Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması

Mehmet KARASU, (Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi)
Mehmet PEKER (Ege Üniversitesi)
Türk Psikoloji Yazıları
155 40
Yıl: 2019 Cilt: 22 Sayı: 43 Sayfa Aralığı: 28 - 39 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.31828/tpy1301996120181122m000003 İndeks Tarihi: 02-05-2020

Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması

Öz:
Q yöntemi herhangi bir konu hakkında bireyler arasındaki benzerlik ve farklılıkları bireylerin bakış açıları temelinde incelemek için kullanılan bir yöntemdir (Brown 1980; Watts ve Stenner 2005a). Yöntem, niteliksel ve niceliksel yöntemlerin güçlü yanlarının birleşiminden oluşmaktadır; bu durum araştırmacıya, incelenen olgu hususunda bütüncül bir değerlendirme olanağı tanımaktadır (Watts ve Stenner, 2012). Bu derlemenin amacı, psikoloji, sağlık, siyaset bilimi ve turizm gibi alanlarda artan bir ilgiyle kullanılan Q yöntemini tanıtarak pek çok araştırmada kullanılabilecek bir yöntemi Türkçe literatüre kazandırmaktır. Bu amaçla hazırlanan derleme iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Q yönteminin tarihsel ve kuramsal arka planı, yöntemin ortaya çıkış süreci, anahtar kavramları, R yöntemleri ve sosyal inşacılıkla olan ilişkisi üzerinden açıklanmıştır. İkinci bölümde ise Q yönteminin uygulama süreci, a) Q ifadelerinin oluşturulması, b) uygulama ve c) analiz ve yorumlama alt başlıklarıyla tanıtılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji

Q Methodology: History, Theory and Application

Öz:
Q methodology is used to reveal similarities and differences of individual viewpoints from the subjective point of view (Brown 1980; Watts & Stenner 2005a). It combines the strong aspects of qualitative and quantitative approaches which gives the researcher the opportunity to assess subject matter in a holistic way (Watts & Stenner, 2012). The aim of this review is to introduce Q methodology, a research method and approach used in a variety of fields such as psychology, health, political science and tourism, to the Turkish scientific literature. It consists of two parts. In the first part, the historical and theoretical background of Q methodology is explained by presenting the formation process of Q as a methodology, by introducing core Q methodology concepts, and through the relationship of Q methodology with the social constructivism. In the second part, the application of Q methodology is described in a stepwise manner, namely, a) generation of Q statements, b) application process, and c) analysis and interpretation.
Anahtar Kelime:

Konular: Psikoloji
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akhtar-Danesh, N., Baumann, A. ve Cordingley, L. (2008). Q-methodology in nursing research: a promising method for the study of subjectivity. Western Journal of Nursing Research, 30(6), 759-773.
  • Akhtar-Danesh, N. (2016). An overview of the statistical techniques in Q-methodology: Is there a better way of doing Q-analysis. Operant Subjectivity, 38(3/4), 29-36.
  • Baker, R., Van Exel, J., Mason, H. ve Stricklin, M. (2010). Connecting Q and surveys: Three methods to explore factor membership in large samples. Operant Subjectivity, 34(1), 38-58.
  • Bauer, M. ve Aarts, B. (2000). Corpus construction: A principle for qualitative data collection. M. Bauer ve G. Gaskell (Ed.), Qualitative researching with text, image and sound. A practical handbook içinde (ss. 19-38). London: Sage Publications.
  • Block, J. (1961). The Q-sort method in personality assessment and psychiatric research. Springfield, Illinois: Charles C Thomas.
  • Brown, S. R. (2002). Q technique and questionnaires. Operant subjectivity, 25(2), 117-126.
  • Brown, M. (2004). Illuminating patterns of perception: An overview of Q methodology (No. CMU/SEI2004-TN-026). Carnegie-Mellon University Pittsburgh PA Software Engineering Institute.
  • Brown S. R. (1993). A primer on Q Methodology. Operant Subjectivity, 16(3/4), 91-138.
  • Brown, S. R. (1980). Political subjectivity: Applications of Q methodology in political science. New Haven, CT: Yale University Press.
  • Brown, S. R. (1996). Q methodology and qualitative research. Qualitative Health Research, 6(4), 561-567.
  • Burt, C. ve Stephenson, W. (1939). Alternative views on correlations between persons. Psychometrika, 4(4), 269-281.
  • Choulakian, V. (2003). The optimality of the centroid method. Psychometrika, 68(3), 473-475.
  • Curt, B. (1994). Textuality and tectonics: Troubling social and psychological science. Buckingham: Open University Press.
  • Çırak, S. (2016). Kuantum öğrenme döngüsü ile desteklenen harmanlanmış öğrenmenin öğretmen adayları perspektifinden Q metodu ile incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35) 34-55.
  • Danielson, S. (2009). Q method and surveys: Three ways to combine Q and R. Field Methods, 21(3), 219–237.
  • Demir, F. ve Kul, M. (2011). Modern bir araştırma yöntemi: Q metodu. Ankara: Adalet Yayınları.
  • Demir, F. (2012). Kürt sosyal gruplar perspektifinden silah kullanmanın bir yöntem olarak algılanması. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 3(1), 27-38.
  • Dennis, K. E. (1986). Q methodology: Relevance and application to nursing research. Advances in Nursing Science, 8(3), 6-17.
  • Dziopa, F. ve Ahern, K. (2011). A systematic literature review of the applications of Q-technique and its methodology. Methodology: European Journal of Research Methods for the Behavioral and Social Sciences, 7(2), 39-55.
  • Good, J. M. M. (2010). Introduction to William Stephenson’s quest for a science of subjectivity. Psychoanalysis and History, 12(2), 211-243.
  • Karasu, M. ve Göregenli, M. (2017). Ermeni Meselesinde Öznelliğin Açığa Çıkarılması: Bir Q Yöntemi Çalışması. D. Kökdemir ve Z. Yeniçeri (Ed.), I. Sosyal Psikoloji Kongresi Bildiri Kitabı içinde (ss. 355-366). Ankara: Başkent Üniversitesi (http:// psksosyal.net/docs/SPKProceeding.pdf).
  • McKeown, B. ve Thomas, D. B. (2013). Q methodology. California: Sage Publications.
  • Ramlo, S. (2016). Centroid and theoretical rotation: justification for their use in Q methodology research. Mid-Western Educational Researcher, 28(1), 73-92.
  • Ramlo, S. E., Newman, I. (2011). Q methodology and its position in the mixed-methods continuum. Operant Subjectivity, 34(3), 172-191.
  • Schmolck, P. (2014). PQMethod 2.35 [computer software]. http://schmolck.userweb.mwn.de/qmethod/.
  • Shemmings, D. (2006). Quantifying qualitative data: An illustrative example of the use of Q methodology in psychosocial research. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 147-165.
  • Shinebourne, P. (2009). Using Q method in qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, 8(1), 93-97.
  • Stainton Rogers, W. (1991). Explaining health and illness: An exploration of diversity. London: Harvester Wheatsheaf.
  • Stainton Rogers, R. (1995). Q methodology. J. A. Smith, R. Harré ve L. van Langenhove (Ed.), Rethinking methods in psychology içinde (ss. 178-192). London: Sage Publications.
  • Stainton Rogers, R. ve Stainton Rogers, W. (1990). What the Brits got out of the Q: And why their work may not line up with the American way of getting into it! The Electronic Journal of Communication, 1(1), 1-11.
  • Stenner, P. (2011). Q methodology as qualiquantology: Comment on Susan Ramlo and Isadore Newman’s “Q methodology and its position in the mixed-methods continuum” Operant Subjectivity, 34(3), 192-203.
  • Stenner, P., Dancey, C. P. ve Watts, S. (2000). The understanding of their illness amongst people with irritable bowel syndrome: A Q methodological study. Social Science & Medicine, 51(3), 439-452.
  • Stenner, P., Watts, S. ve Worrell, M. (2008). Q Methodology. C. Willig ve W. Stainton Rogers (Ed.), Qualitative research in psychology içinde (ss. 215-239). London: Sage Publications.
  • Stephenson, W. (1935). Technique of factor analysis. Nature, 136, 297-297.
  • Stephenson, W. (1936). The foundations of psychometry: Four factor systems. Psychometrika, 1(3), 195-209. Stephenson, W. (1953). The study of behavior: Q-technique and its methodology. Chicago: University of Chicago Press.
  • Stephenson, W. (1977). Factors as operant subjectivity. Operant Subjectivity, 1(1), 3-16.
  • Stephenson, W. (1980). Q methodology and Newton’s fifth rule. American Psychologist, 34(4), 882-889.
