Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler

Yıl: 2020 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 377 - 397 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-06-2020

Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler

Öz:
Bu makale, “post truth” kavramının 2016 yılı sonrası çok daha ön planaçıkmasına karşın; geçmişte de medyadaki örnekleri ile hayatımızdaolduğunun altını çizmektedir. Bununla birlikte, özellikle son yıllardayaşamımıza entegrasyonundaki artışa vurgu yapılmaktadır. Ağırlıklı olaraksiyaset ve siyasi propaganda ile ilişkili olarak ilerlese de ekonomik çıkarveya farklı sebeplerle de post truth yaklaşımların sergilenebildiğine şahitolunmaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizikullanılması suretiyle gelenekselden dijitale uzanan habercilik yolculuğundageçmişten ve günümüzden “ön plana çıkan”, “gündem yaratan” yalan haberörneklerinin incelenerek post truth kavramının hayatımızdaki yeriaraştırılmıştır. Bu doğrultuda, internetin her geçen gün artan hızı, erişimalanının genişliği gerek kullanıcı gerek içerik üretici olarak dijital alandakikullanıcı sayısındaki artış gibi etkenlerin yeni medya üzerinden post truthkavramı beslediği anlaşılmıştır. Post truth olarak nitelendirilen içindebulunduğumuz çağda toplumun gerçeklik kavramı ile bağını koparmasındaetken olan faktörlerin irdelenmesi, çalışma için alt yapı oluşturmaktadır.ÖzetAntik Yunan’da Platon, bilginin yanılmaz olduğu, yanlışa düşmediğini öteyandan, inancın yanılabilir olduğu ve yanlışlar yapabilmesi bakımındanbirbirinden ayrıldığını savunmuştur. Yani bilginin karşısında kimseduramaz ama inançlar ikna ile yönlendirilebilmektedir (Cross, Woozley,1999: 53-54). Orta çağ da gerçeği arayış insanları farklı inançlarasürüklemiştir. Mucizelere, mitlere inanılan bir döneme girilmiş ve birtakıminançlar uğruna insanların birbirine işkence yapması ve bunun bir topluluktarafından izlenmesi dahil olmak üzere insanlık dışı olayların yaşanmasınormal olarak karşılanan süreçler olarak algılanmıştır. Modern Çağ’da iseiçsel kanaatler gerçeklik haline gelmiştir. Medyanın gerçekliği inşa sürecibaşlamıştır. Bilgi toplumu olarak adlandırılan günümüzde ise bilgiye ulaşımhem kolaylaşmış hem de ucuzlamıştır. Ama burada bilginin kalitesi, bilginindoğruluğu gibi kavramlar da ön plana çıkmıştır. Enformasyondönüşümünün bu kadar arttığı bilgi çağı olarak adlandırılan bir dönemdeaynı zamanda post truth kavramının da bu denli yükselmesi de derin birçelişki olarak görülmektedir. Bilgi ve iletişim çağında yaşamamıza karşıniletişim konusunda geçmişte olmadığı kadar çalışma yapılması, iletişimselsıkıntı ve engellerin araştırılması dikkat çekicidir. Bir yandan teknolojininitici gücü ile çeşitlenen iletişim kanallarının avantajları yaşanırken diğertaraftan “birbirini gittikçe daha az anlayabilen” toplumlar oluşmuştur.Günümüzde, bireyler hoşlarına gitmeyen fikirleri savunanlardan kendilerinisoyutlayacak daha çok alan bulmaktadırlar. Diğer yandan, tam tersi de söz konusu olmaktadır. Kişiler için kendi inanç ve düşüncelerinipekiştirebilecekleri, onay alabilecekleri, kendileri gibi düşünenlerden oluşangrupların içerisinde kendilerini konumlandırmaları da kolaylaşmıştır.Carnegie Mellon Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmanınsonuçlarına göre insanlar kendi gerçekliklerini seçmeye meyillidavranmaktadırlar. Araştırma sonuçlarının da desteklediği üzere, bilgiyeulaşma yolunda objektiflikten uzak olduğumuz ortaya çıkmıştır. Din, eğitimve çevre gibi pek çok faktörün etkisiyle şekillenen inançlarımızdoğrultusunda bilgiyi edinmede seçici davranmaktayız. İnançlarımıza tersdüşen görüşlerin çoğunu yalan kabul etmekteyiz. (Golman, Hagmann,Loewenstein, 2017: 96-135). İşte tam bu noktada post truth kavramı ortayaçıkmaktadır. Sözlük anlamı olarak Post Truth; “duyguların ve kişiselkanaatlerin belirli bir konu üzerinde kamuoyunu belirlemede rasyonelgerçeklerden daha fazla etkili olması durumudur” (Oxford Dictionary,2017). Bir diğer deyişle, rasyonel bilginin yanında duygusal tepkilerimizinağır basması durumu olarak da değerlendirilebilir. Kavramın göreceli olarakyeni olduğunu ama uygulamanın öncesinde de varolduğunu ve bizler içintanıdık olduğunu söylemek mümkündür. Medyadan farklı dönemlerdenseçilen örneklerin de desteklediği üzere, “Post Truth” kavramı son yıllardadaha sıklıkla duyulmakta olsa da aslında geçmişte de örneklerinigördüğümüz bir olgudur.Çalışmada, son yıllarda hızla gelenekselden dijitale dönüşen habercilikalanında gündem belirleyen yalan haberlerden belirli örnekler incelenerek,post truth kavramının yeni bir olgu olup olmadığı irdelenmiştir. Araştırmada ayrıca “geleneksel ve yeni medya arasında gerçekliğin yitirilmesinoktasında farklar var mıdır?” sorusuna cevap aranmaktadır. Yeni medyakanallarının yaygınlaşması sonrası post truth kavramın yükselişi mercekaltına alınmıştır. Toplumun gerçeklikten kopması noktasına varanhaberlerin gelecekte yaygınlaşmasının önüne geçilmesi için alınabilecekönlemler tartışılmıştır. İleriki aşamalarda, gerçekliğin yitirilişinin toplumsaldönüşümdeki etkileri, toplum üzerinde hâkim olan ahlaki temelleringüçlendirilmesi konusundaki etkenler, yeni medyada sunulan bilgi kavramıve deneti sorunları konularında daha detaylı çalışmalar yapılmasıönerilmektedir. Araştırmada, post truth yaklaşımının yeni bir olguolmadığının vurgulanması amacıyla, geçmişte ve günümüzde dünyadan veTürkiye’den post truth yaklaşım ile ön plana çıkan haberler ele alınarakiçerik analizi yapılmıştır. Post truth kavramını ön plana çıkaran siyasihaberlere ek olarak farklı konulardaki haberlerin de olduğu görülmüştür.