Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi
Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 402 - 412 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5961/jhes.2019.341 İndeks Tarihi: 08-06-2020
Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi
Öz: Bu araştırmanın amacı, Türkiye’nin ekonomik gelişimi ile beşeri ve teknolojik yatırımlar arasındaki ilişkileri incelemektir. Ekonomik gelişim Gayri Safi Milli Hâsıla (GSMH) üzerinden değerlendirilirken, teknolojik yatırımlar Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) harcamaları, beşeri sermaye unsurları ise yükseköğretimde öğrenci başına harcama miktarları ile mezun sayıları olarak ele alınmıştır. Bu değişkenler arasındaki yordayıcı ilişkileri incelemek için araştırma, ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın veri setine, GSMH ve Ar- Ge harcamaları için Türkiye İstatistik Kurumu, yükseköğretimde öğrenci başına harcamalar için Milli Eğitim Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve yükseköğretim mezun sayıları için yine YÖK tarafından sağlanan 1997-2018 arası veriler dâhil edilmiştir. Veri seti üzerinde ise, GSMH ile Ar-Ge harcamaları, yükseköğretimde öğrenci başı harcama ve mezun sayıları arasındaki yordayıcı ilişkileri belirlemek için regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları, GSMH’nın en önemli yordayıcısının Ar-Ge harcamaları olduğunu ve yükseköğretimde öğrenci başına harcama miktarlarının da anlamlı bir yordayıcı olduğunu göstermiştir. Diğer taraftan, yükseköğretim mezun sayısının GSMH’ye önemli bir katkısı olmamakla birlikte, genel olarak ekonomik gelişime olumsuz şekilde yansımaktadır. Elde edilen sonuçlar, ekonomik gelişim için teknolojik üretime yönelik yatırımların önemini açıkça ortaya koymaktadır. Ayrıca, yükseköğretim sürecinde öğrencilerin nitelik gelişimi için daha iyi imkânlar oluşturma adına, öğrenci başı harcamaların artırılmasının ekonomik gelişim için yükseköğretim mezun sayısından daha önemli olduğu görülmektedir. Son olarak, teknolojik üretime yön verecek işgücüne kaynaklık eden yükseköğretim programlarına kaydedilecek öğrenci sayısını artırmak için atılan adımların genişletilmesi gerektiği söylenebilir.
Anahtar Kelime: Human and Technological Investments within the Economic Development of Turkey: Research and Development Expenditure, and Higher Education Spending for Students and Graduates
Öz: The purpose of this research is to examine the relationship between economic development and human and technological investment in Turkey. While economic development was evaluated through Gross Domestic Product (GDP), technological investment matched Research and Development (R&D) investment. Human capital components were also linked to higher education (HE) spending per student and the number of higher education graduates. To examine the predictive relations between these variables, this research was designed in a correlational survey model. For 1997-2018 period, GDP and R&D investment data were accessed from TurkStat, HE spending per student data were calculated using the data of Ministry of Education and of the Council of HE, Turkey, and the number of HE graduates was gathered from the official statistics of the Council of HE, Turkey. The relationship between GDP and R&D investment, HE spending per student, and the number of HE graduates were then examined by regression analysis. The analysis showed that the amount of R&D investment was the most important predictor of GDP while HE spending per student was another significant predictor. On the other hand, although the number of HE graduates had no considerable contribution to the GDP, it generally reflected negatively on economic development. The results clearly reveal the importance of investments regarding technological production for economic development. In addition, it seems that the increase in HE spending per student, to create better opportunities for the quality development of students, is more important than the number of HE graduates for economic development. It can be also said that the initiatives to increase student registrations in HE programs which are the source of the labour force giving direction to technological production should be expanded.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, M., & Bilir, H. (2013). Serbest piyasa, bütçe ve rekabet: Üniversitelerde piyasa yönelimli yeniden yapılanma ihtiyacı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 184-192. doi:10.5961/ jhes.2013.075
- Alkan, R. M. (2014). Üniversite-sanayi işbirliği için bazı öneriler. Yükseköğretim Dergisi, 4(2), 61-68. doi:10.2399/yod.14.011
- Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M., & Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133-140. doi:10.5961/jhes.2014.096
- Aslan, H. K., & Aslan, M. (2018). Orta gelir tuzağından kurtulmak için alternatif stratejiler: Türkiye Yükseköğrenim Sisteminde reform. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(1), 1-21. doi:10.5961/ jhes.2018.243
- Atik, İ. (2018). Nitelikli işgücü için etkin mesleki eğitim konusuna çözüm olarak fen, teknoloji, mühendislik, matematik (FTMM) eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(2), 254-263. doi:10.5961/jhes.2018.268
- Bilbao-Osorio, B., & Rodríguez-Pose, A. (2004). From R&D to innovation and economic growth in the EU. Growth and Change, 35(4), 434-455. doi:10.1111/j.1468-2257.2004.00256.x
- Carayannis, E. G., & Campbell, D. F. J. (2009). Mode 3 and Quadruple Helix: Toward a 21st century fractal innovation ecosystem. International Journal of Technology Management, 46(3/4), 201-234.
- Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2018). Türkiye’de uzun dönemde eğitim ve sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 75-96.
- Çelik, N., & Aydın, E. (2016). İş ilanlarının müfredata yansıtılmasına yönelik dinamik bir model önerisi. Yükseköğretim Dergisi, 6(1), 1-7. doi:10.2399/yod.16.001
- Demir, O., Üzümcü, A., & Duran, S. (2006). İçsel büyümede içselleşme süreçleri: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 27-46.
- Duman, K., & Aydın, K. (2018). Türkiye’de Ar-Ge harcamaları ile GSYİH ilişkisi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(1), 49-66.
- Dutta, S., Lanvin, B., & Wunsch-Vincent, S. (2018). Global innovation index 2018: Energizing the world with innovation (11th ed.). Geneva: World Intellectual Property Organization.
- Ergen, H., & Çakıoğlu, V. (2018). Türkiye’de yükseköğretimin genişlemesinin ekonomik yönleri (1980–2016). Yükseköğretim Dergisi, 8(2), 207-233. doi:10.2399/yod.18.002
- Ekinci, C. E. (2009). Türkiye’de yükseköğretimde öğrenci harcama ve maliyetleri. Eğitim ve Bilim, 34(154), 119-133.
- Etkowitz, H. (2008). The triple helix: University-industry-govern- ment innovation in action. Abingdon: Routledge.
- Günay, D., & Günay, A. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin tarihsel gelişimi ve mevcut durumu. Yükseköğretim Dergisi, 7(3), 156- 178. doi:10.2399/yod.17.024
- Günay, D., & Özer, M. (2016). Türkiye’de meslek yüksekokullarının 2000’li yıllardaki gelişimi ve mevcut zorluklar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 1-12. doi:10.5961/jhes.2016.138 Gür, B. S., Çelik, Z., & Yurdakul, S. (2018). Yükseköğretime bakış 2018: İzleme ve değerlendirme raporu. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi.
- Güriş, S., & Kızılarslan, Ş. (2017). Dengesiz panel veri modeli ile EM algoritması sonuçlarının karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(47), 15-30. doi:10.14783/ maruoneri.v12i27581.290475
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis (7th ed.). Upper Saddle River, N. J.: Pearson Prentice Hall.
- Kavak, Y. (2011a). Türkiye’de yükseköğretimin görünümü ve geleceğe bakış. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 55-58. doi:10.5961/jhes.2011.008
- Kavak, Y. (2011b). Türkiye’de yükseköğretimde büyüme: Yakın geç- mişe bakış ve uzun vadeli (2010-2050) büyüme projeksiyonları. Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 95-102. doi:10.2399/yod.11.095
- Keskin, A. (2011). Ekonomik kalkınmada beşeri sermayenin rolü ve Türkiye. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 125-153.
- Koç, K., & Mente, A. (2007). İnovasyon kavramı ve üniversite- sanayi-devlet işbirliğinde üçlü sarmal modeli. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi. Retrieved from http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/kkahm.pdf
- Kurt, T., & Gümüş, S. (2015). Dünyada yükseköğretimin finansma- nına ilişkin eğilimler ve Türkiye için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 14-26. doi:10.5961/jhes.2015.105
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2007). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2007-2008. Retrieved from http://sgb.meb.gov. tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2010-2011/ icerik/72
- Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2017-2018. Retrieved from http://sgb.meb.gov.tr/ www/icerik_goruntule.php?KNO=327 Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2019a). Education spending. Retrieved from https:// data.oecd.org/eduresource/education-spending.htm
- Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2019b). Gross domestic expenditure on R&D by sector of performance and source of funds. Retrieved from https:// stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=GERD_SOF Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2019c). Population with tertiary education. Retrieved from https://data.oecd.org/eduatt/population-with-tertiary- education.htm
- Özel, H. A. (2012). Ekonomik büyümenin teorik temelleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 63-72.
- Özer, M. (2011). Türkiye’de yükseköğretimde büyüme ve öğretim üyesi arzı. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 23-26. doi:10.5961/jhes.2011.002
- Özkan, M., & Özgan, H. (2015). Bireysel ve sosyal getirileri ışığında yükseköğretime yatırım yapmanın gerekliliği. Yükseköğretim Dergisi, 5(1), 44-54. doi:10.2399/yod.15.001
- Özoǧlu, M., Gür, B. S., & Gümüş, S. (2016). Rapid expansion of higher education in Turkey: The challenges of recently established public universities (2006–2013). Higher Education Policy, 29(1), 21-39. doi:10.1057/hep.2015.7
- Özşahin, Ş., & Karakoç, Z. (2013). Ekonomik büyümenin belirleyicilerinden biri olarak beşeri sermaye: Yükseköğrenimin Türkiye ekonomisi için önemi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 148-162.
