Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi

KARAER, MERVE; TATLIDİL, HASAN HÜSEYİN

Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi

Merve KARAER, (Gümüşhane Üniversitesi)

HASAN HÜSEYİN TATLIDİL (Hacettepe Üniversitesi)

Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

7 2

Yıl: 2019 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 44 - 54 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-04-2020

Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi

Öz:

Bu çalışmanın amacı, bazı sağlık göstergeleri ileTürkiye’deki illerin incelenmesi ve buna göresıralanmasıdır. Bu çalışmada kullanılan veriler SağlıkBakanlığı (SB) Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), veKalkınma Bakanlığı (KB) istatistiklerinden eldeedilmiştir. Toplanan verilere SPSS 20,0 paketprogramı ile Temel Bileşen Analizi (TBA) ve Griİlişkisel Analiz (Grey Relational Analysis) yöntemleriuygulanmıştır. İllerin sağlık göstergelerine ve yapılansağlık yatırımlarına bakılarak iki analiz yönteminegöre sıralanmıştır. Analiz sonuçları arasında güçlü vepozitif bir ilişki bulunmuştur. Bu da analizlerin tutarlıolduğunu göstermektedir. Analizler sonucu sağlıkaçısından yüksek puanlar alan iller, gri ilişkisel analizegöre; Bolu, Isparta ve Kırıkkale, temel bileşenleranalizine göre; Bolu, Edirne ve Isparta olarakbelirlenmiştir. Düşük puanlar alarak sonuncu sıralardayer alan iller; gri ilişkisel analiz yöntemine göre; Van,Gaziantep ve Şanlıurfa iken Temel bileşenler analizinegöre; Ağrı, Şırnak ve Hakkâri olarak belirlenmiştir.Elde edilen sonuçların, sağlık hizmetlerinde geleceğedönük oluşturulacak olan politikalarda karar vericileregerekli bilgileri sağlaması açısından yol göstericinitelikte olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik

Evaluation of Some Health Indicators of 81 Provinces in Turkey in Terms of Principal Component Analysis and Grey Relational Analysis

Öz:

