.18, no.2, 2018, ss.1102 - 1133.
AMA	öncel m Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 18(2): 1102 - 1133.
Vancouver	öncel m Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi). Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 18(2): 1102 - 1133.
IEEE	öncel m "Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)." Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18, ss.1102 - 1133, 2018.
ISNAD	öncel, mehmet. "Türk Din Mûsikîsinde Mevlid Formu (Bekir Sıtkı Sezgin Velâdet Bahri Örneğinin Notasyonu ve Makam Analizi)". Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/2 (2018), 1102-1133.