Yıl: 2019 Cilt: 28 Sayı: 5 Sayfa Aralığı: 340 - 352 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17942/sted.529150 İndeks Tarihi: 27-06-2020

Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği

Öz:
Amaç: Bu çalışma aile sağlığı merkezlerinebaşvuran 30-70 yaş grubu kadınların ulusal kansertaramalarına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarınıbelirlemek amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Çalışma tanımlayıcı olarak Nisan-Aralık2015 tarihleri arasında Karadeniz Bölgesindebulunan bir ildeki kadınlar üzerinde yürütülmüştür.Araştırmanın evrenini il genelinde yaşayan tümkadınlar, örneklemi ise ulusal standartlarkapsamında taraması yapılan meme, serviks vekolorektal kanser tarama aralığını kapsayan 30-70yaş aralığındaki kadınlar oluşturmuştur. Evreni belliolan gruplar için kullanılan formül ile örneklembüyüklüğü belirlenerek, ilçelerden tabakalıörnekleme yöntemi ile 466 kadın örneklemealınmıştır. Araştırmanın verileri literatürdoğrultusunda araştırmacılar tarafından hazırlanan“Anket Formu” kullanılarak toplanmıştır. Verilerindeğerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler ve kikare testi kullanılmıştır.Bulgular: Araştırmada kadınların %42.1’inin 30-39 yaş aralığında olduğu, %87.8’inin evli,%35.8’inin ilkokul mezunu, %63.9’unun evhanımı ve %47.9’unun ilçede yaşadığıbulunmuştur. Araştırmada kadınların %27.5’i heray düzenli olarak kendi kendine meme muayenesiyaptığını, %41.4’ü klinik meme muayenesiyaptırdığını, %45.6’sı mamografi çektirdiğini,%42.3’ü smear testi yaptırdığını ve %17’sikolerektal kanser taraması yaptırdığını belirtmiştir.Sonuç: Araştırmada kadınların çoğunun meme,serviks ve kolerektal kanserlere yönelik erken tanıuygulamalarının yetersiz olduğu belirlenmiştir. Busonuçlar doğrultusunda; sağlık profesyonelleritarafından kadınların tarama programlarıkonusunda bilgilendirilmesi ve taramalarıönemsemeleri için algıladıkları kanser taramalarıylailgili sağlık inançlarının artırılması önerilir.
Anahtar Kelime:

Knowledge of and Attitudes and Behaviours towards National Cancer Screening Program among Women Aged 30-70 Years Who Have Visited Family Health Centres: A Province Example from the Black Sea Region

Öz:
Objective: This study was conducted to determine the knowledge of and attitudes and behaviours towards the National Cancer Screening Program among women aged 30-70 years who have visited the Family Health Centres. Material and Method: This descriptive study was conducted among the women in a province of Black Sea region between April and December 2015. The study population consisted of all women living in the province, the sample of the study was composed of the women in the age group 30-70 years, which is the age range for breast, cervical and colorectal cancer screening as per national standards. The sample size was determined through the formula used for groups with a specific universe and 446 women from the districts were included in the study using the stratified sampling method. The data of the study were collected through a “Questionnaire” prepared by the researchers in line with the literature. Descriptive statistics and Chi-square test were used in the assessment of data. Findings: In the study, it was found that, of the women, 42.1% were between the ages of 30 and 39, 87.8% were married, 35.8% were primary school graduates, 63.9% were housewives and 47.9% were living in a district. Of the women, 27.5%, 41.4%, 45.6%, 42.3% and 17% stated that they have performed monthly breast self-exams regularly, have had clinical breast exams, have had a mammogram, have had Pap smear test and have undergone colorectal cancer screening, respectively. Conclusion: It was found in the study that the practices for early diagnosis of breast, cervical and colorectal cancers among most of the women have been inadequate. In line with these results, it is recommended that women should be informed by health professionals about screening programs and their perceived health beliefs about cancer screening should be improved so that they care about these programs.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Al-Thafar, A.K., Al-Naim, A.F., Albges, D.S., Boqursain, S.K., Aldhafar, A.S., Ghreiz, S.M., Ibrahim, S. Knowledge Attitude and Practice of Colorectal Cancer among School Teachers in AlAhsa Saudi Arabia. Asian Pac J Cancer Prev, 2017: 18 (10), 2771-2774. DOI:10.22034/APJCP.2017.18.10.2771.
