Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: Özel Sayı Sayfa Aralığı: 283 - 295 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-06-2020

Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı

Öz:
Osmanlı’nın Sosyo-ekonomik tarihi açısından önemli bir yere sahip olan muhallefat defterleri, ölen kişilerin bıraktığımenkullerini veya gayr-i menkullerini içeren kayıtlardır. Bu kayıtlar bulundukları tarihî dönemin ekonomik ve sosyal yapısınıaydınlatırken aynı zamanda ait oldukları bireyin de servetiyle ilgili bilgi sahibi olmamıza imkân sağlamaktadır. Kayıtlı eşyalardanhareketle ait olduğu kişinin zenginliği, statüsü, zevki ve tercihleri, sosyal ilişkileri gibi konularda bilgi sahibi olurken döneminin vetoplumun kültürel özelliklerini öğreniriz.Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde silahtarlık, çeşitli bölgelerde muhafızlık, vezirlik, kaymakam vekilliği ve en son Erzurumvilayetine valilik ile görevlendirilmiş olan Şahin Mustafa Paşa’nın muhallefatı incelenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı ArşivindeC.DH./188-9358 numarada kayıtlı olan ve üç sayfadan oluşan muhallefat defterinin Transkripsiyonu yapılarak değerlendirmeyetabi tutulmuştur. Söz konusu makale üç bölümden oluşmaktadır. İlk olarak genel manada tarihsel kaynak olarak muhallefatdefterleri ve özellikleri ele alınmıştır. İkinci bölümde Şahin Mustafa Paşa’nın hayatına dair bilgiler yer almaktadır. Üçüncü bölümise Şahin Mustafa Paşa’ya ait muhallefat defterinde yer alan eşyaların sdeğerlendirilmesinden oluşmaktadır. Bu değerlendirmedeŞahin Mustafa Paşa’nın sahip olduğu eşyalar Nakit Parası, Kitapları, Giyecekleri, Silahları, At Koşum Takımları ve Av Malzemeleri,Diğer Malzemeleri, Ev Eşyaları, Mutfak Malzemeleri, Köle ve Cariyeleri ve Hayvanları, Diğer Eşyalar gibi ayrı başlıklar altındaincelemeye tabi tutulmuştur.Bu değerlendirme esnasında Şahin Mustafa Paşa’nın hem siyasi hem de askeri bir kişi olarak hayatını nasıl yaşadığı hakkındaipuçları takip edilmiş. Sahip olduğu malvarlığı göz önünde bulundurulduğunda, askeri sınıf üyesi bir vezirin görevli bulunduğubölgelerde, bağlı olduğu saltanatın haşmetini sergilediği gözlenmiştir. Zengin bir gardırobunun olduğu, ev ve mutfak eşyalarınınönemli bir kısmının hem sayıca çok hem de kaliteli olduğu, silahlarının çoğunlukla altın ve gümüş gibi kıymetli madenlerdenyapıldığı, kölelerinin, cariyelerinin ve azımsanmayacak ölçüde hayvanlarının bulunduğu tespit edilmiştir.Böylece Şahin Mustafa Paşa’nın muhallefatından yola çıkarak 17. yüzyıl Osmanlı toplumunda üst düzey devlet görevlileriningeride bıraktıkları eşyalar üzerinden sahip oldukları servet ve bu servetin kullanımı ile ilgili bir değerlendirme yapmak mümkünolmuştur.
