Yıl: 2018 Cilt: 14 Sayı: 14 Sayfa Aralığı: 15 - 43 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-02-2020

ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME

Öz:
Şerhu’l-Akâid, Kelâm ilmi için önemli bir eserdir. Eser, asırlarca medrese ders müfredatındakelâm ders kitabı olarak okutulmuştur. Bunun sebebi, kendisinden önceki kelâmîkonuları kısa ve anlaşılır bir metotla özetlemesidir. Şerhu’l-Akâid’in teolojik bir içeriğesahip olması, onun kelâmî olarak farklı açılardan değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır.Çalışmada Şerhu’l-Akâid adlı eser; metot, içerik ve literatür açısından incelenerekkelâmî değeri üzerine bazı tespitlerde bulunulmuştur. Böylece eser ve eserin Müslümandüşünce açısından ne anlam ifade ettiğine ilişkin çözümlemeci bir yargıya ulaşılmayaçalışılmıştır.Şerhu’l-Akâid, Sa’duddîn Mes’ûd b. Fahreddîn et-Teftâzânî tarafından Ömer en-Nesefî’nin kelâm metni olan Akâidu’n-Nesefî üzerine yazılmış şerhlerin en meşhurudur.Eserin bu ünü, onun kelâm alanındaki klasik eserlerden biri olmasına neden olmuştur.Şerhu’l-Akâid’in, konuları işlerken kullandığı metotta iki temel unsur bulunmaktadır.Bunlardan ilki, eserin klasik kelâm sorunlarına göre sade ve kısa bir şekilde hazırlanmışolmasıdır. İkincisi ise hem rakip mezheplerin görüşlerini mukayeseli olarak vermesihem de bu görüşlerin kısmen felsefesini yapmasıdır. Bu yönüyle Şerhu’l-Akâid’i, kelâmeseri olmasının yanı sıra bir kelâm felsefesi girişimi olarak da görmek mümkündür.Anahtar Kelimeler: Kelâm, şerh, Teftâzânî, Şerhu’l-Akâid, Akâidu’n-Nesefî.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji

An Essay on Sharh al-Aqāid and Its the Theological Value

Öz:
“Sharh al-Aqāid” is an important work for the science of the Kalām. As a course book, Sharh al-Aqāid has been taught in the curriculum of madrasa for many centuries. The reason of Sharh al-Aqāid for being preferred as a course book is to summarize the previous theological matters in a simple and understandable way. The fact that Sharh al-Aqāid has a theological content, it needs to be evaluated from different angles. In the study, It has made some determinations on the theological value of Sharh al-Aqāid, as method, content and literature. Thus, an attempt was made to reach an analytical judgment on the work and what mean in terms of Muslim thought. Sharh al-Aqāid edited by Teftāzānī is the most famous of the sharhes on “Aqāid an- Nasafī” is Omer an-Nasafī’s theology text. This reputation of the work has caused it to be one of the classical works in the field of kalām. There are two basic elements in the method of Sharh al-Aqāid used when describing the theological issues. The first of these is that it is prepared in a simple and short way according to the classical kalām problems. The second one is to give competing views of the rival sects in a comparative way and also partly to make their philosophy. In this respect, it is possible to see Sharh al-Aqāid as a kalām philosophy effort as well as being a work of kalām. Keywords: Kalām, sharh, Teftāzānī, Sharh al-Aqāid, Aqāid an-Nasafī.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Etik Eğitim, Eğitim Araştırmaları Din Bilimi Sosyoloji Felsefe Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akbulut, Ahmet. Kur’an’a Yabancılaşma Süreci. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
  • Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası. Ankara: Pozitif Matbaacılık, 2001.
  • Aslantürk, Ayşe Hümeyra. “Nesefî Necmeddîn Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Altuntaş, Mehmet, “Kur’an’da Peygamberlere Gönderilen ‘Suhuflar/Kitaplar’ Üzerine Bir Değerlendirme”. Turkish Studies, 11/12, (2016): 1-24.
  • Avcı, İsmail. “Fatih’in Musahiplerinden Âlim ve Şair Molla Kırımî ve Bir Şi-iri”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 40 (2016): 111-127.
  • el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed. Uṣûlu’d-dîn. İs-tanbul: Devlet Matbaası, 1346-1928.
  • Bebek, Adil. “Hayâlî Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17: 3-5. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
  • Bursalı, Mehmed Tâhir Efendi. Osmanlı Müellifleri. Haz. İsmail Özen, A. Fikri Yavuz, İstanbul: Meral Yayınevi, 2000.
  • el-Cüveynî, Ebu’l-Meâlî Abdulmelik b. Abdullah. Kitâbu’l-irşâd ilâ ḳavâtı‘ı’l-edille fî uṣûli’l-‘itikād. Thk. Muhammed Yusuf Musa, Ali Abdulmunîm Abdulhamîd. Bağdat: el-Mektebu’l-Hancî, 1369-1950.
  • Çağlayan, Harun. Etik Açıdan Mâturîdî’nin Hidayet Anlayışı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
  • Demirci, Osman. Osmanlı Medreselerinde Kelâm Öğretimi (İznik, Bursa, Edirne, İstanbul). Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.
  • Fazlıoğlu, İhsan. “Osmanlı Düşünce Geleneğinde ‘Siyasi Metin’ Olarak Kelam Kitapları”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 1 (2003): 379-398.
  • Fazlıoğlu, İhsan. “Osmanlı Felsefe Biliminin Arkaplanı: Semerkand Matematik Astronomi Okulu”. Dîvân İlmî Araştırmalar 14 (2003): 1-66.
  • Gökyay, Orhan Şaik-Özen. “Molla Lutfî Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 255-258. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
  • İbiş, Fatih. “Bir Cümlenin İzini Sürmek: Şerhu’l-Akâid Hâşiyelerinde Kelam-Felsefe İlişkisi”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2017): 134-152.
  • Kumbasar, H. Murat. “Taftâzânî (h.722-792/m.1322-1390)’nin Eserleri”. Ata-türk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 25 (2006):149-164.
  • el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Kitâbu’t-tevḥid. nşr. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi, Ankara: İsam Yayınları, 2003.
  • el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vilâtu ehl-i sunne. Thk. Mecdî Bâsellûm, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 426/2005.
  • en-Nesefî, Ebû’l-Muîn Meymûn b. Muhammed. et-Temhîd fî uṣûli’d-dîn. Thk. Abdulhay Kâbîl, Kahire: Dâru’s-Segâfe, 1407-1987.
  • Öcal, Şamil. “Osmanlı Kelamcıları Eş’ari miydi?”. Dini Araştırmalar Dergisi 2/5 (1999): 225-254.
  • Özen, Şükrü. “Teftâzânî Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 299-308. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
  • Özervarlı, M. Sait. “Osmanlı Kelâm Geleneğinden Nasıl Yararlanabiliriz?”. Dünden Bugüne Osmanlı Araştırmaları, edt. Ali Akyıldız, Ş. Tufan Buz-pınar, Mustafa Sinanoğlu. İstanbul: yy., 2007.
  • Sinanoğlu, Mustafa. “el-Mevâkıf Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansik-lopedisi. 29: 422-424. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
  • Sinanoğlu, Mustafa. “Şerh Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 564-565. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • Şensoy, Sedat. “Şerh Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 555-558. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
  • et-Teftâzânî, Mes’ûd b. Ömer Sa‘deddîn. Şerḥu’l-ʿAḳāʾidi’n-Nesefiyye. Thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d. Kahire: Mektebetu’l-Ezheriyye li’n-Nuzâs, 1421-2000.
  • et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed bin Îsâ. Sünen-i Tirmizî. Riyad: Mektebetu’l-Meârif, 1471.
  • Toksöz, Hatice. “Osmanlı’nın Klasik Döneminde Felsefe ve Değeri”. Değerler Eğitimi Dergisi 13 (2007): 123-154.
  • Topaloğlu, Bekir. Mâtürîdiyye Akaidi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Ya-yınları, 1995.
  • Tözluyurt, Mehmet “Kur’an’da Allah ve İnsan’ın Sonsuzluğu Üzerine Bir İn-celeme”. Bozifder 13, (2018): 185-212.
  • Uludağ, Süleyman. Şerḥu’l-Akâid Tercümesi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1991. Yavuz, Yusuf Şevki. “Akâidü’n-Nesefî Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
  • Ansiklopedisi. 2: 217-219. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Yavuz, Yusuf Şevki. “Usûl-i Selâse Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm An-siklopedisi. 42: 212. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
  • Yazıcıoğlu, Said. “XV. ve XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreselerinde İlm-i Kelâm ve Genel Eğitimdeki Yeri”. İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi 4 (1980): 273-283.
  • Yurdagür, Metin. Bibliyografik Bir Kelam Tarihi Denemesi, Kayseri Râşid Efendi Kütüphanesindeki Arapça Akaid ve Kelam Yazmalarının Tanıtım ve Değer-lendirilmesi. İstanbul: Er-Tu Matbaası 1989.
  • Yıldız, Sâkıb. “Akkirmânî Maddesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2: 270. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
APA CAGLAYAN H (2018). ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. , 15 - 43.
Chicago CAGLAYAN Harun ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. (2018): 15 - 43.
MLA CAGLAYAN Harun ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. , 2018, ss.15 - 43.
AMA CAGLAYAN H ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. . 2018; 15 - 43.
Vancouver CAGLAYAN H ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. . 2018; 15 - 43.
IEEE CAGLAYAN H "ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME." , ss.15 - 43, 2018.
ISNAD CAGLAYAN, Harun. "ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME". (2018), 15-43.
APA CAGLAYAN H (2018). ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(14), 15 - 43.
Chicago CAGLAYAN Harun ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14, no.14 (2018): 15 - 43.
MLA CAGLAYAN Harun ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.14, no.14, 2018, ss.15 - 43.
AMA CAGLAYAN H ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 14(14): 15 - 43.
Vancouver CAGLAYAN H ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2018; 14(14): 15 - 43.
IEEE CAGLAYAN H "ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME." Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, ss.15 - 43, 2018.
ISNAD CAGLAYAN, Harun. "ŞERHU’L-AKÂİD VE KELÂMÎ DEĞERİ ÜZERİNE BİR DENEME". Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/14 (2018), 15-43.