Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 127 - 137 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 07-02-2020
Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri
Öz: Bu çalışmada fen bilgisi öğretmen adaylarının çeşitli sosyo-bilimsel konulara ilişkin zihinsel modellerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, bir devlet üniversitesinin fen bilgisi öğretmenliği programında öğrenim görmekte olan toplam 40 (31 kadın, 9 erkek) 4.sınıf öğretmen adayına çeşitli sosyo-bilimsel konular sunulmuş, bu konuları zihinlerinde nasıl canlandırdıkları sorulmuş ve öğretmen adaylarından zihinlerinde canlanan imgeleri çizmeleri istenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla değerlendirilmiş ve bu analiz çizimlerde tekrarlanan şekillerin kodlanması ve kodlardan temaların elde edilmesi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Bulgular genel olarak öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konularda alternatif kavramlara ve sınırlı anlayışlara sahip olduklarını göstermiştir. Ayrıca öğretmen adayları nükleer santraller gibi bazı sosyo-bilimsel konularda daha detaylı zihinsel modeller sergilerken, şeker yüklemesi gibi diğer bazı konularda ise açık ve net zihinsel modeller sergileyememişlerdir. Öyle ki, bazı öğretmen adayları bazı sosyo-bilimsel konulara ilişkin herhangi bir çizim yapamamış veya ilgisiz tasvirlerde bulunmuşlardır. Öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konulara ilişkin kavramsal bilgilerinin, onların konular hakkında yeterli bir duruş sergileyebilmeleri açısından oldukça önemli olduğu düşünüldüğünde, öğretimin her kademesinde sosyo-bilimsel konuların öğretmen adaylarının zihninde yeterince ve doğru olarak yapılandırılmasına mutlaka önem verilmesi ve eksiklerin tamamlanmasının gerekliliği açıktır. Bu sebeple, öğretmen eğitimi programlarına sosyo-bilimsel konulara ilişkin bilimsel bilgileri yeterince içeren, öğretmen adaylarına bu konuları tartışabilme olanağı sağlayan ve gerekli düşünsel becerileri kazandırmayı amaçlayan derslerin ve ders içeriklerinin konulması önerilebilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Pre-Service Science Teachers’ Mental Models of Socio-scientific Issues
Öz: The aim of the study is to investigate pre-service science teachers’ (PSTs’) mental models of socio-scientific issues (SSIs). For this purpose, a total of 40 (31 female, 9 male) senior PSTs, who were studying in the science education program of a public university, were introduced to a number of SSIs and asked to portray these issues in their minds and then draw the images on paper. The data obtained through the drawings were then analyzed through content analysis where the repeating images in the drawings were coded and the themes were formed. Findings show that PSTs generally hold alternative conceptions and limited understanding of SSIs. They exhibit more detailed mental models in some SSIs such as nuclear power plants, while having unclear and limited mental models in some other SSIs such as sugar loading. In fact, some PSTs did not draw anything or drew irrelevant illustrations about some SSIs. Considering the fact that PSTs' conceptual knowledge about SSIs is very important in terms of exhibiting an adequate position about the issues, it is clear that structuring an adequate and accurate understanding and eliminating the deficiencies about SSIs in the minds of teacher candidates in all levels of teaching is needed. For this reason, it is recommended to integrate courses and course contents that cover SSIs into the teacher education programs, so that PSTs will acquire the necessary intellectual skills.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akçay, S. (2017). Öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili algıları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 11(2), 365-382.
- Akçöltekin, A. (2014). Sınıf öğretmenlerinin organ bağışı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Dergi Karadeniz, 6, 52-63.
- Arık, İ. (2014). Examining 7th grade Turkish eco-school students’ mental models of greenhouse effect (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
- Atasoy, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam alanlarına göre yerel sosyobilimsel konularla ilgili informal muhakemeleri. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi. 6,1, 60 – 72.
- Ateş, H., & Saraçoğlu, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının gözünden nükleer enerji. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 175-193.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (10. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Cebesoy, Ü.B., & Dönmez Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 100-117.
- Coll, R.K., & Treagust, D.F. (2003). Learners’ mental models of metallic bonding: A cross-Age study. Science Education, 87, 685-707.
- Creswell, J. W. (2008). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. International Pearson Merril Prentice Hall.
- Çakır, M. (2011). Üstün yetenekli öğrencilerin iletkenlik ve yalıtkanlık kavramları hakkındaki zihinsel modellerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
- Çökelez, A. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tanecik kavramı hakkındaki görüşleri: Bilgi dönüşümü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 64-75.
- Çökelez, A., & Yalçın, S. (2012). The analysis of the mental models of students in grade 7 regarding atom concept. İlköğretim Online, 11(2), 452-471.
- Demircioğlu, H., Vural, S., & Demircioğlu, G. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin zihinsel modelleri: Maddenin tanecikli yapısı. Eğitim Bilimleri Dergisi, 38, 65-84.
- Dawson, V. M. (2011). A case study of the impact of introducing socio-scientific issues into a reproduction unit in a catholic girls’ school. In T. Sadler (Ed.) Socioscientific issues in the classroom: Teaching, learning and research (pp.313-345). Contemporary Trends and Issues in Science Education: Volume 39. Springer.
- Emli, Z. (2014). Yedinci sınıf öğrencilerinin küresel ısınma konusundaki zihinsel modelleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir, Türkiye.
- Eş, H., Işık Mercan, S., & Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyobilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47-59.
- Genç, M., & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-26.
