XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)

Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 327 - 339 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-04-2020

XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)

Öz:
Hz. Muhammed’in süt halası olan Ummül Haram bint-i Milhan el-Ensariye 649 yılında Müslümanların Kıbrıs’a yaptığı ilk sefer sırasında Kıbrıs’ta şehit olmuştur. Kıbrıs’ın Larnaka şehrinde bulunan mezarının olduğu yere sonradan bir türbe inşa edilmiş ve o Kıbrıslı Türkler tarafından “Hala Sultan” olarak adlandırılmıştır. Türbenin inşa yeri ve tarihi tam olarak bilinmese de Kıbrıs’ın fethinden sonra Osmanlılar buraya özel bir önem vermişler ve 1601’den itibaren Kıbrıs’ta kurulan vakıf kurucuları tarafından türbe için gelir kaynakları tahsis edilmiştir. 1601’den itibaren Kıbrıs’taki bazı vâkıflar tarafından türbe için birçok gelir kaynağı tahsis edilmesine rağmen Hala Sultan Tekkesi Vakfı ve mütevellileri XVIII. Yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkmıştır. Hala Sultan Tekkesi mütevellilerinin temel görevi vakfın gelir kaynaklarını korumak ve arttırmaktı. Bu çalışmanın amacı 1720’lerden başlayarak 1878 yılına kadar geçen dönemde tekkenin mütevellilerini ortaya çıkarıp çalışmalarını değerlendirerek Kıbrıs Tarihi’ne katkıda bulunmaktır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Trustees Of The Hala Sultan Foundation In Cyprus In 18th And 19th Centuries