  • 2. International Agency for Research on Cancer. (2017). Cancer Screening in the European Union. Report on the implementation of the Council Recommendation on cancer screening, May 2017.
  • 3. Enjezab B. Cancer Screening Practice among Iranian Middle-aged Women. Journal of Midwifery and Reproductive Health. 2016; 4(4): 770-778. DOI: 10.22038/jmrh.2016.7558
  • 4. Tuzcu A, Sümen A, Demir Avcı Y. (2018). Kanser Tarama Programlarına Katılımı Artırmada Bir Sağlık Davranış Değişim Modeli. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi 2018;15 (2): 123-130.
  • 5. Bodur S, Eryılmaz MA, Civcik S, Durduran Y. (2011). Kanserlerin toplumdaki dağılımının belirlenmesi ve insidansın tahmininde KETEM kayıtlarının katkısı: Konya örneği. Genel Tıp Derg 2011:21(4); 144-151.
  • 6. Güvenç G, Seven M, Kılıç A, Aygül A, Gülçin A. (2012). Breast, Cervical, and Colorectal Cancer Screening Status of a Group of Turkish Women. Asian Pacific J Cancer Prev, 13 (9), 4273-4279.
  • 7. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018.
  • 8. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.Türkiye Kanser İstatistikleri, Ankara 2017.
  • 9. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı.https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kansertarama-standartlari/listesi/485-meme-kanseritarama-program%C4%B1-ulusalstandartlar%C4%B1.html. Erişim Tarihi:26.06.2019.
  • 10. Kozan R, Tokgöz VY. Türkiye’de Meme Kanseri Farkındalığı ve Tarama Programı. ACU Sağlık Bil Derg 2016(4):185-188
  • 11.Kanbur, A., Çapık, C. Servikal Kanserden Korunma, Erken Tanı-Tarama Yöntemleri ve Ebe/Hemşirenin Rolü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi (2011) 61-72.
  • 12.T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı. Ulusal Kanser Tarama Standartları. 2019. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramastandartlari/listesi/484-kolorektal-kanser-taramaprogram%C4%B1-ulusalstandartlar%C4%B1.html.
  • 13. Erdoğan, S., Nahcivan, N., Esin, N.(2014). Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik. Nobel Tıp Kitabevleri. İstanbul.
  • 14. TUİK, 2015. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=1 8578
  • 15. Erkal Aksoy, Y., Çeber Turfan, E., Sert, E., Mermer, G. Barriers on Breast Cancer Early Detection Methods. J Breast Health 2015; 11: 26-30 DOI: 10.5152/tjbh.2014.2296.
  • 16. Büyükkayacı Duman, N., Yüksel Koçak, D., Albayrak, S.A. Topuz, Ş., Yılmazel, G. Kırk Yaş Üstü Kadınların Meme ve Serviks Kanseri Taramalarına Yönelik Bilgi ve Uygulamaları. JAREN 2015;1(1):30- 38.
  • 17. Açıkgöz, A., Çehreli, R., Ellidokuz, H. Kadınların Kanser Konusunda Bilgi ve Tutumları ile Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Davranışları. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 2011;25(3):145 -154.
  • 18. Gök Uğur, H., Aydın Avcı, İ. Kanser Tarama Merkezine Başvuran Kadınların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Erken Tanı Bilgi ve Uygulamalarına Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi: 2015;4(2):244-258.
  • 19. Isik Andsoy, I., Gul, A. Breast, Cervix and Colorectal Cancer Knowledge among Nurses in Turkey. Asian Pac J Cancer Prev, 2014; 15 (5), 2267-2272.
  • 20. Açıkgöz, A., Çehreli, R., Ellidokuz, H. Hastanede Çalışan Kadınların Meme Kanseri Konusunda Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Belirlenmesi, Uygulanan Planlı Eğitimin Etkinliğinin İncelenmesi. J Breast Health 2015; 11: 31-8. DOI: 10.5152/tjbh.2014.2322.