Çalışmada ayrıca gerçekliğin yitirilmesi noktasında, geleneksel ve yenimedya arasında farklılık yaratan etkenlere değinilmiştir. Post truthyaklaşımın, iletişim teknolojisindeki ve bununla bağlantılı olarak medyaalanındaki yenilikler sonrası daha hızlı bir ivme ile yaygınlaşmaya başladığıanlaşılmıştır. Post-Truth haberlerin yaratılması ve yayılması konusunda ilkakla gelen kesim gazeteciler ve medya çalışanlarıdır. Kurt Lewin’in eşikbekçileri modeline göre haberin kaynağı ile hedef kitlesi arasında yer alaneşik bekçileri hangi haberin ne şekilde aktarılacağını belirleyen kesimdir. Bukesim genellikle medya editörlerinden oluşmaktadır. Maxwell Mc Combs
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi İşletme Kamu Yönetimi Felsefe İktisat Uluslararası İlişkiler

Fake News, Post-Truth ad Media Triology: Agenda Setting Cases From The Past and The Present

Öz:
This article argues that, although the concept of post truth has come to the forefront after the year of 2016, it has actually been in our lives long before, in both the media and politics. The increase in integration of this concept into our lives, however, has been more noticeable in recent years. Although its progress has been mainly related to politics and political propaganda, we witness that post-truth approaches can be exhibited for economic or other reasons. This study investigates whether the concept of post truth is really a new phenomenon, through examining “agenda setting fake news” examples from the past to the present, through the path from traditional to digital journalism. We argue that factors such as increasing use and impact of the internet, have been feeding the concept of post truth through the new media. Summary Human beings have been thinking about knowledge, belief, and reality throughout history and have searched for some answers. Searching for truth has always been one of the main subjects of philosophy. According to Socrates, ignorance can be cured. If the person is ignorant, he can be taught. The real threat comes from those who are arrogant enough to think they already know the truth, because then they may be impulsive enough to act on the basis of error (McIntyre L., 2019: 28). In ancient Greece, Plato argued that knowledge is infallible, not misleading, but that belief differs in that it is infallible and can make mistakes. In other words, no one can stand against knowledge, but beliefs can be guided by persuasion (Cross, Woozley, 1999: 53-54). In the Middle Ages, the search for the truth has dragged people into different beliefs. A period of involving strong belief in miracles and myths have started, and the inhumane incidents, including the torture of each other for the sake of certain beliefs and their public displays, are perceived as normal processes. In the Modern Age, internal convictions have become the norm. The process of building the reality of the media has initiated. Nowadays, in the information society, access to information has become both easier and cheaper. However, concepts such as the quality of information and the accuracy of information came to the fore. In an era called the information age, in which the information transformation has increased so much, the rise of the concept of post truth is seen as a deep contradiction. Although we live in the information and communication era, it is remarkable to do more work on communication than ever before, and to investigate the communication difficulties and obstacles. In the same period when the advantages of communication channels, which are diversified by the driving force of technology, are experienced, societies that “can understand each other less and less” also have materialized. In this study, some examples of false news that set the agenda in the field of journalism, which has been rapidly transforming from traditional to digital in recent years, and question of whether the concept of post truth is a new phenomenon or not are examined. The research also poses the question if there any differences in the loss of reality between traditional and new media? After the spread of new media channels, the rise of the post truth concept has been scrutinized. The potential precautions to prevent the spread of the news to the point of breaking off the reality from the future are discussed. In the following stages, it is recommended to conduct more detailed studies on the effects of the loss of reality on social transformation, the factors strengthening the moral foundations that dominate the society, the concept of information and control issues presented in the new media. In addition to political news that put forward the concept of post truth, news on non-political topics are