GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI
Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 1759 - 1774 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/TurkishStudies.22807 İndeks Tarihi: 09-07-2020
GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI
Öz: Dişler üzerinde yapılan incelemeler, arkeolojik toplumlarınbeslenmesi, sağlık yapısı, yaşı, cinsiyeti, diğer toplumlarla olanakrabalık ilişkileri ve kültürel alışkanlıklarının aydınlatılmasındaönemli veriler sunmaktadır. Çalışmanın materyalini oluşturan dişler,Bizans Dönemi’ne tarihlendirilen Gümüş Tümülüsü toplumuna aittir.Gümüş Tümülüsü Karabük ili Safranbolu ilçesi, Erenler TepesiMevkii’nde bulunmaktadır. Çalışmanın amacı Bizans Döneminetarihlendirilen Gümüş Tümülüsü toplumunun dişlerini paleopatolojikaçıdan inceleyerek sosyo-ekonomik durumu, sağlık yapısı ve beslenmebiçimlerini belirlemektir. Ayrıca diş patolojileri açısından çağdaşı olandiğer eski Anadolu toplumları arasındaki yerini belirlemektir. Budoğrultuda Gümüş Tümülüsü kazılarından ele geçirilen 24 bireye ait282 diş paleopatolojik açıdan incelenmiştir. 282 dişin 139’u kadın, 73’üerkek, 38’i çocuk ve 15’i adölesan bireye aittir. 17 diş ise izoledir.Yapılan incelemeler sonucunda toplumda diş çürüğü oranı % 3,52olarak bulunmuştur. Gümüş Tümülüsü diş çürüğü oranı kadınlarda%4,76 iken erkek bireylerde %1,69’dur. Çocuklarda diş çürüğü oranı%5,26 olarak tespit edilmiştir. Adölesan bireyin dişlerinde ise çürükgözlenmemiştir. Diş sağlığının en önemli göstergelerinden biri olan apseoranı ise %1,4 olarak tespit edilmiştir. Antemortem diş kaybı oranı ise%6,2’dir. Antemortem diş kaybı oranı kadın bireylerde %5,31 iken,erkek bireylerde %7,84 olarak belirlenmiştir. Toplumun gerek beslenmeyapısı, besin hazırlama biçimi gerekse ağız sağlığı hakkında önemliipuçları sunan diş taşı oranı ise %17,34 olarak belirlenmiştir.Toplumun diş aşınması ise ileri derecedir.
Anahtar Kelime: TEETH HEALTH OF GUMUS TUMULUS POPULATION (THE BYZANTINE PERIOD)
Öz: The examinations on the teeth provide important data on the nutrition of the archaeological societies, the health structure, age, sex, relationship between the other populations and their cultural habits. The teeth forming the study material belong to the Gumus Tumulus population dated to the Byzantine Period. Gumus Tumulus is located in Erenler Tepesi Mevkii, Safranbolu, Karabük. The aim of the study is to determine the socio-economic status, health structure and feeding patterns of the Gumus Tumulus population, which are dated to the Byzantine period, by examining the teeth of the Gumus Tumulus population. It is also to determine the place among the other ancient Anatolian populations which are contemporary in terms of dental pathologies. In this respect, 282 teeth of 24 individuals from the GumusTumulus excavations were examined from a paleopathological point of view. Of the 282 teeth, 139 belong to the female individual, 73 to the male individual, 38 to the child and 15 to the adolescent individual. 17 teeth are isolated. As a result of the examinations, teeth caries rate in the population is found to be 3.52%. The Gumus Tumulus rate of teeth caries is 4.76% for female and 1.69% for male. The rate of dental caries in children is 5.26%. There is no dental caries in the teeth of the adolescent. The rate of abscess, which is one of the most important indicators of dental health, is determined as 1.4%. Antemortem tooth loss rate is 6.2%. Antemortem tooth loss rate is found to be 5.31% in female and 7.84% in male subjects. The rate of dental stones, which provide important clues about the nutritional structure, nutrient preparation and oral health of the society, is determined as 17.34%. Population's teeth wear is 4 degrees.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, A. (2018), “Mardin Midyat Aktaş Mevkii İnsan İskeletlerinde Diş ve Çene Patolojileri”,Mukaddime, 2018, 9(1), 151-172 DOI: 10.19059/mukaddime.353493,151-172.
- Akbacak, H. Ve Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2018), “Amasya Roma Dönemi İnsanları”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ANARSAN Sempozyumu Özel Sayısı, Ekim 2018, Cilt 11 Sayı 2 , ss. 1631-1650.
- Alkan, Y., Erkman, A. C., Kaplan, İ. (2014), “Çiçekdağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi, 29. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s: 77-82.
- Bıçak, S. ve Suata Alpaslan,F. (2015), “Zeytinli Ada İskelet Topluluğunun Diş ve Çene Patolojisi Açısından İncelenmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi (CFD), Cilt:36, No: 5 (2015) ISSN: 1300-1949, S.32-46.
- Brothwell, D.R. (1981), Digging up Bones, Oxford University Press British Museum (Natural History), London.
- Buikstra, J. E., Ubelaker, D. H. (1994), Standards For Data Collection From Human Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No:44.
- Caselitz, P. (1998), Caries- Ancient Plaque of Humankind, Kurt W.Alt,Friedrich W. Rösing, Maria Tescler- Nicola (ed), Dental Antropology, Springer- Verlag/Wien, sf, 203-226.
- Çırak, M.T., Şarbak, A., Çırak, A. (2017), “Accessory Mental Foramen (Amf) In The Byzantıne Populatıon Of Great Göztepe Tumulus/Safranbolu”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol. 17, No 2, (2017), pp. 97-104.
