Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları
Yıl: 2019 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 123 - 131 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/jaren.2019.38247 İndeks Tarihi: 05-02-2020
Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları
Öz: Amaç: Bu çalışmada, halen evde bakım hizmetinden yararlanmakta iken,çeşitli nedenlerle palyatif bakım merkezlerinde yatan hastalara bakım verenbireylerin bakım yükleri ve tükenmişlik durumlarının değerlendirilmesi;hastalar yanında bakım verenlerin gereksinimlerini karşılamaya yöneliktıbbi-sosyal hizmet planlamalarına katkı sunulması amaçlanmıştır.Yöntem: Bu çalışma kamu hastaneleri palyatif bakım merkezlerinde tedavigören 129 hastaya bakım verenlerde yapıldı. Çalışma kesitsel ve tanımlayıcıniteliktedir. Sosyodemografik bilgi formu, Zarith Bakım Verme Yükü Ölçeğive Maslach Tükenmişlik Ölçeği formu yüz yüze görüşme yöntemiyle doldurularak veriler elde edildi.Bulgular: Çalışmaya katılanların 92’si (%71,3) kadındı, çoğunluğu (%54,3)41-64 yaş grubundaydı ve en yüksek oranda (%42,6) hastaların çocuklarıbakım vermekteydi. Bakım verenlerin ortalama puanları sırasıyla, ZarithBakım Verme Yükü Ölçeği’nden 37,71±15,44; Maslach Tükenmişlik Ölçeğialt grupları olan Duygusal Tükenmişlikten 12,16±8,20, Duyarsızlaşmadan4,19±4,25 ve Kişisel Başarıdan 19,68±5,43 puan olduğu belirlendi. Bakımverenlerin bakım yüklerinin artması ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği altgrupları Duygusal Tükenme (R=0,611; p=0,000) ve Duyarsızlaşma(R=0,476; p=0,000) arasında pozitif yönde, Kişisel Başarı (R=-0,232;p=0,008) arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulundu. Bakım vereninyükü arttıkça tükenmişlik düzeyi artmaktaydı. Yaş, cinsiyet, medeni durum,eğitim durumu, bakım hizmeti karşılığında ücret alma durumu, başka birbakıcı ile çalışılması ve baktığı hastanın tanısı ile Zarith Bakım Verme YüküÖlçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği arasında anlamlı bir fark bulunmadı(p>0,05).Sonuç: Bakım verenlerin yükleri arttıkça tükenmişlikleri de artmaktadır.Bakım süresinin uzunluğu ve kronik hastalık varlığı tükenmişliği artırmaktadır. Sağlık çalışanları tarafından bakım verenlerin durumunun değerlendirilmesi, psikososyal olarak destek verilmesi, bakım yükünün ve tükenmişlik duygusunun azaltılması ve aynı zamanda bakım hizmetinin kalitesi açısından uygun olacaktır.
Anahtar Kelime: Konular:
Care Burden and Burnout Status of Caregivers Whose Patients are Treated in Palliative Care Centers
Öz: Objective: This study was performed to evaluate the status of care burden and the burnout of the caregivers who take care of the patients in the palliative care centers for various reasons, while under observation of home care services; and contribute to medicosocial service planning so as to meet the caregivers needs. Method: A total of 129 caregivers whose patients treated in palliatif care centers of public hospitals were enrolled in the study. This is a crosssectional and descriptive study. The data were obtained through filling up The socio-demographic data sheet, Zarit Burden Interview (ZBI) and Maslach Burnout Inventory (MBI) using face-to-face interview method. Results: Of the 129 caregivers, 92 (71.3%) were women, and 54.3% of them were at the age of 40-64; while 42.6% of them were the children of the patients. The mean Zarit Burden Interview score (37.71±15.44) and the mean Maslach Burnout Inventory score of Emotional Exhaustion (12.16±8.20), and the mean Depersonalization score (4.19±4.25) and the mean Personal Accomplishment score (19.68±5.43) were also estimated.. We found a positive correlation between the increasing burden of caregivers with the subgroups of Maslach Burnout Inventory Emotional Exhaustion (R=0.611; p=0.000) and the Depersonalization (R=0.476; p=0.000). There was a negative correlation between the increasing burden of caregivers and their Personal Accomplishment (R=-0.232; p=0.008). As the Zarit Burden Interview score increased the level of Maslach Burnout Inventory scores also increased. There were no relation between age, gender, marital status,education status of caregivers,absence of financial support, working with another caregiver, the diagnosis of the patients they were caring for and Zarit Burden Interview and Maslach Burnout Inventory (p>0.05). Conclusion: When burden of the caregivers increase; their burnout level also increases. Longer caregiving periods and the presence of a chronic disease increase burnout levels too. Evaluation of the status of caregivers, and provision of phychosicial support will be appropriate in reducing the care burden and burnout perceived by healthcare professionals , and increasing quality of medical care services.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Şahin Ş, Toprak S, Ünal E. QALY; Kaliteye Ayarlı Yaşam Yılları. Medicine Science. 2012;1(4):232-43.