also discussed. It is understood that the post truth approach has started to become more widespread with the acceleration following the innovations in communication technology and related media. Journalists and media professionals are the first to come to mind when it comes to the creation and dissemination of post truth news. According to Kurt Lewin's threshold guards model, the threshold guards who are located between the source of the news and the target audience, are the sections that determine which news will be conveyed and how. This section generally consists of media editors. If we recall the agenda setting model of Maxwell Mc Combs and Donald Shaw, the media first creates awareness in the minds of people, determines the agenda and then causes behavioral orientation. Therefore, threshold guards decide the news that will shape our behavior and decisions. When we look at the big picture, it is understood that the real obstacle in the access of societies to the right information today is the power, which is the main power that keeps the media under control. After post truth news, it is understood that there has been serious losses in trust in the mainstream media. In response, the concept of citizen journalism emerged in social media, and individuals began to turn to the news of people who are not affiliated with any institution, instead of being hit by the monopoly of major media channels. It may be early to say that a definitive solution to the post truth news is being produced, but at least there is a consciousness to overcome it. For example, social media managers have become aware of their duties and have sought to develop additional measures. An example is WhatsApp's new project, where it tests the visual search feature against fake news. WhatsApp users will be able to send images to the search engine from the application page with the news with just one click, and direct them to the Google search results page showing "similar or identical images". Thanks to the information obtained in this way, users will be able to determine whether an image is real or fake and even get information about the original version o
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Din Bilimi İşletme Kamu Yönetimi Felsefe İktisat Uluslararası İlişkiler
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aisch G., Huang J., Kang C, (2016, 10 Aralık), Dissecting the Pizzagate Conspiracy Theories, How a rumor grew into a fake news storm tailor made for the internet, The New York Times, Erişim adresi: www.nytimes.com
  • Allcott, H. ve Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31(2)
  • Alp H., (2011), Küreselleşme Sürecinde Medyadaki Dezenformasyon ve Irak İşgali Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Kültür Üniversitesi
  • Alpay, Y. (2017), Yalanın Siyaseti. Destek Yayınları.
  • Arabacı, A. İ. (2008, 18 Kasım) Videoların Yeni İstanbul Havalimanında Su Bastığını Yaşandığını Gösterdiği İddiası, Erişim Adresi: https://teyit.org/videolarin-yeni-istanbul-havalimaninda-su-baskiniyasandigini-gosterdigi-iddiasi/
  • Baltaş A., (2015), Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker, Akıllı İnsanlar NEDEN Yanlış Kararlar Verir? Remzi Kitabevi Yayınları
  • BBC News, (2016, 5 Aralık), Internette yayılan komplo teorisinin merkezinde restorana saldırı girişimi, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-38206682
  • BBC News, (2018, 24 Ağustos), Rus Trol Hesapları Aşı Hakkında Bilgi Kirliliği Yaratıyor, Erişim Adresi:https://www.bbc.com/turkce/haberlerdunya-45299459,
  • Baudrillard, J. (2014), Simülakrlar ve Simülasyon. Oğuz Adanır (çev.). 9.Basım. Ankara. Doğu Batı Yayınları
  • Briggs, A., Burke, P. (2011), Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e. çev. Ümit Hüsrev Yoksal ve Erkan Uzun. 1.Basım. İstanbul: Kırmızı Yayınları
  • Cross. R.C. ve Woozley. A.D. (1999), Idealar Kuramı: Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar. Ahmet Cevizci (çev.) 2. Basım. Ankara: Gündoğdu Yayınları
  • CNN Türk, (2019, 23 Mart) Star Wars Müziği ile Yemin Etti, Erişim adresi: https://www.msn.com/tr-tr/video/haber/star-warsm%C3%BCzi%C4%9Fiyle-yemin-etti/vi-BBVnTid?ocid=sf
  • Çavuş G., (2018, 5 Mart) Çölde Tek Başına Yürüyerek Suriye’den Ürdün’e Geçmeye Çalışan Çocuk, https://teyit.org/colde-tek-basina-yuruyereksuriyeden-urdune-gecmeye-calisan-cocuk/
  • Golman R., Hagmann D., Loewenstein G., (2017), Information Avoidance, Journal of Economic Literature, 55 (1)
  • Gray J., (2017, 19 Mayıs), Post Truth by Matthew D’Ancona and Post-Truth by Evan Davis review – is this really a new era of politics?, The Guardian, Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/books/2017/may/19/posttruth-matthew-dancona-evan-davis-reiews
  • Haberler.com, (2014, 18 Şubat), 4 Yaşındaki Suriyeli Çocuk, Çölde Bulundu, https://www.haberler.com/4-yasindaki-suriyeli-cocuk-colde-bulundu5681487-haberi/
  • Hürriyet Gazetesi, (2015, 7 Kasım), Sakallı Bebebk Doğdu, Erişim Adresi: http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/sakalli-bebek-dogdu-40011093
  • Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ, İzmir: Delidolu Yayıncılık.
