Su degirmenleri; ilk çaglardan baslayarak su gücü teknolojisindeki gelisimin izlerini tasıyan, toplumların kültürel yapısını ve yasam bi-çimini yansıtan endüstri mirası örnekleri olup, yapı tipleri, düzenekleri ve üretim teknikleri açısından “tarihi belge” niteliği tasımaktadır.Anadolu’da genellikle öğütme amaçlı kullanıldıgı bilinen su degirmenlerinin ülkemizin üç farklı su havzasında ön tespit amaçlı arastırılmasısonucunda; günümüze ulasan örneklerin kültür mirası olarak değerlendirilmelerinin göz ardı edildigi ve tescilsiz oldugu saptanarak,çoklu tehditler altında tahrip olan bu yapıların korunması konusunda bir çalısma baslatılması gerekli görülmüstür. Etkin korumanın ilkadımının korunacak kültür varlıgının belgelenmesiyle baslaması dogrultusunda, tespit edilen değirmenlerin envanterlenerek korunmasıhedeflenmistir. Buna yönelik TÜBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envanteri Projesi kılavuzu ilkeleri dogrultusunda, yerlesme ve yapı ölçeginde ikiayrı fis olusturularak “degirmen envanteri” modeli gelistirilmistir. Fisler “Doğu Karadeniz Havzası” “Çaglayan, Sulak, Arılı” alt havzalarındatespit edilen (25) su degirmeninin korunması sürecinin baslatılması amacıyla belgeleme çalısmalarında kullanılmıstır. Yapı ve teknolojiksistem olarak özgünlük ve bütünlük açısından degirmenlere özgü belirlenen ölçütlere göre sorgulanan degirmenlerin, özgün yapısal vebiçimsel sürdürülebilirliklerinin tehdit altında oldugu tespit edilmistir. Saptanan bozulmalar yapısal ve biçimsel açılardan bozulmanın sekline, yerine ve önemine göre sayısal olarak degerlendirilmistir. Sonuca göre yapılan sıralamada bozulma durumu açısından kötü durumdaolup acil önlem alınması gereken yapıların belirlendigi bir koruma yaklasımı ortaya konmustur.