- Atagün M, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Caregiver Burden in Chronic Diseases. Current Approaches in Psychiatry. 2011;3(3):513-52. [CrossRef]
- Johnson RM, Gorman LM, Bush N. Psychosocial Nursing Care Along The Cancer Continuum. (Eds. Sendelbach S.) ONS Publishing Division, Piittsburg, Pennsylvania; 2006. P.585-610.
- Özyeşil Z, Oluk A, Çakmak D. Yaşlı Hastalara Bakım Verme Yükünün Durumluk - Sürekli Kaygıyı Yordama Düzeyi Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2014;15:39-44.
- Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete Tarihi: 10.03.2005 URL: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050310-5.htm. Ekim 20,2018.
- Uzan MM, Egici MT, Toprak D. Evde Sağlık Hizmeti Kapsamındaki Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ve Tıbbi Durumları. Journal of Academic Research in Medicine. 2017;7:117-21. [CrossRef]
- Morison RS, Meier DE. Palliativecare. The New England Journal of Medicine. 2004;350:2582-90.
- Borasio GD. Translating the world health organization definition of palliative care into scientific practice. Palliat Support Care. 2011;9(1):1-2. [CrossRef]
- International Agency for Research on Cancer, World Health Organization, World Cancer Report 2008. Lyon. IARC Press; 2008. p:510.
- Güngör S. Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyetine Bir Hayır Örgütü: İstanbul Darülzaceze Müessesesi. Türk İdare Dergisi. 2009;163-164:157-81.
- Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge; 09.10.2014 tarih ve 2014. 5407. 1970/ 640 sayılı Bakan Onayı ile yürürlüğe konulan.
- Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge; URL:https://hizmetstandartlari.saglik.gov.tr/TR,5016/palyatif-bakim-hizmetlerininuygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge.html
- T.C. Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü Palyatif Bakım Hizmetleri; URL: https://khgmozellikli.saglik.gov.tr/svg/palyatif.php. Ekim 20, 2018.
- Deeken JF, Taylor KL, Mangan P, Yabroff KR, Ingham JM. Care for the Caregivers: A Review of Self-Report Instruments Developed to Measure the Burden, Needs, and Quality of Life of Informal Caregivers. Journal of Pain and Symptom Management. 2003;26(4):922-53. [CrossRef]
- Akgün ŞZ, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009;12(2):1-9.
- Sağlam Z, Koç Z, Çınarlı T, Korkmaz M. Altmış beş yaş ve üzeri bireylere bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Dergipark Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;1(2):40- 50.
- Kalınkara V, Kalaycı I. Yaşlıya evde bakım hizmeti veren bireylerde yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik. Elderly Issues Research Journal. 2017;10(2):19-39.
- Çam O. Tükenmişlik Envanterinin Geçerlilik Ve Güvenilirliğinin Araştırılması. In: VII.Ulusal Psikoloji Kongresi Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara; 1992. s.155-60.
- İnci FH, Erdem M. Bakım verme yükü ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;11(4):85-95.
- Lin PC, Lu CM. Hip fracture: family caregivers’ burden and related factors for older people in Taiwan. Journal of Clinical Nursing. 2005;14(6):719-26. [CrossRef]
- Zaybak A, Güneş Ü, İsmailoğlu EG, Ülker E. Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15:1.
- Pang FC, Chow TV, Cummings JL, Leung VP, Chiu HF, Lam LC, et al. Effect of neuropsychiatric symptoms of Alzheimer’s disease on chinese and american caregivers. International Journal of Geriatr Psychiatri. 2002;17(1):29- 34. [CrossRef]
- Tuna M, Olgun N. İnmeli hastalara bakım veren hasta yakınlarında görülen tükenmişlik durumunda algılanan sosyal desteğin rolü. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2010;17(1):41-52.
