Yıl: 2016 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 427 - 441 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13114/MJH.2016.308 İndeks Tarihi: 20-11-2019

Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları

Öz:
Çok fazla bilinmeyen bir konu olmasına rağmen Ortaçağ Müslüman tarihçileri, eserlerinde Romaİmparatorluğu tarihinden de bahsetmişlerdir. Bunlar arasında en yalın olanı, Ortaçağ Müslüman tarihçi vecoğrafyacılarının önde gelen isimlerinden birisi sayılan Ya‘kūbî’nin (ö. 292/905’ten sonra) Târîhu’lYa‘kūbîisimli eserinde bulunmaktadır. Söz konusu anlatım, aynı zamanda Ortaçağ Müslüman yazılıkaynaklarında Roma İmparatorluğu’na dair olarak günümüze ulaşabilenlerin de en eskisidir. Çok büyükbir ihtimalle, buradaki bilgilerin menşei Claudius Ptolemaios’un (MS II. yüzyıl) Πρόχειροι ϰανόνες(Tabulae manuales) isimli eseridir. Bununla birlikte, Ya‘kūbî’nin yararlandığı metin, Ptolemaios’un sözkonusu eserine Theon Alexandrinus (MS IV.-V. yüzyıllar) tarafından ilaveler yapılmış hâlidir. Fazla birdetaya sahip olmayan bu anlatımda, birkaç yerde özet halinde birtakım bilgilerin aktarılmasıyla yetinilmiştir.Bu nedenle söz konusu anlatımı “Roma İmparatorları Listesi” şeklinde adlandırmak daha doğrudur.Sürekli münasebette bulundukları Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu oldukça iyi tanımalarınarağmen Müslümanların Roma İmparatorluğu’yla tanışmaları bu liste vasıtasıyla olmuş olmalıdır ve buaçıdan değerlendirildiğinde söz konusu listenin sahip olduğu önem aşıkardır.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Sanat

Mulūk al-Rūm: The Roman Emperors according to al-Ya‘kūbī

Öz:
Although it is little known, Medieval Muslim historians mentioned the history of the Roman Empire in their works. Of these Târîhu’l-Ya‘kūbî (d. 292/905), respected one of the leading historians and geographers of the Medieval Muslim school, in his work Târîhu’l-Ya‘kūbî, provides the reader with basic information and this work contains the oldest Muslim historical records concerning the Roman Empire which has survived to date amongst the Medieval Muslim written sources. It seems most probable that the source of this information was Claudius Ptolemaios (II. century A.D.), from his Πρόχειροι ϰανόνες (Tabulae manuales). However, the text that Ya'kūbî employs in his work is no simple transcription of Ptolemaios’ work but was updated and modified with additions from Theon Alexandrinus (. IV.-V. c. A.D.). The record provided by Târîhu’l-Ya‘kūbî is not full of detail but was content to convey some information in a summarised form and, for this reason, it is more accurate to describe it as a “List of Roman Emperor’s”. Despite having a very good understanding of the Eastern Roman Empire which they bordered and were constantly in contact with in various ways, the Muslims’ knowlege of the history of the Roman Empire must have been through this list, a point of importance when evaluated from this point of view.
Anahtar Kelime:

Konular: Arkeoloji Tarih Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ağarı M. (2002). İslâm Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar-Doğuşu, Gelişimi ve Temsilcileri-. İstanbul 2002.
  • Ağarı M. (2013). “Ya‘kūbî”. DİA XLIII (2013) 287-288.
  • Alfonso el Sabio. Primera Crónica General Estoria de España. Vol. I. Madrid 1906.
  • Alföldy G. (1995). “Eine Bauinschrift aus dem Colosseum”. ZPE 109 (1995) 195-226.
  • Andreae B. (2001) “Vesuvius”. Ed. C. Andresen, Lexikon der Alten Welt. Band 3 (2001) 3222.
  • Atlan S. (1970). Roma Tarihi’nin Anahatları, I. Kısım Cumhuriyet Devri. İstanbul 1970.
  • Avcı C. (2004). “Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin”. DİA XXIX (2004) 353-355.
  • Aydın C. & Aydın G. (1992). “Batlamyus”. DİA V (1992) 196-199.
  • Barag D. (1978) “The Palestinian 'Judaea Capta' Coins of Agrippa II Minted under the Flavians”. NumChron 18 (1978) 14-23.
