TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF
Yıl: 2018 Cilt: 7 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 2189 - 2203 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 11-02-2020
TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF
Öz: Göçüşme, Türkçe sözlükte “Bir kelime içinde birbirini izleyen ikiünsüzün yer değiştirmesi” olarak tanımlanmaktadır. Türkçede pek çokgramer kitabında veya terim sözlüğünde de yerini almıştır. Fakat bunarağmen konuyla ilgili yapılan tanımların ve sınıflandırmaların yenidengözden geçirilmesi gerektiği fark edilmiştir. Çünkü yapılan tanımlarda “birkelime içinde”, “sesler arasında” veya “iki ses arasında” şeklindekiaçıklamalar öne çıkmaktadır. Halbuki Türkçedeki göçüşmede seslerle birliktehecelerin ve kelimelerin de yer değiştirdiği tespit edilmiştir. Bu yüzdenmakalede öncelikle bir göçüşme tanımı yapılmaya çalışılmış, ardından dagöçüşmenin türleri, yer değiştiren unsurlara göre sınıflandırılmayaçalışılmıştır.Buna göre bir söz zincirinde birbirlerine komşu olan ya da olmayanbirimlerin (ses, hece, kelime...) bilinçli ya da istemsiz bir şekilde yerdeğiştirmesidir şeklinde tanımlanan göçüşme 1) Ses Göçüşmesi; 2) HeceGöçüşmesi ve 3) Kelime Göçüşmesi olarak üçe ayrılmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
METATHESIS IN TURKISH: DEFINITION AND CLASSIFICATION
Öz: Metathesis is defined as “changing place of two successive consonants in one word” in the Turkish dictionary. It has taken place in many grammar books or in the glossaries of the Turkish language. However, it has been noticed that the definitions and classifications made about the subject should be reviewed. Because the explanations in the form of “in a word”, “between the voices” or “between the two voices” in the definitions come to the forefront. However, it has been found that the syllables and words also change place along with the voices in the metathesis in Turkish. Therefore, it was first tried to define a more comprehensive definition of metathesis, and then to classify the types of metathesis according to the elements that change place. According to this, the metathesis, for which the definition as consciously or unconsciously changing of place of the units which are adjacent or not adjacent to each other in a word chain (voice, syllable, word...) has been suggested, has been divided into three as 1) Phonetic Metathesis; 2) Syllablic Metathesis and 3) Lexical Metathesis
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Argunşah, M. ve Güner, G. (2015). Codex cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Banguoğlu, T. (1974). Türkçenin grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1955). Anadolu ağızlarındaki méthathése gelişmesi. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1-17.
- Caferoğlu, A (1994). Anadolu diyalektolojisi üzerine malzeme-I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Coşkun, M. V. (2011). Standart Türkçede ses olaylarının sebep-sonuç ilişkisi çerçevesinde yeniden sınıflandırılması. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) Bildiriler I, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, s. 347-367
- Çağıran, Ö. (1999). Türkiye Türkçesi ağızlarındaki ünsüz göçüşmelerinin kuruluş sistemi. 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Çakır, A. (2018). İzmir iki Ödemiş-Beydağ-Kiraz ilçesi ağzı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.
- Daban, E. B. (2015). Daday ilçesi ağzı (Kastamonu ili). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazimağusa: Doğu Akdeniz Üniversitesi.
- Demircan, Ö. (2001). Türkçenin ses dizimi. (İkinci Basım), İstanbul: DER Yayınları.
- Eker, S. (2003). Çağdaş Türk dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Eren, H. (1953). Türk Dillerinde Metathése. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 161-180.
- Ergin, M. (1993). Edebiyat ve eğitim fakültelerinin Türk dili ve edebiyatı bölümleri için Türk dil bilgisi. (20. Baskı), İstanbul: Bayrak Basım/Yayın/Tanıtım.
- Ersöz, S. (2013a). Türkiye Ahıskalıları ağzı I. Cilt. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.
- Ersöz, S. (2013b). Türkiye Ahıskalıları ağzı III. Cilt. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü.
- Gülseren, C. (1997). Malatya ili ağızları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Günay, T. (1978). Rize ili ağızları. Ankara: Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
- Güneş, S. (2009). Anlatım bilgisi. (5. Basım), İzmir.
- Hacıeminoğlu, N. (1996) Karahanlı Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İpek, B. (1997). Anadolu Ağızlarında Yabancı Kelimeler – Fonetk İnceleme-. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- İpek, B. (2009). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Yabancı Sözcüklerde Ünsüz Göçüşmeleri. Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Karaağaç, G. (1991). Eski metatez örnekleri. Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 6, 85-102.
- Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2003). Gramer terimleri sözlüğü. (Genişletilmiş 2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kök, A. (2016). Modern Oğuz Türkçesi diyalektlerinde göçüşme. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(15), 406-430.
- Özkan, N. (1996). Gagavuz Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Sarı, İ. (2017). Bir Dil Sürçmesi Türü Olarak Çaprazlama ve Türkçe Örnekler Bağlamında Yapısal Özellikleri. SUTAD (Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi), 42, 85-95.
- Şahin, F. (2017). Kadınhanı ağzı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Tavkul, U. (2000). Karaçay-Malkar Türkçesi sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tekin, F. (2007). Urum Türkçesi sesbilgisi üzerine bazı tespitler. Karadeniz Araştırmaları, 14, 93-100. Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi grameri. İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi.
- Toparlı, R. (2003). Ed-Dürretü’l-Mudiyye Fi’l-Lügati’t-Türkiyye. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Türkiye’de Halk Ağzından derleme sözlüğü (DS 1993). C: XI, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Ulutaş, İ. (2007). Metatez sistemi Türkçenin hece sistemiyle ilgili midir? Bilig, 43, 117-132.
- Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Yıldırım, F. (1999). Çukurova ağızlarında ünlü göçüşmesi. 3. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildiriler, Adana: Adana Valiliği Yayınları.
- Yıldız, O. (1999). Dilimizdeki Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde görülen fonetik değişmeler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 321-338.
- Yılmaz, E. (2012). Türkiye Türkolojisi ve karşılaştırma(ma)lı dilbilim çalışmaları. IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri, C: II, Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayınları, s.779-789.
| APA | ersöz s (2018). TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. , 2189 - 2203. |
| Chicago | ersöz serpil TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. (2018): 2189 - 2203. |
| MLA | ersöz serpil TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. , 2018, ss.2189 - 2203. |
| AMA | ersöz s TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. . 2018; 2189 - 2203. |
| Vancouver | ersöz s TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. . 2018; 2189 - 2203. |
| IEEE | ersöz s "TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF." , ss.2189 - 2203, 2018. |
| ISNAD | ersöz, serpil. "TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF". (2018), 2189-2203. |
| APA | ersöz s (2018). TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2189 - 2203. |
| Chicago | ersöz serpil TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7, no.4 (2018): 2189 - 2203. |
| MLA | ersöz serpil TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.7, no.4, 2018, ss.2189 - 2203. |
| AMA | ersöz s TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2018; 7(4): 2189 - 2203. |
| Vancouver | ersöz s TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2018; 7(4): 2189 - 2203. |
| IEEE | ersöz s "TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7, ss.2189 - 2203, 2018. |
| ISNAD | ersöz, serpil. "TÜRKÇEDE GÖÇÜŞME: TANIM VE TASNİF". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7/4 (2018), 2189-2203. |