- Gobert, J., & Buckley, B. (2000). Introduction to model-based teaching and learning. International Journal of Science Education, 22(9), 891-894.
- Harman, G., & Çökelez, A. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel bir konu olan organ bağışına yönelik metaforik algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 55-70.
- İyibil, Ü.G. & Sağlam Arslan, A. (2010). Fizik öğretmen adaylarının yıldız kavramına dair zihinsel modelleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(2), 25-46.
- Kayhan. H. C. (2010). İlköğretim öğrencilerinin kesir çeşitlerinin birbirine dönüştürme sürecindeki zihinsel modellerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Karahan, E., Andzenge, S.T., & Roehrig, G. (2017). Eliciting students' understanding of a local socioscientific issue through the use of critical response pedagogies. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 5(2), 88-100.
- Kurnaz, M. A. & Değermenci, A. (2012). 7. Sınıf öğrencilerinin güneş ve ay ile ilgili zihinsel modelleri. İlköğretim Online, 11(1), 137-150.
- MEB (2013). İlköğretim fen bilimleri dersi (3. - 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- MEB (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- MEB (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Norman, D. A. (1983). Some observations on mental models. In D. Gentner, and A.L. Stevens, eds. Mental Models. Lawrence Erlbaum Associates Inc. Pp.7-14.
- Presley, M. L., Sickel, A. J., Muslu, N., Merle-Johnson, D., Witzig, S. B., Izci, K., & Sadler, T. D. (2013). A framework for socio-scientific issues based education. Science Educator, 22(1), 26-32.
- Punch, K. F. (2005). Sosyal araştırmalara giriş: nicel ve nitel yaklaşımlar. (Çev: D.Bayrak, H.B.Arslan, Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi. (Orijinal çalışma basım tarihi: 1998)
- Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41, 513-536.
- Sadler, T.D., & Zeidler, D.L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding SSI: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89, 71-93.
- Sönmez, V., & Alacapınar, F.G. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Sönmez, A., & Kılınç, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: Bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 6(2), 49-76.
- Taylan Yıldız, H. (2006). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin atomun yapısı ile ilgili zihinsel modelleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
- Topçu, M. S. (2015). Sosyobilimsel konular ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Türkmen, H. Pekmez, E., & Sağlam, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 448-475.
- Ulusoy Taş, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin ‘doğal ve yapay çevre’ hakkındaki zihinsel modellerinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
- Ulutaş. B. (2010). Kimya eğitimi öğrencilerinin kimyasal bağlar konusundaki zihinsel modelleri ve bilişsel haritaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Ültay, E., Dönmez Usta, N., & Durmuş, T. (2017). Eğitim alanında yapılan zihinsel model çalışmalarının betimsel içerik analizi. Yaşadıkça Eğitim, 31(1), 21-40.
- Vosniadou, S., & Brewer, W.F. (1992). Mental models of the Earth: A study of conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535-585.
- Yangın, S., Geçit, Y., & Delihasan, S. (2012). Öğretmen adaylarının hidroelektrik santraller konusundaki görüşleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 26, 124-146.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Zeidler, D. L., & Sadler, D. L. (2011). An inclusive view of scientific literacy: Core issues and future directions of socioscientific reasoning. In Linder, C. Ostman, L, Roberts, D.A., Wickman, P., Erickson, G. & MacKinnon, A. (Eds.), Promoting scientific literacy: Science education research in transaction. New York: Routledge / Taylor & Francis Group. (pp. 176-192).
- Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A., & Simmons, M. L. (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas. Science Education, 86, 343–367.
- Zeidler, D.L., & Nichols, B.H. (2009). Socioscientific issues: Theory and practice. Journal of Elementary Science Education, 21(2), 49-58.
- Zohar, A., & Nemet, F. (2002). Fostering students' knowledge and argumentation skills through dilemmas in human genetics. Journal of Research in Science Teaching, 39, 35-62.
APA | YENILMEZ TÜRKOGLU A, Öztürk N (2019). Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. , 127 - 137. |
Chicago | YENILMEZ TÜRKOGLU AYSE,Öztürk Nurhan Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. (2019): 127 - 137. |
MLA | YENILMEZ TÜRKOGLU AYSE,Öztürk Nurhan Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. , 2019, ss.127 - 137. |
AMA | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. . 2019; 127 - 137. |
Vancouver | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. . 2019; 127 - 137. |
IEEE | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N "Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri." , ss.127 - 137, 2019. |
ISNAD | YENILMEZ TÜRKOGLU, AYSE - Öztürk, Nurhan. "Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri". (2019), 127-137. |
APA | YENILMEZ TÜRKOGLU A, Öztürk N (2019). Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Başkent University Journal of Education, 6(1), 127 - 137. |
Chicago | YENILMEZ TÜRKOGLU AYSE,Öztürk Nurhan Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Başkent University Journal of Education 6, no.1 (2019): 127 - 137. |
MLA | YENILMEZ TÜRKOGLU AYSE,Öztürk Nurhan Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Başkent University Journal of Education, vol.6, no.1, 2019, ss.127 - 137. |
AMA | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Başkent University Journal of Education. 2019; 6(1): 127 - 137. |
Vancouver | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri. Başkent University Journal of Education. 2019; 6(1): 127 - 137. |
IEEE | YENILMEZ TÜRKOGLU A,Öztürk N "Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri." Başkent University Journal of Education, 6, ss.127 - 137, 2019. |
ISNAD | YENILMEZ TÜRKOGLU, AYSE - Öztürk, Nurhan. "Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Zihinsel Modelleri". Başkent University Journal of Education 6/1 (2019), 127-137. |