- Erkman, A., C., İlbey,S., Gökkurt, S., T. (2017), “Domaniç Anıtsal Tonozlu Mezar İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı İle Mine Hipoplazilerinin İncelenmesi”, Kütahya Müzesi 2016 Yıllığı, Sayı IV, Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık, Ankara, S.407-426.
- Gözlük, P., Durgunlu, Ö., Özdemir, S., Taşlıalan, M., Sevim, A. (2005),“Symrna Agorası İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara.
- Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar,F.,Yiğit,A., Sevim,Erol,A. (2008), “Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, s. 139.
- Güleç, E., ve Duyar, İ. (1998), “Panaztepe MÖ İkinci Bin ve Roma Dönemi İskeletlerinin Antropolojik Analizi (1985–1990)”, Antropoloji, 13, 179–206.
- Hillson, S.W., (2008), The current state of dental decay. In: Technique and application in dental anthropology, Irish JD, Nelson G, editors, Cambridge, UK: Cambridge University Press, pp. 111-135.
- Kaur, H., Jit, I., (1990), “Age estimation from cortical index of the human clacicle in Northwest Indians.” American Journal of Physical Antropology, 83: 297-305.
- Karaöz Arıhan,S., Çırak, A., Erkman, A., C. (2009), “Datça/Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 25.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 297-310.
- Larsen, C.S., Shavit,R., Mark C. Griffin, M.C.(1991), Dental Caries Evidence for Dietary Change: An Archaeological Context, Advances in Dental Anthropology, P. 179-202
- Olivier, G. (1969), Practical Anthropology, İllnois: Charles C Thomas Pub.
- Özbek, M. (2015), Dişlerle Tarihöncesine Yolculuk, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, ISBN: 9786056560149.
- Roberts, C., ve Manchester, K. (2012), The Archaelogy of Disease, Stroud: The History Press, Third Edition,
- Sağır, M., Satar, Z., Özer, İ., Güleç,E. (2009), “Gümüşlük- Milas İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı,S:69,Ankara.
- Suata Alpaslan, F. ve Uz, B. (2017), “Kirazlıdere İskelet Topluluğunun Çene ve Diş Patolojisi Açısından İncelenmesi”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2017, Cilt: 41, Sayı: 2, s.1-19.
- Şarbak, A. (2017), “Dara Geç Roma Dönemi Antik Kenti Toplumunun Ağız ve Diş Sağlığı Üzerine Bir Araştırma”, Eurasian Academy of Sciences Eurasian Art & Humanities Journal, Volume:7,S:10 37
- Şimşek, N. (2011), Laodikeia Popülasyonunun Diş ve Çenelerini Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi, Ankara Üiversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,(Basılmamış Doktora Tezi).
- Ubelaker, D. H. (1978), Human Skeletal Remains, Smithsonian Institution, Adline Publishering Company, Chicago.
- Uzel, İ. Alpagut, B., Kofoğlu, S., (1987), "Arslantepe (Malatya) Geç Roma Dönemi İskeletlerinde Diş Çürüğü, Aşınmalar ve Periodonta1 Hastalıklar", III. Arkeometri Sonuçlan Toplantısı, Ankara. Ss. 31-53.
- Üstündağ, H., ve Demirel, A. (2009), “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26, 219-234.
- Vanna, V. (2007), “Sex and Gender Related Health Status Differences in Ancient and Contemporary Skeletal Populations”, Papers from the Institute of Archaeology 18 (2007): 114-147
- White, D. T, Black, M. T, Folkens, P. (2012), Human Osteology, Printed in U. S. A. Academic Press Workshop Of European Anthropologists, (1980), Recommendations for Age and Sex Diagnoses of Skeletons, Journal of Human Evolution, 9: 517-54.
- Yaşar, Z., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu,P., Sevim Erol, A. (2007), “Smyrna Agorası İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı”, 23. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 127-140.
- Yavuz, A., Y., Özdemir, S., Ürker, K., Sevim Erol, A. (2012), “Parion İskeletlerinin Antropolojik Analizi”, 28.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 69-82.
- Yılmaz Usta, N. (2013), “Iasos (Bizans Donemi) Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Antropoloji Dergisi, Sayı:25, sf:117.
| APA | SARBAK A (2019). GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. , 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| Chicago | SARBAK AYSEGÜL GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. (2019): 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| MLA | SARBAK AYSEGÜL GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. , 2019, ss.1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| AMA | SARBAK A GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. . 2019; 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| Vancouver | SARBAK A GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. . 2019; 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| IEEE | SARBAK A "GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI." , ss.1759 - 1774, 2019. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| ISNAD | SARBAK, AYSEGÜL. "GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI". (2019), 1759-1774. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22807 |
| APA | SARBAK A (2019). GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. Turkish Studies - Social Sciences , 14(4), 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| Chicago | SARBAK AYSEGÜL GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. Turkish Studies - Social Sciences 14, no.4 (2019): 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| MLA | SARBAK AYSEGÜL GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. Turkish Studies - Social Sciences , vol.14, no.4, 2019, ss.1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| AMA | SARBAK A GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. Turkish Studies - Social Sciences . 2019; 14(4): 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| Vancouver | SARBAK A GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI. Turkish Studies - Social Sciences . 2019; 14(4): 1759 - 1774. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| IEEE | SARBAK A "GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI." Turkish Studies - Social Sciences , 14, ss.1759 - 1774, 2019. 10.29228/TurkishStudies.22807 |
| ISNAD | SARBAK, AYSEGÜL. "GÜMÜŞ TÜMÜLÜSÜ (BİZANS DÖNEMİ) TOPLUMUNDA DİŞ SAĞLIĞI". Turkish Studies - Social Sciences 14/4 (2019), 1759-1774. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.22807 |