  • Baz F. (2016) “Pamphylia’nın İlk Neokoros Unvanının Perge’ye Verilmesi Hakkında Düşünceler”. Ed. E. N. Arca Akdoğu, Vir Doctus Anatolicus. Studies in Memory of Sencer Şahin / Sencer Şahin Anısına Yazılar (2016) 134-147. İstanbul.
  • Berges D. & Nollé J. (2000). Tyana. Archäologisch-historische Untersuchungen zum südwestlichen Kappadokien Teil I-II. Bonn 2000.
  • Bleicken J. (1998). Augustus. Eine Biographie. Berlin 1998.
  • Bravi A. (2013). Griechische Kunstwerke im Politischen Leben Roms und Konstantinopels. Berlin - New York 2013.
  • Cerfaux L. & Tondriau J. (1957). Un concurrent du christianisme. Le Culte des Souverains dans la Civilisation Greco-Romaine. Paris (1957).
  • Clauss M. (1999). Kaiser und Gott. Herrscherkult im römischen Reich. Stuttgart-Leipzig 1999.
  • Curran J. R. (2007). “The Jewish War: Some Neglected Regional Factors”. The Classical World 101/1 (2007) 75-91.
  • Depuydt L. (1995). “‘More Valuable than All Gold’: Ptolemy’s Royal Canon and Babylonian Chronology”. JCS XLVII (1995) 97-117.
  • Ebû Hanîfe ed-Dîneverî. el-Ahbârü’t-tıvâl. Thk. Abdülmün‘im Âmir. Bağdad [ts.].
  • Ebû Ubeyd el-Bekrî. el-Mesâlik ve’l-memâlik, I-II. Thk. Cemâl Tulbe. Beyrut 2003.
  • Eck W. (1969). “Die Eroberung von Masada und eine neue Inschrift des L. Flavius Silva Nonius Bassus.” ZNTW 60 (1969) 282-289.
  • Eck W. (1998). Augustus und seine Zeit. München 1998.
  • Eck W. (2012). “Der Bar Kochba-Aufstand der Jahre 132-136 und seine Folgen für die Provinz Judaea/Syria Palaestina”. Ed. P. Urso, Iudaea socia - Iudaea capta, Atti del convegno internazionale Cividale del Friuli, 22-24 settembre 2011 (I Convegni della Fondazione Niccolò Canussio 13) (2012) 249-265. Pisa.
  • Eck W. (2016). “Herrschaft, Widerstand, Gehorsam: Rom und das Judentum in Iudaea/Palaestina”. Eds. E. Baltrusch & U. Puschner, “…betreffend die bürgerlichen Verhältnisse der Juden…”. Jüdische Lebenswelten. Von der Antike bis zur Gegenwart (2016) 31-52. Frankfurt.
  • Erdem S. (1991). “Apollonios, Tyanalı”. DİA III (1991) 240-242.
  • Ergin G. (2013). Anadolu’da Roma Hakimiyeti. Direniş ve Düzen. İstanbul 2013.
  • Fayda M. (1997). “Halîfe b. Hayyât”. DİA XV (1997) 301-303.
  • Fayda M. (2010). “Taberî, Muhammed b. Cerîr”. DİA XXXIX (2010) 314-318.
  • Fayda M. (2011). “Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk”. DİA XXXX (2011) 92-94.
  • Fishwick D. (1972). “The Institution of the Provincial Cult in Roman Mauretania”. Historia 21 (1972) 698-711.
  • Flores Historiarum. Trans.: C. D. Yonge. London 1853.
  • Geva H. (2003). “Stamp Impressions of the Legio X. Frentensis”. Ed. H. Geva, Jewish Quarter Excavations in the Old City of Jerusalem, vol. II, The Finds from Areas A. W. and X-2, Final Report (2003) 405-422. Jerusalem.
  • Ginsburg M. S. (1931). “Fiscus Judaicus”. The Jewish Quarterly Review 21/3 (1931) 281-291.
  • Gray W. D. (1923). “The Founding of Aelia Capitolina and the Chronology of the Jewish War under Hadrian”. The American Journal of Semitic Languages and Literatures 39/4 (1923) 248-256.
  • Günaltay Ş. (1991). İslam Tarihinin Kaynakları -Tarih ve Müverrihler-. İstanbul 1991.
  • Habicht C. (1972). “Die augusteische Zeit und das erste Jahrhundert nach Christi Geburt”. Ed. W. den Boer, Le culte des souverains dans l’empire romain (1972) 39-99. Genève.