Öz:
Umm Haram bint-i Milhan el-Ensariyye, who was the wet nurse of the Prophet Muhammed, died in Cyprus during the first expedition of the Muslims in AD 649. The place which had her grave had been built a tomb later, which it is in Larnaca in Cyprus and it is called by the Turkish Cypriots as “Hala Sultan Tekke”. Although the place and date of the construction of the shrine is not exactly known, having conquered Cyprus the Ottomans did specially make a point of the tomb and a lot of revenue sources were dedicated by the founders of some foundations in Cyprus from 1601 onwards. Even though some revenue sources were allocated by the some vaqf founders in Cyprus from 1601 onwards, Vaqf of Hala Sultan Tekke and its trustees appeared as an institution in the first half of the 18th century. The main duty of the trustee was to protect and increase the revenue sources of the foundation. The aim of the study is to reveal the trustees of the Tekke, to evaluate their activities and to contribute to the history of Cyprus.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Arşiv Belgeleri
  • A.KKTC Millî Arşiv ve Araştırma Dairesi (Girne)
  • KŞS, (Kıbrıs Şer’iye Sicili), Sicil No:13.
  • KŞS, Defter No:15.
  • KŞS, Defter No:16.
  • KŞS, Defter No:17.
  • KŞS, Defter No:19.
  • KŞS, Defter No:21.
  • KŞS, Defter No: 26.
  • KŞS, Defter No:43.
  • B.Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
  • BOA, Fon Kodu: C.EV., Dosya No:138, Gömlek No:875.
  • BOA, Fon Kodu: C.EV., Dosya No:188, Gömlek No:9387.
  • BOA, Fon Kodu: TŞ.KB.d., Gömlek No:40.
  • BOA, Fon Kodu: NFS.d., Gömlek No:3771.
  • BOA, Fon Kodu: TŞR.KB.d. Gömlek No:170.
  • BOA, Fon Kodu: EV.MKT. Dosya No:00915, Gömlek No:00040.
  • BOA, Fon Kodu: EV.MKT. Dosya No:00915, Gömlek No:00042.
  • BOA, Fon Kodu: EV.MKT. Dosya No:01294, Gömlek No:00092.
  • C.Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi
  • VGM-VGM, Defter No:00265-00152, s.304-1.
  • VGM-VGM, Defter No. 00272-00156, s.280-4.
  • VGM-VGM, Defter No: 00260-00151, s.192-2.
  • VGM-VGM, Defter No: 00260-00150, s.356-2. Yayınlanmış Eserler
  • ALGÜL, Hüseyin, “Hala Sultan’ın Şşahsiyeti ve Kıbrıslı Türkler Üzerindeki Etkisi”, Osmanlı Döneminde Kıbrıs,(Ed:Mehmet Mahfuz Söylemez, İbrahim Apak, Halil Ortakçı), Bağcılar Belediyesi Yayını, İstanbul 2016, s.442-451.
  • BAĞIŞKAN Tuncer, Kıbrıs’ta Osmanlı-Türk Eserleri, Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği Yayını, Lefkoşa 2005.
  • BAHADIR, Mehmet, İslâm Fatihleri Kıbrıs’ta, Çetin Matbaacılık, Ankara 2013.
  • BOZKUŞ, Mehmet Ali, “Geç Ortaçağ’da Tutulmuş Türk Tarihine Dair Kıbrıs Kronikleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, cilt. 37, sayı. 63 (2018), s.149.
  • GAZİOĞLU Ahmet, Kıbrıs’ta Türkler 1570-1878, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa 2000.
  • GÜLEÇ, İsmail, Haşim Şahin (Ed), Kıbrıs’ın Fethi ve Hala Sultan, Kıbrıs Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayınları 2, Ayhan Matbaası, İstanbul 2017.
  • DEMİRYÜREK, Mehmet, “Kıbrıs Hala Sultan Tekkesi Evkafı”, Mehmet Mahfuz Söylemez (Ed), Osmanlı Döneminde Kıbrıs Vakıfları, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, Lefkoşa 2017, s.39-67.
  • Mehmet Demiryürek, “Kıbrıs Hala Sultan Tekkesi Şeyhleri Üzerine Bir Araştırma (1570-1878)”, Belleten, cilt.82, sayı.294 (2018), s.483-510.
  • TANMAN, M. Baha, “Hala Sultan Tekkesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, cilt.15, İstanbul 1997, s.225-227.
  • TURAN, Osman, “Orta Çağlarda Türkiye-Kıbrıs Münasebetleri”, Belleten, 28/109 (1964), s.209-227.
APA DEMİRYÜREK M (2019). XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). , 327 - 339.
Chicago DEMİRYÜREK MEHMET XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). (2019): 327 - 339.
MLA DEMİRYÜREK MEHMET XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). , 2019, ss.327 - 339.
AMA DEMİRYÜREK M XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). . 2019; 327 - 339.
Vancouver DEMİRYÜREK M XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). . 2019; 327 - 339.
IEEE DEMİRYÜREK M "XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)." , ss.327 - 339, 2019.
ISNAD DEMİRYÜREK, MEHMET. "XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)". (2019), 327-339.
APA DEMİRYÜREK M (2019). XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). Gazi Akademik Bakış, 12(24), 327 - 339.
Chicago DEMİRYÜREK MEHMET XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). Gazi Akademik Bakış 12, no.24 (2019): 327 - 339.
MLA DEMİRYÜREK MEHMET XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). Gazi Akademik Bakış, vol.12, no.24, 2019, ss.327 - 339.
AMA DEMİRYÜREK M XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). Gazi Akademik Bakış. 2019; 12(24): 327 - 339.
Vancouver DEMİRYÜREK M XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878). Gazi Akademik Bakış. 2019; 12(24): 327 - 339.
IEEE DEMİRYÜREK M "XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)." Gazi Akademik Bakış, 12, ss.327 - 339, 2019.
ISNAD DEMİRYÜREK, MEHMET. "XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Kıbrıs Hala Sultan Evkafı Mütevellileri (1722-1878)". Gazi Akademik Bakış 12/24 (2019), 327-339.