  • 21. Koçyiğit,O., Erel, S., Kısmet, K., Kılıçoğlu, B., Sabuncuoğlu, M.M., Akkuş, M.A. Polikliniğe Başvuran Kadınların Meme Kanseri, Meme Muayenesi ve Mamografi Hakkında Bilgi Düzeyi: İl Merkezinde Yapılan Bir Çalışma. Nobel Med 2011; 7(2): 19-25.
  • 22. Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G, Zayıfoğlu Karaca M, Şimşek Utku E, Hacıkamiloğlu E, Turan H, Dede İ, Dündar S. Türkiye kanser kontrol programı. 1. Baskı. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayını;2016.
  • 23. Keten, H.S., Yıldırım, F., Ölmez, S., Üçer, H., Çelik, M. Knowledge, attitudes and behavior about breast cancer in women presenting to Early Cancer Diagnosis, Screening and Education Centre in Kahramanmaraş, Turkey. Gaziantep Med J 2014;20(3):212-216.
  • 24. Azeem, E., Gillani, S.W., Siddiqui, A., HA, A.S., Poh, V., Sulaiman, S.A.S., Baig, M. Knowledge, Attitude and Behavior of Healthcare Providers towards Breast Cancer in Malaysia: a Systematic Review. Asian Pac J Cancer Prev, 2015: 16 (13), 5233-5235. DOI:http://dx.doi.org/10.7314/APJCP.2015.16.13. 5233
  • 25.Bora, K., Rajbongshi, N., Mahanta, L.B., SharmaP., Dutta, D. Assessing the awareness level of breast and cervical cancer: a cross-sectional study in northeast India. International Journal of Medical Science and Public Health,2016;5(10):1987-1994.
  • 26.Akuoko, C.P., Armah, E., Sarpong, T., Quansah, D.Y., Amankwaa, I., Boateng, D. Barriers to early presentation and diagnosis of breast cancer among African women living in sub-Saharan Africa. (2017). Barriers to early presentation and diagnosis of breast cancer among African women living in subSaharan Africa. PLoS ONE 12(2): e0171024. doi:10.1371/journal.pone.0171024
  • 27.Kaya, C., Üstü, Y., Özyörük, E., Aydemir, Ö., Şimşek, Ç., Demirci Şahin, A. Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Med J, 2017;(1):73-83
  • 28. Ramaiah, R., Jayarama, S. Knowledge, attitude and practices about cervical cancer among rural married women: a cross sectional study. Int J Community Med Public Health. 2018 Apr;5(4):1466-1470. DOI: http://dx.doi.org/10.18203/2394- 6040.ijcmph20181218.
  • 29. Sönmez, Y., Keskin, Y., Lüleci, E. Kadın ve aile sağlığı merkezine başvuranların serviks kanseri erken tanı yöntemleri konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Maltepe Tıp Dergisi, 2012;4(2):15-21.
  • 30.Al Sairafi M, Mohammed FA. Knowledge, attitudes and practice related to cervical cancer screening among Kuwaiti women. Med Princ Pract. 2009;18:35-42.
  • 31. Saulle, R., Miccoli, S., Unim, B., Semyonov, L., Giraldi, G., De Vito, E., Ficarra, M.G., Firenze, A., Gregorio, P., Boccia, A., Torre, G.L. Validation of a questionnaire for young women to assess knowledge, attitudes and behaviors towards cervical screening and vaccination against HPV in Italy. Epidemiology Biostatistics and Public Health - 2014, Volume 11, Number 2
  • 32.Mosli, M., Alnahdi, Y., Alghamdi, A., Baabdullah, M., Hadadi, A., Khateery, K., Alsulami, I., AlHoqail, A., Almadi, M., Jawa, H., Aljahdli, E., Bazarah, S., … Qari, Y. (2017). Knowledge, attitude, and practices of primary health care physicians toward colorectal cancer screening. Saudi journal of gastroenterology : official journal of the Saudi Gastroenterology Association, 23(6), 330-336.
  • 33.Balaman, P., Pehlivan, E., Güneş, G. Malatya İl Merkezinde 18 Yaş Üzeri Kadınların Kanserle İlgili Bazı Tutumları ve Kendi Kendine Meme Muayenesi Uygulamaları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 17 (2) 107-112 (2010).
  • 34.Abu Salem, O., Abdulla Hassan, M. Breast selfexamination among female nurses. Rawal Med J 2007;32:31-33.