  • Halîfe b. Hayyât. et-Târîh. Thk. Ekrem Ziya el-Ömerî. Riyad 1985.
  • Hamîdullah M. (1994). “Dîneverî, Ebû Hanîfe”. DİA IX (1994) 356-358.
  • Harman Ö. F. (2002). “Kudüs”. DİA XXVI (2002) 323-327.
  • İbn Asâkir. Târîhu medîneti Dımaşk, LXII. Thk. Ebû Said Ömer b. Garame el-Amravî. Beyrut 1998.
  • İbn Hurdâzbih. Kitâbü’l-Mesâlik ve’l-memâlik. Ed. Michael Jan de Goeje. Lugduni Batavorum 1889.
  • İbn Kuteybe. el-Ma‘ârif. Nşr. Muhammed Ali Beydûn. Beyrut 2003.
  • İbn Sa‘d. Kitâbü’t-Tabakāti’l-kebîr I. Thk. Ali Muhammed Ömer. Kahire 2001.
  • İbnü’l-Fakīh. Kitâbü’l-Büldân. Thk. Yûsuf el-Hâdî. Beyrut 1996.
  • İbnü’n-Nedîm. el-Fihrist. Thk. Yûsuf Alî Tavîl. Beyrut 2010.
  • Kienast D. (1990). Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt 1990.
  • Kienast D. (1999). Augustus. Prinzeps und Monarch. Darmstadt 1999.
  • Kraçkovskiy İ. Y. (1957). İzbrannıye Soçineniya, Tom. IV: Arabskaya Geografiçeskaya Literatura. Moskva - Leningrad 1957.
  • Letopis po İpatskomu Spisku. Ed. Arheografiçeskoy Kommissiy. Sankt Peterburg 1871.
  • Liertz U. M. (1998). Kult und Kaiser: Studien zu Kaiserkult und Kaiserverehrung in den germenischen Provinzen und in Gallia Belgica zur römischen Kaiserzeit. Rom 1998.
  • Mantel H. (1968). “The Causes of the Bar Kokba Revolt”. The Jewish Quarterly Review 58/3 (1968) 224-242.
  • Meier C. (1982). Caesar. Berlin 1982.
  • Mes‘ûdî. Mürûcü’z-zeheb, I-IV. Thk. ‘Afîf Nâîf Hatum. Beyrut 2010.
  • Millar F. (1977). The Emperor in the Roman World (31 BC–AD 337). London 1977.
  • Miller J. (1895). “Apollonios (98)”. RE II/1 (1895) 146-148.
  • Morrison W. D. (1890). The Jews under Roman Rule. New York 1890.
  • Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî. el-Bed’ ve’t-târîh, I-II. Haş. Halîl İmrân el-Mansûr. Beyrut 1998.
  • Plessner M. (1986). “Batlamiyūs”. EI2/I (1986) 1100-1102.
  • Rosenthal F. (1968). A History of Muslim Historiography. Leiden 1968.
  • Schacht J. (1969). “The Kitāb al-tārih of Halīfa b. Hayyāt”. Arabica 16/1 (1969) 79-81.
  • Scott F. (1996). The Imperial Cult under the Flavians. Stuttgart-Berlin 1996.
  • Sezgin F. (2016). İslam’da Bilim ve Teknik, I: Arap-İslam Bilimleri Tarihine Giriş. Çev. A. Adiy. İstanbul 2016.
  • Sigurdsson H., Cashdollar S. & Sparks S. R. J. (1982). “The Eruption of Vesuvius in A. D. 79: Reconstruction from Historical and Volcanological Evidence”. AJA 86/1 (1982) 39-51.
  • Syme R. (2003). Die römische Revolution. Machtkämpfe im Antiken Rom. Trans. F. W. Eschweiler & H. G. Degen. Stuttgart 2003.
  • Şan E. (2015). “Ortaçağ İslâm Kaynaklarında Tuna Bulgarları İçin Kullanılmış Olan Etnonimler (Kronolojik Bir Değerlendirme)”. Belleten LXXIX/284 (2015) 49-72.
  • Şeşen R. (1979). “İslâm Dünyasındaki İlk Tercüme Faaliyetlerine Umûmî Bir Bakış (Başlangıçtan h. IV./m. X. Asrın Sonlarına Kadar)”. İTED VII/3-4 (1979) 301-318.
  • Şeşen R. (2016). Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı. İstanbul 2016.
  • Taberî. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk, I-X. Thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. Kahire 1971-1976. Thompson L. A. (1982). “Domitian and the Jewish Tax”. Historia 31 (1982) 329-342.
  • Ya‘kūbî. Târîhu’l-Ya‘kūbî, I-II. Thk. Halîl el-Mansûr. Beyrut 2002.
  • Ya‘kūbî. Kitâbü’l-Büldân. Thk. Muhammed Emîn Dannâvî. Beyrut 2002.
  • Yazıcı H. (1999). İbn Kuteybe. DİA XX (1999) 145-149.
  • Yonarsoy K. (1991). Grek Edebiyatı Tarihi. İstanbul 1991.
  • Zaman M. Q. (2002). Al-Ya‘kūbī. EI2 XI (2002) 257-258.
  • Zissu B. & Kloner A. (2010). “The Archaeology of the Second Jewish Revolt against Rome (The Bar Kokhba Revolt) & Some New Insights”. Bollettino di Archeologia online I Volume speciale F/F8/4 (2010) 40-52.
  • Dio (= Cassius Dio, Rhomaika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Roman History. Trans.: E. Carry, vols. I-IX. London 1914-1927. (The Loeb Classical Library).
  • Ioseph. Ant. Iud. (= Flavius Iosephus Historicus, Antiquitates Iudaicae) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Jewish Antiquities. Trans.: H. St. J. Thackeray, vols. IV-IX. London - New York 1930-1939. (The Loeb Classical Library).
  • Ioseph. Bell. Iud. (= Flavius Iosephus Historicus, Bellum Iudaicum) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Jewish War. Trans.: H. St. J. Thackeray, vols. II-III. London - New York 1927-1928. (The Loeb Classical Library).
  • Malal. Chron. (= Iohannes Malalas, Chronographia) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Chronicle of John Malalas: A Translation. Trans.: E. Jeffreys, M. Jeffreys, R.Scott… Byzantina Australiensia 4. Melbourne 1986.
  • Philostr. Vit. Apoll. (= Flavius Philostratus, Vita Apollonii) Kullanılan Metin ve Çeviri: Philostratus, The Life of Apollonius of Tyana. Trans.: C. P. Jones, vols. I-II. Cambridge - London 2005. (The Loeb Classical Library).
  • Plin. Epist. (= G. Plinius Caecilius Secundus, Epistulae) Kullanılan Metin ve Çeviriler: Pliny, Letters. Trans.: W. Melmoth. London 1963. (The Loeb Classical Library).
  • Suet. Aug. (= Suetonius, Augustus) Kullanılan Metin ve Çeviri: Gaius Suetonius Tranquillus, On iki Ceasar’ın Yaşamı. Trans.: F. Telatar & G. Özaktürk. Ankara 2008.
  • Suet. Div. Iul. (= Suetonius, Divus Iulius) Kullanılan Metin ve Çeviri: Gaius Suetonius Tranquillus, On iki Ceasar’ın Yaşamı. Trans.: F. Telatar & G. Özaktürk. Ankara 2008.
  • Tac. Ann. (= Tacitus, Annales) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Annals. Trans.: J. Jackson. Cambridge - London 1969. (The Loeb Classical Library)
APA ŞAN E, BAZ F (2016). Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. , 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
Chicago ŞAN Erman,BAZ Ferit Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. (2016): 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
MLA ŞAN Erman,BAZ Ferit Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. , 2016, ss.427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
AMA ŞAN E,BAZ F Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. . 2016; 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
Vancouver ŞAN E,BAZ F Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. . 2016; 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
IEEE ŞAN E,BAZ F "Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları." , ss.427 - 441, 2016. 10.13114/MJH.2016.308
ISNAD ŞAN, Erman - BAZ, Ferit. "Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları". (2016), 427-441. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.308
APA ŞAN E, BAZ F (2016). Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(2), 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
Chicago ŞAN Erman,BAZ Ferit Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6, no.2 (2016): 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
MLA ŞAN Erman,BAZ Ferit Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.6, no.2, 2016, ss.427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
AMA ŞAN E,BAZ F Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2016; 6(2): 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
Vancouver ŞAN E,BAZ F Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2016; 6(2): 427 - 441. 10.13114/MJH.2016.308
IEEE ŞAN E,BAZ F "Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6, ss.427 - 441, 2016. 10.13114/MJH.2016.308
ISNAD ŞAN, Erman - BAZ, Ferit. "Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6/2 (2016), 427-441. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.308