- Akgün ZŞ. Kronik obstrüktif akciğer hastalarına (Koah) bakım veren bireylerin bakım yükü ve depresyon düzeyleri. Tıp Araştırmaları Dergisi. 2014;12(3):113-9.
- Orak OS, Sezgin S. Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2015;6(1):33-9.
- Karahan AY, Islam S. Fiziksel engelli çocuk ve yaşlı hastalara bakım verme yükü üzerine bir karşılaştırma çalışması. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2013;3(1):1-7.
- Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi (online). 2011;4(3):125-30. URL: http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/ 12345/4595/125-130_mollaoglu.pdf?sequence=1& isAllowed=y . Ekim 20,2018
- Pürlüsoy G, Sunay D, Şengezer T, Yalçıntaş A. Diyaliz hastalarının bakıcılarında bakım yükü ve depresyon. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2011;15(1):17-8. [CrossRef]
- Kokurcan A, Yılmaz Özpolat AG, Göğüş AK. Burnout in caregivers of patients with Schizophrenia. Turkish Journal of Medical Sciences. 2015;(45):678-85. [CrossRef]
- Kalaycı I, Özkul M. Refakatçı aktörlerin yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik düzeylerini etkileyen faktörler açisindan bir değerlendirme. (Sdü Araştırma Uygulama Hastanesi Örneği). Electronic Turkish Studies. 2018;13(10):417-46. [CrossRef]
- Yıldızhan E, Ören N, Erdoğan A. Burden of caregivers of Alzheimer’s disease patinets and relationship with burnout syndromes. The Journal of the European Psychatric Assocation. 2017;(41):178-79.
- Fried TR, Bradley EH, O’leary JR, Byers AL. Unmet desire for caregiver-patient communication and increased caregiver burden. Journal of the American Geriatrics Society. 2005;53(1):59-65. [CrossRef]
- Salamara RA, El-Soud FA. Caregiver burden from caring for impaired elderly: a cross-sectional study in rural Lower Egypt. Italian Journal of Public Health. 2012;9(4):8662-10.
APA | EGİCİ M, KÖK CAN M, Toprak D, esen e, ESEN E, ÖZEN B, Sürekci N (2019). Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. , 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
Chicago | EGİCİ MEMET TAŞKIN,KÖK CAN Meral,Toprak Dilek,esen elif serap,ESEN Elif Serap,ÖZEN BURCU,Sürekci Nurcan Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. (2019): 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
MLA | EGİCİ MEMET TAŞKIN,KÖK CAN Meral,Toprak Dilek,esen elif serap,ESEN Elif Serap,ÖZEN BURCU,Sürekci Nurcan Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. , 2019, ss.123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
AMA | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. . 2019; 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
Vancouver | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. . 2019; 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
IEEE | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N "Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları." , ss.123 - 131, 2019. 10.5222/jaren.2019.38247 |
ISNAD | EGİCİ, MEMET TAŞKIN vd. "Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları". (2019), 123-131. https://doi.org/10.5222/jaren.2019.38247 |
APA | EGİCİ M, KÖK CAN M, Toprak D, esen e, ESEN E, ÖZEN B, Sürekci N (2019). Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. Journal of Academic Research in Nursing, 5(2), 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
Chicago | EGİCİ MEMET TAŞKIN,KÖK CAN Meral,Toprak Dilek,esen elif serap,ESEN Elif Serap,ÖZEN BURCU,Sürekci Nurcan Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. Journal of Academic Research in Nursing 5, no.2 (2019): 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
MLA | EGİCİ MEMET TAŞKIN,KÖK CAN Meral,Toprak Dilek,esen elif serap,ESEN Elif Serap,ÖZEN BURCU,Sürekci Nurcan Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. Journal of Academic Research in Nursing, vol.5, no.2, 2019, ss.123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
AMA | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. Journal of Academic Research in Nursing. 2019; 5(2): 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
Vancouver | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları. Journal of Academic Research in Nursing. 2019; 5(2): 123 - 131. 10.5222/jaren.2019.38247 |
IEEE | EGİCİ M,KÖK CAN M,Toprak D,esen e,ESEN E,ÖZEN B,Sürekci N "Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları." Journal of Academic Research in Nursing, 5, ss.123 - 131, 2019. 10.5222/jaren.2019.38247 |
ISNAD | EGİCİ, MEMET TAŞKIN vd. "Palyatif Bakım Merkezlerinde Tedavi Gören Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yükleri ve Tükenmişlik Durumları". Journal of Academic Research in Nursing 5/2 (2019), 123-131. https://doi.org/10.5222/jaren.2019.38247 |