  • 35. Akhigbe AO, Omuemu VO. Knowledge, attitudes and practice of breast cancer screening among female health workers in a Nigerian urban city BMC Cancer. 2009; 9:203 doi: 10.1186/1471- 2407-9- 203 PMID: 19555506
  • 36.Ceber, E., Mermer, G., Okcin, F., Sari, D., Demireloz, M., Eksioglu, A., Ogce, F., Cakır, D., Ozenturk, G. Breast Cancer Risk and Early Diagnosis Applications in Turkish Women Aged 50 and Over. Asian Pac J Cancer Prev,2013:14 (10), 5877-5882.
  • 37.Pace LE, Dusengimana JV, Hategekimana V, Habineza H, Bigirimana JB, Tapela N, et al. Benign and Malignant Breast Disease at Rwanda's First Public Cancer Referral Center. Oncologist. 2015; 20 (7): 780±788. doi: 10.1634/theoncologist.2014- 0493 PMID: 26032138
  • 38.Mbuka-Ongona D, Tumbo JM. Knowledge about breast cancer and reasons for late presentation by cancer patients seen at Princess Marina Hospital, Gaborone, Botswana. African Journal of Primary Health Care & Family Medicine. 2013; 5: 1-7.
  • 39.Balogun MO, Owoaje ET. Knowledge and practice of breast self-examination among female traders in Ibadan, Nigeria. Annals of Ibadan Postgraduate Medicine. 2005; 3(2): 52-56.
  • 40.Pillay AL. Rural and urban South African women's awareness of cancers of the breast and cervix. Ethnicity & Health. 2002; 7(2):103-114.
  • 41. Okobia MN, Bunker CH, Okonofua FE, Osime U. Knowledge, attitude and practice of Nigerian women towards breast cancer: A cross-sectional study. World Journal of Surgical Oncology. 2006; 4:11. doi: 10.1186/1477-7819-4-11 PMID: 16504034.
APA GÖK UĞUR H, AKSOY DERYA Y, YILMAZ YAVUZ A, ŞILBIR M, Öner A (2019). Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. , 340 - 352. 10.17942/sted.529150
Chicago GÖK UĞUR Hacer,AKSOY DERYA Yeşim,YILMAZ YAVUZ Ayten,ŞILBIR Muhammet Furkan,Öner Aylin Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. (2019): 340 - 352. 10.17942/sted.529150
MLA GÖK UĞUR Hacer,AKSOY DERYA Yeşim,YILMAZ YAVUZ Ayten,ŞILBIR Muhammet Furkan,Öner Aylin Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. , 2019, ss.340 - 352. 10.17942/sted.529150
AMA GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. . 2019; 340 - 352. 10.17942/sted.529150
Vancouver GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. . 2019; 340 - 352. 10.17942/sted.529150
IEEE GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A "Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği." , ss.340 - 352, 2019. 10.17942/sted.529150
ISNAD GÖK UĞUR, Hacer vd. "Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği". (2019), 340-352. https://doi.org/10.17942/sted.529150
APA GÖK UĞUR H, AKSOY DERYA Y, YILMAZ YAVUZ A, ŞILBIR M, Öner A (2019). Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28(5), 340 - 352. 10.17942/sted.529150
Chicago GÖK UĞUR Hacer,AKSOY DERYA Yeşim,YILMAZ YAVUZ Ayten,ŞILBIR Muhammet Furkan,Öner Aylin Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 28, no.5 (2019): 340 - 352. 10.17942/sted.529150
MLA GÖK UĞUR Hacer,AKSOY DERYA Yeşim,YILMAZ YAVUZ Ayten,ŞILBIR Muhammet Furkan,Öner Aylin Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, vol.28, no.5, 2019, ss.340 - 352. 10.17942/sted.529150
AMA GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2019; 28(5): 340 - 352. 10.17942/sted.529150
Vancouver GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2019; 28(5): 340 - 352. 10.17942/sted.529150
IEEE GÖK UĞUR H,AKSOY DERYA Y,YILMAZ YAVUZ A,ŞILBIR M,Öner A "Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği." STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28, ss.340 - 352, 2019. 10.17942/sted.529150
ISNAD GÖK UĞUR, Hacer vd. "Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği". STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 28/5 (2019), 340-352. https://doi.org/10.17942/sted.529150