  • Kreitner, R. (2016, 30 Kasım), Post Truth and Its Consequences: What a 25 Year Old Essay Tells Us About The Current Moment, Erişim adresi: https://www.thenation.com/article/post-truth-and-its-consequences-what-a25-year-old-essay-tells-us-about-the-current-moment/
  • Lewandosky S., Echer U., Cook J., (2017, Haziran), Beyond Misinformation, Understanding and Coping with the Post Truth Era, Journal of Applied Research in Memory and Cognition ·
  • McIntyre L., (2019), Hakikat Sonrası, Çev: M. F. Biçici, Tellekt Yayınları, İstanbul
  • NTV, (2019, 23 Eylül), Trump’tan Adam Schiff’e: Kalem Boyunlu Adam Erişim adresi: https://www.ntv.com.tr/video/dunya/trumptan-adam-schiffekalem-boyunlu-adam,aFU_YVj6bkOfaYsevVfvQA
  • Oxford Dictionary, (2017), “World Of The Year 2016 is….”, Oxford University Press, Erişim adresi: https://en.oxforddictionaries.com/word-oftheyear/word-of-the-year-2016
  • Portland State University, (2019), Library, Identify and Challenge Fake News: Examples, Erişim adresi: https://guides.library.pdx.edu/c.php?g=625347&p=4386301
  • Star Gazetesi, (2013, 13 Haziran), CNN Yalanları, Erişim Adresi: https://www.star.com.tr/medya/cnn-yalanlari-haber-762144/,
  • Teyit, (2019, 20 Mart), Whats App sahte haberlere karşı görsel arama özelliğini deniyor, Erişim Adresi: https://teyit.org/whatsapp-sahtehaberlere-karsi-gorsel-arama-ozelligini-deniyor/
  • Yıldırım, Ö., Makyavelizm Nedir?, Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, 1. Sınıf, Felsefeye Giriş ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi”, Dersi Ders Notları, Felsefe Sözlüğü, Orhan Hançerlioğlu. Erişim Adresi:
  • http://www.felsefe.gen.tr/felsefe_sozlugu/m/makyavelizm_nedir_ne_demek tir.asp Erişim Tarihi: 9 Ağustos 2019
  • Zadronzy, B., (2019, 2 Şubat). The fire at the pizzagate shop reignites conspiracy theorist who find a home at Facebook, https://www.nbcnews.com/tech/social-media/fire-pizzagate-shop-reignitesconspiracy-theorists-who-find-home-facebook-n965956
APA Sarıoğlu E (2020). Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. , 377 - 397.
Chicago Sarıoğlu Elif Başak Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. (2020): 377 - 397.
MLA Sarıoğlu Elif Başak Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. , 2020, ss.377 - 397.
AMA Sarıoğlu E Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. . 2020; 377 - 397.
Vancouver Sarıoğlu E Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. . 2020; 377 - 397.
IEEE Sarıoğlu E "Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler." , ss.377 - 397, 2020.
ISNAD Sarıoğlu, Elif Başak. "Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler". (2020), 377-397.
APA Sarıoğlu E (2020). Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 377 - 397.
Chicago Sarıoğlu Elif Başak Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9, no.1 (2020): 377 - 397.
MLA Sarıoğlu Elif Başak Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, vol.9, no.1, 2020, ss.377 - 397.
AMA Sarıoğlu E Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2020; 9(1): 377 - 397.
Vancouver Sarıoğlu E Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 2020; 9(1): 377 - 397.
IEEE Sarıoğlu E "Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler." İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9, ss.377 - 397, 2020.
ISNAD Sarıoğlu, Elif Başak. "Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 9/1 (2020), 377-397.