Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler

Yıl: 2018 Cilt: 12 Sayı: 12 Sayfa Aralığı: 184 - 208 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29000/rumelide.472765 İndeks Tarihi: 04-03-2020

Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler

Öz:
Çakıcı Mehmet Efe romanı 1934 yılında İzmir Ticaret Postası Gazetesi’nde tefrika halindeyayımlanmıştır. Roman, Çakıcı Mehmet Efe hakkında yazılan ilk roman olması ve dönemin sosyal,siyasal ve kültürel özelliklerini yansıtması açısından önemlidir. Çakıcı Mehmet Efe’nin yaşadığı Egeköylerinde yapılan derleme çalışması üzerine kurgulanan romanda, vaka örgüsüyle ilgili ansiklopedikbilgiler ve fotoğraflar da bulunmaktadır. Çakıcı Mehmet Efe hakkında bir romanı bulunan YaşarKemal de bu romanın Çakırcalı üstüne yazılmış en ilginç kitaplardan bir olduğunu ifade etmektedir.Romanın bir başka özelliği de Ege’de eşkıyalık ve Çakıcı Mehmet Efe hakkında yapılan akademikçalışmalarda kaynak olarak kullanılmasıdır. Bu çalışmanın temel amacı Çakıcı Mehmet Efe’nin soylueşkıya tipojisine uyan ve aykırı düşen karakter özelliklerini tespit etmektir. Nitel araştırmametodunun uygulandığı çalışmada elde edilen bulgular, reel tarihî kaynaklarla karşılaştırılmıştır.Yapılan araştırma sonucunda Çakıcı Mehmet Efe’nin soylu eşkıya tipolojisiyle örtüşen vasıflartaşımakla birlikte zamanla bu vasıfları yitirdiği tespit edilmiştir. İçlerinde çocuk, kadın ve askerlerinde bulunduğu binden fazla insanı acımasızca öldüren Çakıcı Mehmet Efe’nin Türk romanlarında,sinemalarında ve tiyatrolarında saygıyla ve övgüyle anlatılması bir eleştiri konusudur. Cumhuriyet’inilk yıllarından beri devam eden bu olumlu algının yeniden değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim

Evaluations on The Main Character in The Novel Entitled Çakici Mehmet Efe of Zeynel Besim Sun

Öz:
The novel of Çakıcı Mehmet Efe is published by İzmir Ticaret Postasi newspaper in episodes in 1934. The novel is valuable as it is the first novel written about Çakıcı Mehmet Efeand reflects its era’s social, political and cultural aspects. The novel is fictionalised based on the collected work from the villages where Çakıcı Mehmet Efe lived and incorporates encyclopedic knowledge and pictures about the storyline. Yaşar Kemal, who has a novel about Çakıcı Mehmet Efe, expresses that this novel is one of the most interesting books written on Çakırcalı. Another aspect of the novel is that it is being used as a source for academic studies regarding Çakıcı Mehmet Efe and banditry in Aegean region (of Turkey). The primary objective of this study is to identify the characteristic features in and out of line with the stereotype of heroic bandit. The results obtained by qualitative analysis are compared against real historical sources. As a result of research undertaken, it has been identified that despite Çakıcı Mehmet Efehas the characteristic features in line with the stereotype of heroic bandit, over time, he loses these features. Çakıcı Mehmet Efe who murdered more than a thousand of people including children, women and soldiers was narrated respectfully and admirably, which is a subject of criticism.It is noteworthy to note that the favourable perception has been ongoing since the beginning of Turkish republic need to be readdressed.
Anahtar Kelime:

Konular: Dil ve Dil Bilim
Belge Türü: Makale Makale Türü: Konferans Bildirisi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arusan, (Taranç) Berrak (1988), Ege Bölgesinde Yaşayan Halk Müziği Ezgileri, Zeybekler ve Elli Altı Ezginin Çeşitli Yönleriyle Kataloglanması. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Yayınları. İzmir.
  • Çelik, Yakup (2002) “Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki Tarihî Romanda Kişiler” Bilig, S: 22, ss.49-68.
  • Diker, Ahmet (2016), Hayde Bre Efeler, Duvar Yayınevi, İzmir.
  • Dural, Halil (1999), Bize Derler Çakırca 19. ve 20. Yüzyılda Ege’de Efeler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. Ege 9 Eylül Gazetesi (6.11.2016). http://www.dokuzeylulgazetesi.com/haber/ege-gosteri-sanatlariefelerin- destanini-yazdi-35980.html (09.05.2018)
  • Ekici, Metin, “Kafkaslar, Anadolu ve Balkanlarda Kaçak, Efe ve Haiduk Hikâyelerinin Yapısal Bir İncelemesi”,https://www.academia.edu/5626059/Prof._Dr._Metin_Ekici_Ka%C3%A7ak_Efe_ ve_Haiduk_Hik%C3%A2yelerinin_Yap%C4%B1sal_Bir_%C4%B0ncelemesi), (09.06.2018)
  • Gözütok, Türkan (2011), “Eşkiyalık Ve Çakırcalı Mehmet Efe’nin Türk Edebiyatına İzdüşümü”, Türkbilig Dergisi, S:21, ss.49- 72.
  • Uyanık, Ercan (2014), “Çakırcalı Mehmet Efe’nin Kronolojisi”, Ege Defteri, S:4, ss. 3-43.
  • Hobsbawm, Eric J. (1997), Eşkıyalar, (Çev.) Nejdet Hasgül, Orhan Akalın, Avesta Yayınlar, İstanbul.
  • Kemal, Yaşar, (2017), Çakırcalı Efe, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Lee, Nan A. (2003), “Köroğlu Destanı ve Honggildong Hikâyesi Üzerine Benzerlikler ve Farklılıklar Açısından Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. Türkoloji Dergisi S:2, ss. 131-144.
  • Moran, Berna (2012) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Özbilgin, Mehmet Öcal (2003), Zeybeklik Kurumu ve Zeybek Oyunları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
  • Özden, M. Yaşar ve Durdu, Levent (2016), Nitel Araştırma Yöntemleri, Anı Yayıncılık, Ankara.
  • Rousseau, Jean Jacques (2010), Emile, (Çev.) Yaşar Avunç, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Rousseau, Jean Jacques (2006), İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı, (Çev.) R. Nuri İleri, Say Yayınları, İstanbul.
  • Stevick, Philip (2010), Roman Teorisi, (Çev.) Sevim Kantarcıoğlu, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • Sun, Zeynel Besim (1934), Çakıcı Efe, İzmir Ticaret Postası Gazetesi, İzmir.
  • Şapolyo, Enver Behnan (1991), “Efe, Zeybek, Kızanların Yaşayışları ve Adetleri”. Efeler (Kökenleri, Eylemleri, Töreleri, Dansları, Giysileri). (Haz.) Ersal Yavi Aydın: Aydın Valiliği İl Özel İdaresi Yay., No. 3, Aydın.
  • Türkçe Sözlük (2011), TDK Yayınları. Ankara.
  • Üsküp, Şeref (1992), Milli Mücadele’de Efeler, Hür Efe Matbaası, İzmir.
  • Veren, Ergün (2014), “Efelik Müessesesinde Zeybekliğe Terfi Etme ve Yemin Töreni," Acca Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Bilgisi, S: 2, ss. 1-9.
  • Yetkin, Sabri (1996), Ege’de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
APA SAĞLAM M (2018). Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. , 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
Chicago SAĞLAM MEHMET HALİL Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. (2018): 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
MLA SAĞLAM MEHMET HALİL Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. , 2018, ss.184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
AMA SAĞLAM M Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. . 2018; 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
Vancouver SAĞLAM M Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. . 2018; 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
IEEE SAĞLAM M "Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler." , ss.184 - 208, 2018. 10.29000/rumelide.472765
ISNAD SAĞLAM, MEHMET HALİL. "Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler". (2018), 184-208. https://doi.org/10.29000/rumelide.472765
APA SAĞLAM M (2018). Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 12(12), 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
Chicago SAĞLAM MEHMET HALİL Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 12, no.12 (2018): 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
MLA SAĞLAM MEHMET HALİL Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, vol.12, no.12, 2018, ss.184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
AMA SAĞLAM M Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2018; 12(12): 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
Vancouver SAĞLAM M Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2018; 12(12): 184 - 208. 10.29000/rumelide.472765
IEEE SAĞLAM M "Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler." RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 12, ss.184 - 208, 2018. 10.29000/rumelide.472765
ISNAD SAĞLAM, MEHMET HALİL. "Zeynel Besim Sun’un Çakıcı Mehmet Efe Romanında Başkahraman Üzerine Tespitler". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 12/12 (2018), 184-208. https://doi.org/10.29000/rumelide.472765