XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I

ALPTEKİN SARIOĞLU, Leyla

XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I

Leyla ALPTEKİN SARIOĞLU (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi)

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi

3 2

Yıl: 2019 Cilt: 2 Sayı: 42 Sayfa Aralığı: 73 - 108 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 19-05-2020

XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I

Öz:

XVI. asrın ilmi, irfanı ve âşıkâne şiirleri ile tanınmış şahsiyetlerindenbiri olan Zıllî hakkında kaynaklarda sınırlı bilgi bulunmaktadır.Şairlik vasfıyla anılan Zıllî, çalışmamızın konusunu teşkil edenMenâkıb-ı Dil ü Cân adlı mensur bir eserin de yazarıdır. Zıllî’nin sonderece samimî ve sade dilli bir nâsir olduğunu kanıtlayan Menâkıb-ıDil ü Cân, aynı zamanda münâzara tarzında yazılmış alegorik birmetindir. Zıllî, bu eser ile Gönül’ün padişah ve Cân’ın ten kalesininmuhafızı olduğuna, insanın aşk, mahabbet, meveddet, mihr, vefa,merhamet, adalet, lutf, ihsan, bahadırlık, himmet, dikkat, gayret veikdam gibi vasıflara sahip olması gerektiğine; gazab, hiddet, nisbet,cehâlet, fitne, fesâd, adâvet, tama ve hırsa kapılmanın nefse uymak olupinsanı birlikten yani Allah’tan uzaklaştırdığına işaret etmiştir. Buçalışmada ilkin Zıllî hakkında kaynaklarda yer verilen bilgiler aktarılmışve Menâkıb-ı Dil ü Cân’ın muhtevasına değinilmiştir. Ardındanmünâzara hakkında kısaca bilgi verildikten sonra eserin münâzara tarzındabir eser olduğu ve alegori ile ilgili belirli noktalara temas edilerekMenâkıb-ı Dil ü Cân’ın alegorik bir eser olduğu ortaya konulmuştur.Menâkıb-ı Dil ü Cân’ın nüsha tavsifi, transkripsiyonlu metnininsunulması ve eser üzerine değerlendirmeler kısmı ile çalışmamız sonbulmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

“AN ALLEGORICAL DISCUSSION PROSE OF THE XVITH CENTURY: ZILLİ’S MENAKIB-I DIL Ü CAN”

Öz:

There is limited information about Zılli which is one of the well-known personalities with the knowledge and amatory poems in XVIth century. Zılli, who is known as a poet, is the author of a prose text called Menakıb-ı Dil ü Can which constitutes the subject of our study. Menakıb-ı Dil ü Can which proves that Zılli has an extremely sincere and simple language, is also an allegorical text written in discussion style. Zılli pointed out in this work that Gönül is the sultan, Can is the guard of the castle of body; human beings have qualities such as love, virtue, fidelity, compassion, justice, kindness, bestowal, benevolence, favour, attention, diligence and excellence; wrath, anger, defience, ignorance, sedition, mischief, hostility, greed and ambition to adhere to spirit of the unity that people are away from Allah. In this study, firstly, the information about Zılli which is given in the sources is explained and the content of Menakıb-ı Dil ü Can is mentioned. Then, after brief information about the discussion, it was revealed that the work was written in discussion style and by touching certain points about the allegory, it was revealed that Menakıb-ı Dil ü Can was an allegorical work. Our work ended with the copy of Menakıb-ı Dil ü Can, after the presentation of the transcribed text and evaluations on the work.

Anahtar Kelime:

Konular: Antropoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Abdülkerim Kuşeyrî, Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyri Risalesi, Haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., 6. bs. İstanbul 2012.
AÇIL, Berat, Klasik Türk Edebiyatında Alegori, Küre Yay., 2. bs., İstanbul 2018.
AKAY, Hasan, İslâmî Terimler Sözlüğü, İslam Bilgi Merkezi Yay, İstanbul 1991.
BENLİ, Şeyma, Klasik Türk Edebiyatında Münazara, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2019.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay., 17. bs., Ankara 2000.
DURMUŞ, İsmail; Pala, İskender, “İstiare”, DİA, C. 23, İstanbul 2001, s. 315- 318.
Fuzûlî, Rind ile Zâhid Sıhhat ile Maraz, Çev. Hüseyin Ayan, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2012.
Gazzâlî, Kimyâ-yı Saâdet, Terc. A. Faruk Meyan, Bedir Yay., İstanbul 1979.
İbn Fûrek, El-İbâne An Turuki’l-Kâsıdîn, Tasavvuf Istılahları (Eleştirmeli MetinÇeviri), Haz. Ahmet Yıldırım, Abdülgaffar Aslan, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., İstanbul 2014.
İPEKTEN, Haluk vd, Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1988.
KÖKSAL, M. Fatih, “Münâzara”, DİA, C. 31, İstanbul 2006, s. 580-581. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Haz. Hayrettin Karaman vd., Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2015.
LEVEND, Agâh Sırrı, Divan Edebiyatı, Enderun Kitabevi, İstanbul 1984.
Muhammed b. Ali b. es-Serrâc, Tuffâhu’l-Ervâh ve Miftâhu’l-İrbâh, Ruhların Meyvesi ve Kazancın Anahtarı, Haz. Nejdet Gürkan vd., Kitap Yayınevi, İstanbul 2015.
Safer Baba, Istılâhât-ı Sofiyye Fî Vatan-ı Asliyye, Heten Keten Yay., İstanbul 1998.
ŞİMŞEK, Selami, Tasavvuf Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Lıtera Yay., İstanbul 2017.
TEZCAN, Nuran, “Lâmi'î’nin Gûy u Çevgân’ından İki Münazara”, Belleten, (1980-1981), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1983, s. 49-63.
ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yay., İstanbul 2001.
ULUDAĞ, Süleyman, “Akıl”, DİA, C. 2., İstanbul 1989, s. 246-247.
ÜSTÜNER, Kaplan, Tasavvuf ve Klasik Şiirimiz, Akçağ Yay., Ankara 2014.
YAVUZ, Yusuf Şevki, “Münâzara”, DİA, C. 31, İstanbul 2006, s. 576-577.
ZAVOTÇU, Gencay, Rıza Tezkiresi, (İncelenme-Metin), Sahaflar Kitap Sarayı, İstanbul 2009.

APA	ALPTEKİN SARIOĞLU L (2019). XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. , 73 - 108.
Chicago	ALPTEKİN SARIOĞLU Leyla XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. (2019): 73 - 108.
MLA	ALPTEKİN SARIOĞLU Leyla XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. , 2019, ss.73 - 108.
AMA	ALPTEKİN SARIOĞLU L XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. . 2019; 73 - 108.
Vancouver	ALPTEKİN SARIOĞLU L XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. . 2019; 73 - 108.
IEEE	ALPTEKİN SARIOĞLU L "XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I." , ss.73 - 108, 2019.
ISNAD	ALPTEKİN SARIOĞLU, Leyla. "XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I". (2019), 73-108.

APA	ALPTEKİN SARIOĞLU L (2019). XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 2(42), 73 - 108.
Chicago	ALPTEKİN SARIOĞLU Leyla XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 2, no.42 (2019): 73 - 108.
MLA	ALPTEKİN SARIOĞLU Leyla XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, vol.2, no.42, 2019, ss.73 - 108.
AMA	ALPTEKİN SARIOĞLU L XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2019; 2(42): 73 - 108.
Vancouver	ALPTEKİN SARIOĞLU L XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2019; 2(42): 73 - 108.
IEEE	ALPTEKİN SARIOĞLU L "XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I." Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 2, ss.73 - 108, 2019.
ISNAD	ALPTEKİN SARIOĞLU, Leyla. "XVI. ASIRDAN MENSUR ALEGORİK BİR MÜNAZARA: ZILLÎ’NİN MENÂKIB-I DİL Ü CÂN’I". Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 2/42 (2019), 73-108.