Anahtar Kelime:

The heritage of Sahin Mustafa Pasha, Governor of Erzurum

Öz:
Legacy books, which have an important place in the socio-economic history of the Ottoman Empire, are the records that contain the securities or non-securities left by the deceased. While these records illuminate the economic and social structure of the historical period, they also enable us to have information about the wealth of the individual to which they belong. We learn about the cultural characteristics of the period and society while having information about the topics such as wealth, status, aestheticism and preferences, social relations of the person belonging to him from the registered goods. In this study, the legacy belongs to Sahin Mustapha Pasha who was appointed as military service in Ottoman Empire as guard in various regions, vizier, deputy district governor and the governor Erzurum province was examined. Transcription of three pages of legacy book, which is registered in the Presidential Ottoman Archive at C.DH./188-9358, was evaluated. The article in question consists of three chapters. Firstly, in general terms, as the historical source, the legacy books and their properties were discussed. The second part contains information about the life of Sahin Mustapha Pasha. The third part consists of the evaluation of the belongings of Şahin Mustafa Pasha's legacy book. In this assessment, Sahin Mustapha Pasha's possessions were examined under separate headings such as Cash Money, Books, Clothes, Weapons, Horse Harnesses and Hunting Equipment, Other Materials, Household Items, Kitchen Materials, Slave and Concubines and Animals, Other Items. During this evaluation, clues on how Sahin Mustapha Pasha lived his life as a political and military person were traced. Considering his wealth, it was observed that in the regions where a military class member vizier was in charge, he showed the magnificence of his reign. It has been found that it has a rich wardrobe, a significant number of household and kitchen utensils which are both high in number and high in quality, their weapons are mostly made of precious metals such as gold and silver, and their slaves, concubines and considerable animals. In conclusion, it became possible to make an assessment of the wealth they possessed and used by the high-ranking state officials in the 17th century Ottoman Empire, based on Sahin Mustapha Pasha's legacy.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Cevdet Dahiliye (C.DH)
  • 188 – 9358. H.09.08.1099
  • Abdurrahman Vefik, Tekâlîf Kavâidi, İstanbul, Dersaadet, 1328.
  • Akyılmaz, S. G. (2008). “Osmanlı Devletinde Yönetici Sınıf Açısından Müsadere Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12 (1): 389-420.
  • Barkan, Ö.L. (1966). “Edirne Askerî Kassamı’na Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, III (5-6): 1-6.
  • Bozkurt, F. (2013). “Osmanlı Dönemi Tereke Defterleri ve Tereke Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11 (22): s. 193-229.
  • Dağlı, B. (2007). “Kelime kazanımı üzerinde bir araştırma: Kıyafet ve kumaş adları örneği”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
  • Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiat, haz. Abdülkadir Özcan, Ankara, TTK Yayınları, 1995.
  • Gök, İ. (2014). “Atatürk Kitaplığı M.C. O.71 Numaralı 909-933/1503-1527 Tarihli İn’âmât Defteri”, (Transkripsiyon-Değerlendirme), Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
  • Gürsoy, Ş. (2015). “XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisâr’da Eşkıyalık Hareketleri”, [Online] Mevcut: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale /acarindex- 1423867399.pdf, [Erişim tarihi: 20.10.2019].
  • İnalcık, H. (1953-1954). “15. Asır Türkiye İktisadî ve İçtimaî Tarihi Kaynakları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XV (1-4): 51-75.
  • Îsâzâde, Îsâzâde Târîhi (Metin ve Tahlil), haz.: Ziya Yılmazer, İstanbul, 1996.
  • Karaçay Türkal, N. (2012). “Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Zeyl-i Fezleke (1065-22 Ca.1106 / 1654-7 Şubat 1695)”, Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, İstanbul.
  • Oğuz, G. (2013). “Bir Osmanlı kentinde taşınır ve taşınmaz mal varlığına dayalı servet analizi: Edirne örneği”, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
  • Oğuz, G. (2017). Daltaban Mustafa Paşa'nın Hayatına Dair İzler: Tereke Kaydından Hareketle, Türk Tarihine Dair Yazılar Kerkük Çok Irak Degil Prof. Dr. Eşref Buharalı'ya Armağan, ed. Alpaslan Demir, Tuba Kalkan ve Eralp Erdoğan, (C. II, ss. 409-423). İstanbul: Gece Kitaplığı.
  • Oğuz, G. (2017). “Tereke Kaydından Hareketle Bir Osmanlı Vezirinin 18. Yüzyıl Başlarındaki Yaşam Tarzı: Amcazâde Hüseyin Paşa”, Millî Folklor, sayı: 88, s. 91-100.