The purpose of this study is to examine the illusions of Turkey with regard to health indicators and to rank them accordingly. The study’s data were obtained from the statistics of the Turkish Statistical Institute (TUIK), the Ministry of Health (SB) and the Ministry of Development (KB). The Principal Component Analysis (TBA) and Grey Relational Analysis methods were applied with the help of the SPSS 20.0 package program. It is ranked according to two analyse methods by looking at health indicators of provinces and health investments made. A strong positive correlation was found between the analyse results. This shows that the analyzes are consistent. Analyzes were ranked according to gray relational analysis of cities that received high scores in terms of health; Bolu, Isparta and Kırıkkale, according to the analyse of principal component analysis; Bolu, Edirne and Isparta. In the last row with low scores; According to gray relational analysis method; Van, Gaziantep and Şanlıurfa. According to the analyse of the principal components analysis; Ağrı, Şırnak and Hakkâri have been determined. It is thought that the results obtained can be a guide for the decisionmakers in the policy making for the future in health services in terms of providing necessary information.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2011), Baş Editör Prof. Dr. Recep Akdağ, ‘Türkiye’de Özellikli Planlama Gerektiren Sağlık Hizmetleri 2011- 2023’,Sağlık Bakanlığı Yayın No: 836, Isbn No: 978 - 975 - 590 – 373.
2. Feng, C.M. Ve Wang, R.T. (2000), “Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial Ratios”, Journal of Air Transport Management 6, pp.133-142.
3. Tang, C.W. & Young, H.T. (2013). “Using Grey Relational Analysis To Determine Wet Chemical Etching Parameters in Through-Silicon-Via Etching Application”, Materials Science in Semiconductor Processing, 16: 403–409.
4. Kurt, G. (2008). “Gri İlişki Çözümlemesi ve Ridit Çözümlemesi Kullanılarak Üniversite Öğrencilerinin Çeşitli Kaygılarının Değerlendirilmesi”, Akademik Bakış, 14, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 1-10.
5. Çelebi, N. (2008), “Gri ilişkisel Analiz Yöntemiyle Personel Seçimi”, VIII. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu”, İstanbul, ss.21-29.
6. Zhaı, L.Y., Khoo, L.P. Ve Zhong, Z.W. (2009), “Design Concept Evaluation İn Product Devolopment Using Rough Sets And Grey Relation Analysis”, Expert System With Applications 36, Pp. 7072-7079.
7. Wu, Wann-Yih , Shih-Wen Hsiao, Cheng-Hung Tsai, (2008), Forecasting And Evaluating The Tourist Hotel Industry Performance In Taiwan Based On Grey Theory, tourism and hospitality research 18(2), 137- 152)
8. Ecer, F., Günay, F., (2014), Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 35-48.
9. Jolliffe, I. T. (2002), “Principal Component Analysis”. Springer-Verlag, NewYork.
10. Hotelling, H. (1933), “Analysis of a complex of statistical variables into principal components”, Journal of Educational Psychology, 24 pp. 417–441, 498–520.
11. Tatlıdil, H. (1996), “Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz”, Akademi Matbaası, Ankara.
12. Johnson, R. A. ve Wichern D. (1982) “Applied Multivariate Statistical Analysis”, New Jersey.
13. www.tuik.gov.tr (20.04.2017).
14. https://www.saglik.gov.tr (15.04.2017).
15. http://www.kalkinma.gov.tr (18.04.2107).
16. T.C Kalkınma Bakanlığı, (2013), Bölgesel Gelişme Ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü İllerin Ve Bölgelerin SosyoEkonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE-2011) Ankara.
17. Karabulut, M., Gürbüz, M., ve Sandal, E. K. (2004). Hiyerarşik Kluster (Küme) Tekniği Kullanılarak Türkiye’de İllerin SosyoEkonomik Benzerliklerinin Analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2), 65-78.
18. Gözlü, M., Tatlıdil, H., (2015), Türkiye’deki 81 İlin Kamu Tarafından Sunulan Sağlık Hizmetlerine Erişim Durumları, Sosyal Güvenlik Dergisi • Journal Of Socıal Securıty• 2015 / 2.
19. Özdemir, A.İ. ve Altıparmak, A. (2005). Sosyo-Ekonomik Göstergeler Açısından İllerin Gelişmişlik Düzeyinin Karşılaştırmalı Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 97-110.
20. Bilen, M. ve Öncel, A. (2006). Sağlık Hizmetleri Ve Kurumsal Etkinlik Analizi: Sosyal Güvenlik Reformu Ekseninde Bir Değerlendirme, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51(2), 101-143.
21. Eşiyok B.A. ve Sekmen F. (2012), Türkiye Ekonomisinde Bölgesel Gelişmişlik Farklılıkları, Doğu Anadolu’nun Bölgesel Gelişmedeki Yeri ve Çözüm Önerileri, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü Raporu.

APA	KARAER M, TATLIDİL H (2019). Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. , 44 - 54.
Chicago	KARAER MERVE,TATLIDİL HASAN HÜSEYİN Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. (2019): 44 - 54.
MLA	KARAER MERVE,TATLIDİL HASAN HÜSEYİN Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. , 2019, ss.44 - 54.
AMA	KARAER M,TATLIDİL H Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. . 2019; 44 - 54.
Vancouver	KARAER M,TATLIDİL H Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. . 2019; 44 - 54.
IEEE	KARAER M,TATLIDİL H "Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi." , ss.44 - 54, 2019.
ISNAD	KARAER, MERVE - TATLIDİL, HASAN HÜSEYİN. "Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi". (2019), 44-54.

APA	KARAER M, TATLIDİL H (2019). Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 44 - 54.
Chicago	KARAER MERVE,TATLIDİL HASAN HÜSEYİN Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 8, no.1 (2019): 44 - 54.
MLA	KARAER MERVE,TATLIDİL HASAN HÜSEYİN Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.8, no.1, 2019, ss.44 - 54.
AMA	KARAER M,TATLIDİL H Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 8(1): 44 - 54.
Vancouver	KARAER M,TATLIDİL H Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 8(1): 44 - 54.
IEEE	KARAER M,TATLIDİL H "Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi." Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8, ss.44 - 54, 2019.
ISNAD	KARAER, MERVE - TATLIDİL, HASAN HÜSEYİN. "Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 8/1 (2019), 44-54.