  • Stephenson, W. (1986). Protoconcursus: The concourse theory of communication. Operant Subjectivity, 9(2), 37-58.
  • Stephenson, W. (1993). Introduction to Q methodology. Operant Subjectivity, 17, 1-13.
  • Stergiou, D. ve Airey, D. (2011). Q-methodology and tourism research. Current Issues in Tourism, 14(4), 311-322.
  • Stricklin, M. ve Almeida, J. (2001). PCQ: Analysis software for Q-technique [Computer software]. http://www.rz.unibw muenchen.de/ p41bsmk/ qmethod
  • Sullivan, J. L., Fried, A. ve Dietz, M. G. (1992). Patriotism, politics, and the presidential election of 1988. American Journal of Political Science, 36(1), 200-234.
  • Şen, H., Bozkurt, C. ve Küntay, A. (2016, Eylül). Baskın çocuk Q-metot değerlendirmesi: çocukluk döneminde baskınlık ölçümü [Poster Bildiri]. 19. Ulusal Psikoloji Kongresi, İzmir.
  • Turhan, M. (2016). Öğretmen sirkülasyonu sorunsalının Q metodu ile incelenmesi (Van ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
  • Uluğ, Ö. M. (2016). Subjective understandings of the Kurdish conflict: A Q methodological investigation among parliamentarians, experts and lay people in Turkey (Doktora tezi), Jacobs University Bremen, Bremen.
  • Uluğ, Ö. M. ve Cohrs, J. C. (2016). An exploration of lay people’s Kurdish conflict frames in Turkey. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 22(2), 109-119.
  • Uluğ, Ö. M. ve Cohrs, J. C. (2017a). “Who will resolve this conflict if the politicians don’t?” Members’ of Parliament understandings of the Kurdish conflict in Turkey. International Journal of Conflict Management, 28(2), 245-266.
  • Uluğ, Ö. M. ve Cohrs, J. C. (2017b). Examining the ethos of conflict by exploring lay people’s representations of the Kurdish conflict in Turkey. Conflict Management and Peace Science, 1-22.
  • Uluğ, Ö. M., Odağ, Ö., Cohrs, J. C. ve Holtz, P. (2017). Understanding the Kurdish conflict through the eyes of Kurds and Turks: New conflict reflections from lay people in Turkey. International Journal of Conflict Management, 28(4), 483-508.
  • Van Exel, J. ve De Graaf, G. (2005). Q methodology: A sneak preview. 15 Mayıs 2016, https://bit.ly/2n9ruW6
  • Watts, S. (2011). Subjectivity as operant: A conceptual exploration and discussion. Operant Subjectivity, 35(1), 37-47.
  • Watts, S. ve Stenner, P. (2005a). Doing Q methodology: Theory, method and interpretation. Qualitative Research in Psychology, 2(1), 67-91.
  • Watts, S. ve Stenner, P. (2005b). The subjective experience of partnership love: A Q methodology study. British Journal of Social Psychology, 44(1), 85107.
  • Watts, S. ve Stenner, P. (2012). Doing Q methodological research: Theory, method & interpretation. London: Sage Publications.
  • Webler, T., Danielson, S. ve Tuler, S. (2009). Using Q method to reveal social perspectives in environmental research. Greenfield, MA: Social and Environmental Research Institute.
  • Wolf, A., Good, J. M. M., Brown, S. R., Cuppen, E. H. W. J., Ockwell, D. ve Watts, S. (2011). Q methodology and its applications: Reflections on theory. Operant Subjectivity, 35(1), 48-71.
  • Yıldırım, İ. (2016). Students’ perceptions about gamification of education: A Q-method analysis. Education and Science, 42(191), 235-246.
  • Zabala, A. (2014). qmethod: A package to explore human perspectives using Q methodology. Contributed Research Articles, 6(2), 163-173.
  • Zabala, R. ve Held, M. (2017). Package ‘qmethod’ (Reference manual). 23 Mayıs 2018, https://cran.r-project.org/web/packages/qmethod/qmethod.pdf
APA Karasu M, PEKER M (2019). Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. , 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
Chicago Karasu Mehmet,PEKER MEHMET Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. (2019): 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
MLA Karasu Mehmet,PEKER MEHMET Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. , 2019, ss.28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
AMA Karasu M,PEKER M Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. . 2019; 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
Vancouver Karasu M,PEKER M Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. . 2019; 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
IEEE Karasu M,PEKER M "Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması." , ss.28 - 39, 2019. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
ISNAD Karasu, Mehmet - PEKER, MEHMET. "Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması". (2019), 28-39. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120181122m000003
APA Karasu M, PEKER M (2019). Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları, 22(43), 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
Chicago Karasu Mehmet,PEKER MEHMET Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları 22, no.43 (2019): 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
MLA Karasu Mehmet,PEKER MEHMET Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları, vol.22, no.43, 2019, ss.28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
AMA Karasu M,PEKER M Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları. 2019; 22(43): 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
Vancouver Karasu M,PEKER M Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları. 2019; 22(43): 28 - 39. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
IEEE Karasu M,PEKER M "Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması." Türk Psikoloji Yazıları, 22, ss.28 - 39, 2019. 10.31828/tpy1301996120181122m000003
ISNAD Karasu, Mehmet - PEKER, MEHMET. "Q Yöntemi: Tarihi, Kuramı ve Uygulaması". Türk Psikoloji Yazıları 22/43 (2019), 28-39. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120181122m000003
Sayfa Oluşturulma Tarihi
03-04-2024 2:9

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları