2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR

Dönmez, Sevgi

2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR

Sevgi DÖNMEZ (İnönü Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Malatya, Türkiye)

Tarih Araştırmaları Dergisi

8 1

Yıl: 2019 Cilt: 38 Sayı: 65 Sayfa Aralığı: 43 - 82 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-06-2020

2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR

Öz:

2017 yılında Malatya Ovası ve Malatya Daǧları’nı kapsayan saha içerisinde gerçekleştirilen yüzey araştırması neticesinde, Erken ve Orta Demir Çaǧı’nda kullanılmış olabileceǧini düşündüǧümüz 19 tane arkeolojik merkez ziyaret edilmiştir. Bu merkezlerde ele geçen çanak-çömlek buluntular, daha önceden bu bölgede yapılan sistemli kazılar, kurtarma kazıları ve araştırmalar neticesinde elde edilen sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Araştırma yapılan sahalar içerisinde tespit edilen maden işlik alanları ve maden ocakları, bölgede yer alan, Erken ve Orta Demir Çaǧı’nda kullanıldıǧına dair çanak-çömlek buluntular sunan, arkeolojik alanlar ve höyük yerleşimlerine çok yakın bir konumda yer almaktadır. Tespit edilen bazı maden işliklerinin bulunduǧu sahanın yüzeyinde Erken ve Orta Demir Çaǧı çanak-çömleǧi form özelliklerine ve karakterine sahip çanak çömlek parçaları toplanmıştır. Malatya Daǧları üzerinde tespit edilen demir madeni kaynakları ve işlik alanları, bulundukları konum itibariyle Erken ve Orta Demir Çaǧı’nda gerek yerel gerekse Assur ve Urartu gibi büyük politik güçlerin maden ihtiyaçlarını karşılayan alanlar arasında olmalıdır.

Anahtar Kelime:

2017 MALATYA SURVEY: NEW CONTRIBUTIONS TO THE RESEARCH ON THE EARLY AND MIDDLE IRON AGE

Öz:

19 archeologic centers, which we thought could be used in the Early and Middle Iron Age as a result of the survey performed in 2017, in the area including Malatya Plain and Malatya Mountains, were visited. Pottery findings obtained from these centers were compared with the results obtained from systematic excavations, salvage excavations and researches carried out in this region before. Mine workshops and pits determined within the research zones are in a location so close to archeological sites and mound settlements that are in the area and offer pottery findings about their being used in the Early and Middle Iron Age. From the surface of the area, where some of the determined mine workshops are present, pottery pieces have the Early and Middle Iron Age pottery form features and characteristics were collected. Iron mine sources and workshop zones determined on Malatya Mountains should be among the zones provide mine needs of both local and big political powers as Assyria and Urartu as of their location.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aktüre, S., Anadolu’da Demir Çaǧı Kentleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Istanbul 2003.
Anastasio, S., “Preliminary information on the pottery of the Iron Age” A. Hausleiter & A. Reiche (eds.) Iron Age Pottery in Northern Mesopotamia, Northern Syria und South-Eastern Anatolia, Ugarit-Verlag, Münster 1999, s. 173-191.
Anastasio, S., Atlas of the Assyrian Pottery of the Iron Age, SUBARTU XXIV, Brepols, Turnhout 2010.
Bartl, K., “Some Remarks on Early Iron Age in Eastern Anatolia”, Anatolica XXI, 1995, s. 205-212.
Bartl, K., “Eastern Anatolia in the Early Iron Age”, Migration und Kulturtransfer: der Wandel vorder - und zentralasiatischer Kulturen im Umbruch vom 2. zum 1. vorchristlichen Jahrtausend: Akten des Internationalen Kolloguiums, Berlin, 23. Bis 26. November 1999, R. Eichmann, H. Parzinger (eds.), s. 383-410. Habelt, Bonn 2001.
Belli, O., “Demir Çaǧda Doǧu Anadolu Bölgesinde Demir Metalürjisi”, A. Çilingiroǧlu (ed.) Anadolu Demir Çaǧları / Anatolian Iron Ages 1987, s. 89-107.
Belli, O., “Ore Deposits and Mining in Eastern Anatolia in the Urartian Period: Silver, Copper and Iron”, R. Merhav (ed.) Urartu: A Metalworking Center in the First Millennium B.C.E, Jerusalem 1991, s. 16-41.
Bilgi, Ö., “Köşkerbaba Kazıları 1979”, II. Kazı Sonuçları Toplantısı 1980, s. 113-119.
Bilgi, Ö., “Köşkerbaba Höyük Kazısı 1980 Yılı Sonuçları”, III. Kazı Sonuçları Toplantısı 1981, s. 83-86.
Bilgi, Ö., “Köşkerbaba Höyük 1981 Dönemi Kazıları”, IV. Kazı Sonuçları Toplantısı 1982, s. 89-93.
Bilgi, Ö., “Köşkerbaba Höyüǧü Kazıları”, V. Kazı Sonuçları Toplantısı 1983, s. 113-116.
Bilgi, Ö., “1983 Dönemi Malatya-Köşkerbaba Höyük Kurtarma Kazıları”, VI. Kazı Sonuçları Toplantısı 1984, s. 49-54.
Bilgi, Ö., “1984 Dönemi Malatya-Köşkerbaba Höyük Kurtarma Kazıları”, VII. Kazı Sonuçları Toplantısı 1985, s. 143-149.
Bilgi, Ö., “Köşkerbaba Höyük Kazısı, 1978”, Aşaǧı Fırat Projesi 1978-1979 Çalışmaları, s. 189-216, Levha 115-131. Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Aşaǧı Fırat Projesi Yayınları 1/3, Ankara 1987.
Bonacossi, D. M., “Die eisenzeitliche Keramik der TAVO-Geländebehung des Ünteren Hǎbur-Gabiets” A. Hausleiter & A. Reiche (eds.) Iron Age Pottery in Northern Mesopotamia, Northern Syria und South-Eastern Anatolia, Ugarit- Verlag, Münster 1999, s. 193-229.
Bryce, T., The World of the Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History, Oxford University Press, New York 2012.
Di Nocera, G. M., “2003 Archaeological Survey in the Malatya Territory”, 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2004, s. 325-336.
Di Nocera, G. M., “Settlements, population and landscape on the Upper Euphrates between V and II millennium BC. Results of the Archaeological Survey Project 2003-2005 in the Malatya Plain”, Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, April 3-8 2006, Madrid 2008, s. 633-645.
Duru, R., “Deǧirmentepe Höyük Kazısı, 1973”, Keban Projesi 1973 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/6 1979, s. 13-18, Lev. 1-6.
Erdem, A. Ü., Doǧu Anadolu’da Demir Çaǧ Yivli Keramik Geleneǧi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Izmir 2009.
Erdem, A. Ü., “Regional Varitations in Iron Age Grooved Pottery in Eastern Anatolia”, A. Çilingiroǧlu, A. Sagona (eds.) Anatolian Iron Ages 7, 2012, s. 113-130.
Esin, U., “1979 Deǧirmentepe Kazıları”, II. Kazı Sonuçları Toplantısı 1980, s. 91-99.
Esin, U., “1980 Yılı Deǧirmentepe (Malatya) Kazısı Sonuçları”, III. Kazı Sonuçları Toplantısı 1981, s. 39-41
Esin, U., “Deǧirmentepe (Malatya) Kazısı 1981 Yılı Sonuçları”, IV. Kazı Sonuçları Toplantısı 1982, s. 39-48.
Esin, U., “Deǧirmentepe Kazısı”, V. Kazı Sonuçları Toplantısı 1983, s. 71-80.
Esin, U., “Deǧirmentepe (Malatya) Kurtarma Kazısı 1983 Yılı Raporu”, VI. Kazı Sonuçları Toplantısı 1984, s. 11-30.
Esin, U., S. Harmankaya, “1984 Deǧirmentepe (Malatya) Kurtarma Kazısı”, VII, Kazı Sonuçları Toplantısı 1985, s. 53-86.
Esin, U., S. Harmankaya, “1985 Deǧirmentepe (Malatya Imamlı Köyü) Kurtarma Kazısı”, VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı 1986, s. 95-137.
French, D.H., G. D. Summers, “Pre-Urartian and Urartian Pottery from the Muş Region”, Anatolian Studies 44, 1994, s. 77-84.
Güneri, A. S., “Cultural Connections between Anatolia and Caucasus-Central Asia during the Late Bronze – Early Iron Age”, Anatolia Antiqua X, 2002, s. 11-77.
Hauptmann, H., “Norşun Tepe Kazısı, 1969” Keban Projesi 1969 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/2, 1971, s. 71-79, Levha 47-61.
Hauptmann, H., “Norşun Tepe Kazıları, 1970” Keban Projesi 1970 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/3, 1972, s. 87-101, Levha 57-80.
Hauptmann, H., “Norşun Tepe Kazıları, 1971” Keban Projesi 1971 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/4, 1974, s. 71-82, Levha 68-84.
Hauptmann, H., “Norşun Tepe Kazıları, 1972” Keban Projesi 1972 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/5, 1976, s. 41-59, Levha 29-62.
Hauptmann, H., “Norşun Tepe Kazıları, 1973” Keban Projesi 1973 Çalışmaları, Orta Doǧu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları, I/6, 1979, s. 43-78 Levha 16-45.
Hawkins, J. D., “Kuzi-Tešub”and “Great Kings” of Kargamiš”, Anatolian Studies 38, 1988, s. 99-108.
Işıklı, M. ve A.Ü. Erdem “A group of Early Iron Age pottery from the Erzurum Region”, Archäologische Mitteilungen aus Iran und Turan 41, 2009, s. 249-268.
Karadoǧan, S., “Kuruluş Yeri Açısından Malatya ?ehri ve Yakın Çevresinin Jeomorfolojisi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11/1, 2001, s. 27-56.
Khatchadourian, L., “The Iron Age in Eastern Anatolia”, S.H. Steadman, G. McMahon (eds.) Ancient Anatolia (10,000-323 B.C.E), Oxford University Press, New York 2011, s.464-499.
Konyar, E., Doǧu Anadolu Erken Demir Çaǧı Kültürü: Arkeolojik Kazı ve Yüzey Araştırmaları Bulgularının Deǧerlendirilmesi, Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı Eskiçaǧ Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Istanbul 2004.
Köroǧlu, K., “Demir Çaǧı’nda Yukarı Dicle Bölgesi”, Anadolu Araştırmaları 16, 2002, s. 449-475.
Köroǧlu, K., “The Transition from Bronze Age to Iron Age in Eastern Anatolia”, Identifying Changes: The Transition from Bronze to Iron Ages in Anatolia and Its Neighbouring Regions. Proceedings of the International Workshop, Istanbul, November 8-9, 2002. B. Fischer, H. Genz, E. Jean ve K. Köroǧlu (eds.), Istanbul 2003, s. 231-241.
Liverani, M., The Ancient Near East: History, Society and Economy, Trans. S. Tabatabai, Roudledge, London & New York 2014.
Manuelli, F., “From the Early to the Middle Iron Age: Development of the Pottery Inventories from the New Excavations at Arslantepe” Proceedings of the 7th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East 2012a, s. 447-460.
Manuelli, F., “A View from the East. Arslantepe and the Central Anatolian World during the Late Bronze and Iron Ages: Interactions and Local Development”, ORIGINI XXXIV 2012b: 361-374.
Marro, C. ve A. Özfırat, “Pre-classical survey in eastern Turkey. First preliminary report. The Aǧrı Daǧ (Mount Ararat) Region”, Anatolia Antiqua XI, 2003, s. 385-422.
Maxwell-Hyslop, K. R., “Assyrian Sources of Iron. A Preliminary Survey of the Historical and Geographical Evidence”, Iraq 36, 1974, s. 139-154.
Mazzoni, S., “Syria and the periodization of the Iron Age: A cross-cultural perspective”, Essays on Syria In the Iron Age, G. Bunnens (ed.) Louvain, Ancient Near Eastern Studies, supplement 7, 2000, s. 31-59.
Müller, Ü., “Die eisenzeitliche Keramik des Lidar Höyük”, A. Hausleiter & A. Reiche (eds.) Iron Age Pottery in Northern Mesopotamia, Northern Syria und South-Eastern Anatolia, Ugarit-Verlag, Münster 1999, s. 403-434.
Ökse, T., Mitteleisenzeitliche Keramik Zentral-Ostanatoliens mit dem Schwerpunkt Karakaya Stauseegebiet am Euphrat, D. Reimer Verlag, Berlin 1988. Özdoǧan, M. Lower Euphrates Basin 1977 Survey, Lower Euphrate Project Publications I, 2. Istanbul 1977.
RIMA: The Royal Inscription of Mesopotamia: Assyrian Periods, Toronto, Buffalo, and London: University of Toronto Press.
RIMA 2: A.K. Grayson (1991), Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC I (1114-859 BC
Russell, H. F., Pre-Classical Pottery of Eastern Anatolia. Based on a survey by Charles Burney of sites along the Euphrates and around Lake Van, British Institute of Archaeology at Ankara, Monograph No. 2, BAR International Series 85, Oxford 1980.
Sagona, A., “The Bronze Age-Iron Age Transition in Northeast Anatolia: A View from Sos Höyük”, Anatolian Studies 49, 1999, s. 153-157.
Sagona, A. ve P. Zimansky, Ancient Turkey, Roudledge World Archaeoology, London & New York 2009.
Serdaroǧlu, Ü., 1975 Surveys in the Lower Euphrates Basin, Ankara 1977.
Sevin, V., “Elazıǧ-Bingöl Illeri Yüzey Araştırması, 1986”, V. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1987, s. 1-44.
Sevin, V., “Elazıǧ-Bingöl Yüzey Araştırması, 1987”, VI. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1988, s. 451-500.
?enyurt, S. Y., Büyükardıç: Doǧu Anadolu’da Bir Erken Demir Çaǧı Tepe Yerleşmesi /An Early Iron Age Hilltop Settlement in Eastern Anatolia, Bakü- Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları 2 / Baku-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil Pipeline Project Publications of Archaeological Salvage Excavations 2, Ankara 2005.
Tekin, H., “Yatay Oluk Bezekli Bir Seramik Grubunun Ele Geçtiǧi Yeni Bir Merkez: Hakemi Use”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 23/1, 2006, s. 151-172.
Tonbul, S., M. Siler, “Malatya Güneyinde Güneydoǧu Torosların Jeomorfolojik Özellikleri” F. Arslan (yay.) Türkiye Coǧrafyası Araştırmaları: Prof. Dr. Mesut Elibüyük’e Armaǧan, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2017, s. 463-490.
Winn, M. M., “The Early Iron Age” M. N. van Loon (ed.) Korucutepe: Final Report on the Excavations of the Universities of Chicago, California (Los Angeles) and Amsterdam in the Keban Reservoir, Eastern Anatolia 1968-1970, Vol. 3, North-Holland Publishing Company-Amsterdam, New York, Oxford 1980, s. 155-175, Lev. 51-61.
Yakar, J., Anadolu’nun Etnoarkeolojisi: Tunç ve Demir Çaǧlarında Kırsal Kesimin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Çev. S. H. Riegel, Homer Yayınları, Istanbul 2007.
Yıldırım, N., “Anadolu’da Bulunan Yeni Assurca Belgeler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coǧrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 29/ 48, 2010, s. 119-135
Yiǧitpaşa, D., “Arkeolojik Veriler Işıǧında Doǧu Anadolu Geç Demir Çaǧı (M.Ö. 7.-4. Y.Y.) Çanak Çömleǧi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/37, 2015, s. 512-538.

APA	Dönmez S (2019). 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. , 43 - 82.
Chicago	Dönmez Sevgi 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. (2019): 43 - 82.
MLA	Dönmez Sevgi 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. , 2019, ss.43 - 82.
AMA	Dönmez S 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. . 2019; 43 - 82.
Vancouver	Dönmez S 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. . 2019; 43 - 82.
IEEE	Dönmez S "2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR." , ss.43 - 82, 2019.
ISNAD	Dönmez, Sevgi. "2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR". (2019), 43-82.

APA	Dönmez S (2019). 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. Tarih Araştırmaları Dergisi, 38(65), 43 - 82.
Chicago	Dönmez Sevgi 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. Tarih Araştırmaları Dergisi 38, no.65 (2019): 43 - 82.
MLA	Dönmez Sevgi 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. Tarih Araştırmaları Dergisi, vol.38, no.65, 2019, ss.43 - 82.
AMA	Dönmez S 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. Tarih Araştırmaları Dergisi. 2019; 38(65): 43 - 82.
Vancouver	Dönmez S 2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR. Tarih Araştırmaları Dergisi. 2019; 38(65): 43 - 82.
IEEE	Dönmez S "2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR." Tarih Araştırmaları Dergisi, 38, ss.43 - 82, 2019.
ISNAD	Dönmez, Sevgi. "2017 MALATYA YÜZEY ARAŞTIRMASI: ERKEN VE ORTA DEMİR ÇAǦI ARAŞTIRMALARINA YENİ KATKILAR". Tarih Araştırmaları Dergisi 38/65 (2019), 43-82.