- Pike, G. R., Kuh, G. D., McCormick, A. C., Ethington, C. A., & Smart, J. C. (2011). If and when money matters: The relationships among educational expenditures, student engagement and students’ learning outcomes. Research in Higher Education, 52(1), 81-106. doi:10.1007/s11162-010-9183-2
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). (2019). Gösterge nite- liğindeki Merkez Bankası kurları. Retrieved from https://www. tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/ istatistikler/doviz+kurlari/gosterge+niteligindeki+merkez+ban kasi+kurlarii
- Tekbıyık, A. (2014). İlişkisel tarama yöntemi. In M. Metin (Ed.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (pp. 99-114). Ankara: Pegem.
- Tunalı, H. N., & Yılmaz, A. (2016). Büyüme, beşeri sermaye ve kalkınma ilişkisi: OECD Ülkeleri’nin ekonometrik bir incelemesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 295-317.
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2017a). Girişimci ve yenilikçi üniversite endeksi 2017 sıralaması. Retrieved from https://www.tubitak.gov.tr/sites/ default/files/1095/2017_gyue_siralama.pdf
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2017b). Girişimci ve yenilikçi üniversite endeksi gösterge seti. Retrieved from https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/ files/18842/gyue_gosterge_seti_2018.pdf
- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). (2018). Sanayi doktora programı çağrı sonuçları açıklandı. Retrieved from https://www.tubitak.gov.tr/
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019a). Yıllık gayrisafi yurtiçi hâsıla. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/UstMenu. do?metod=temelist
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019b). Ar-Ge istatistikleri. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama. do?metod=search&araType=vt
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019c). Eğitim harcama- ları. Retrieved from http://www.tuik.gov.tr/UstMenu. do?metod=temelist Uçan, O., & Yeşilyurt, H. (2016). Türkiye’de eğitim harcamaları ve büyüme ilişkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 179-185.
- United Nations. (2014). World economic situation and prospects 2014. Retrieved from https://www.un.org/en/development/ desa/policy/wesp/wesp_current/2014Chap1_en.pdf
- World Intellectual Property Organization (WIPO). (2017). Statistical country profiles: Turkey. Retrieved from https://www.wipo. int/ipstats/en/statistics/country_profile/profile.jsp?code=TR
- World Intellectual Property Organization (WIPO). (2018). IP Statistics: Patent. Retrieved from https://www.wipo.int/ ipstats/en/
- Wolff, E. N. (2000). Human capital investment and economic growth: Exploring the cross-country evidence. Structural Change and Economic Dynamics, 11(4), 433-472. doi:10.1016/ S0954-349X(00)00030-8
- World Bank. (2018). GDP (current US$)- Turkey. Retrieved from https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP. CD?locations=TR
- Yaylalı, M., Akan, Y., & Işık, C. (2010). Türkiye’de ar&ge yatırım harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki eş-bütünleme ve nedensellik ilişkisi: 1990-2009. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 13-26.
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019a). Yükseköğretim istatistikleri: Mezun sayıları. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019b). Yükseköğretim istatistikleri: Öğrenci sayıları. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019c). YÖK, uygulama ağırlıklı programların asgari koşullarını geliştiriyor. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/program-acma- asgari-kosullar.aspx
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019d). 100/2000 YÖK doktora bursları projesi nedir? Retrieved from https://www.yok.gov.tr/ Sayfalar/Haberler/100-2000-yok-doktora-bursu-2019-2020- guz.aspx
- Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2019e). YÖK Başarı Bursu programı. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/ogrenci/yok-bursuve- destekleri
APA | USLU B (2019). Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. , 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
Chicago | USLU Barış Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. (2019): 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
MLA | USLU Barış Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. , 2019, ss.402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
AMA | USLU B Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. . 2019; 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
Vancouver | USLU B Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. . 2019; 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
IEEE | USLU B "Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi." , ss.402 - 412, 2019. 10.5961/jhes.2019.341 |
ISNAD | USLU, Barış. "Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi". (2019), 402-412. https://doi.org/10.5961/jhes.2019.341 |
APA | USLU B (2019). Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(3), 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
Chicago | USLU Barış Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 9, no.3 (2019): 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
MLA | USLU Barış Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, vol.9, no.3, 2019, ss.402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
AMA | USLU B Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2019; 9(3): 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
Vancouver | USLU B Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2019; 9(3): 402 - 412. 10.5961/jhes.2019.341 |
IEEE | USLU B "Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi." Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9, ss.402 - 412, 2019. 10.5961/jhes.2019.341 |
ISNAD | USLU, Barış. "Türkiye’nin Ekonomik Gelişiminde Beşeri ve Teknolojik Yatırımlar: Araştırma ve Geliştirme Harcamaları, Öğrenci Bazında Yükseköğretim Harcamaları ve Mezun Kitlesi". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 9/3 (2019), 402-412. https://doi.org/10.5961/jhes.2019.341 |