  • Öğün, T. (1999). Osmanlı Devletinde Müsadere Uygulamaları, Osmanlı, (C. VI, s.371-384), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
  • Özcan, T. (2005). Muhallefat, DİA, (C. 30, s. 406-407), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  • Özdeğer, H., 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri, İstanbul 1988.
  • Öztürk T. (2008). “Trabzon Valisi Vezir Abdurrahman Paşa’nın Muhallefatı (1728-1730)”, The Journal of Turkish Cultural Studies, s. 9-50.
  • Öztürk T. (2016). “18. yüzyıl ortalarında Trabzon’daki Erzincanlıların terekeleri”, Uluslararası Erzincan Sempozyumu, Erzincan, Turkey, 28 Eylül-1 Ekim 2016, cilt: 1, s. 345-355.
  • Öztürk T. (2016). Trabzon Valisi Üçüncüoğlu Ömer Paşa'nın (1739-1742) Kitap Kültürü. Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi Prof. Dr. Yılmaz Kurt Armağanı (C. 2, ss. 212-235). Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Öztürk T. (2018). 18. Yüzyılda Manisalı Bir Asilzade: Selendili-Zade İbrahim Efendi. Geçmişten Günümüze Manisa, (ss. 279-294)Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yayınları.
  • Öztürk, S., Askerî Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo-Ekonomik Tahlil), İtanbul Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1995.
  • Râşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmail Âsım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli, haz.: Abdülkadir Özcan vd. İstanbul, Klasik Yayınları, 2013.
  • Sabev, O. (2013). “Osmanlı toplumsal tarihi için değerli kaynak teşkil eden tereke ve muhallefat kayıtları”. Osmanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslararası Kongresi, İstanbul, Turkey, (21-23 Kasım 2012) Bildiriler, I, s. 259- 272.
  • Telci, C. (2007). “Osmanlı Devletinde 18.Yüzyılda Muhallefat ve Müsadere Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXII (2): 145-166.
  • Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul, Kubbealtı Neşriyat, 2010.
  • Danişmend, İsmail Hami. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, cilt: 3, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1961.
  • Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara 1993.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, cilt: II, İstanbul, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1983.
  • Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara 2006.
  • Yeni Tarama Sözlüğü, düzenleyen, Cem Dilçin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1983.
  • [Online] Mevcut: Kubbealtılugatı<http://www.lugatim.com/>, [Erişim tarihi: 12.09.2019].
  • [Online] Mevcut: "Tahir Ul Mevlevi Mesnevi Serhi 6. <https://archive.org/stream/TahirUlMevleviMesneviSerhi6/Tahir-ul%20Mevlevi%20- %20Mesnevi%20serhi%20-%206_djvu.txt>, [Erişim tarihi:14.09.2019].
APA KARAÇAY TÜRKAL M (2019). Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. , 283 - 295.
Chicago KARAÇAY TÜRKAL Merve Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. (2019): 283 - 295.
MLA KARAÇAY TÜRKAL Merve Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. , 2019, ss.283 - 295.
AMA KARAÇAY TÜRKAL M Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. . 2019; 283 - 295.
Vancouver KARAÇAY TÜRKAL M Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. . 2019; 283 - 295.
IEEE KARAÇAY TÜRKAL M "Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı." , ss.283 - 295, 2019.
ISNAD KARAÇAY TÜRKAL, Merve. "Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı". (2019), 283-295.
APA KARAÇAY TÜRKAL M (2019). Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(Özel Sayı), 283 - 295.
Chicago KARAÇAY TÜRKAL Merve Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 0, no.Özel Sayı (2019): 283 - 295.
MLA KARAÇAY TÜRKAL Merve Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol.0, no.Özel Sayı, 2019, ss.283 - 295.
AMA KARAÇAY TÜRKAL M Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(Özel Sayı): 283 - 295.
Vancouver KARAÇAY TÜRKAL M Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2019; 0(Özel Sayı): 283 - 295.
IEEE KARAÇAY TÜRKAL M "Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı." Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0, ss.283 - 295, 2019.
ISNAD KARAÇAY TÜRKAL, Merve. "Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa’nın Muhallefatı". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Özel Sayı (2019), 283-295.