Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Hüseyin USLU (Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, Kayseri, Türkiye)
Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi
4 0
Yıl: 2019 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 153 - 178 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-06-2020

Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Öz:
Bu çalışmada, Türkiye’deki cari işlemler açığı kaynaklı kriz riskini etkileyenfaktörleri belirleyebilmek amacıyla, Türkiye’nin 1974-2018 dönemi cari işlemler açığı,ekonomik büyüme, sermaye hareketleri, dış borç stoku ve petrol fiyatları verilerikullanılmıştır. Serilerin durağanlığı ADF ve PP birim kök testleri ile sınanmış ve dışborç stoku haricindeki serilerin I(0), dış borç stoku serisinin ise I(1) olduğu tespitedilmiştir. Logit ve Probit analizleri sonucunda Türkiye’deki cari işlemler açığıkaynaklı kriz riskini; dış ticaret açığı, sermaye hareketleri ve dış borç stokundakideğişimlerin pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilediği tespit edilmiştir.Logit ve Probit analizleri sonrasında gerçekleştirilen marjinal analiz sonuçlarıistatistiksel olarak anlamlı bulunamamıştır.
Anahtar Kelime:

Determination of The Factors Affecting the Risk of Current Deficit İnduced Crisis İn Turkey by Logit and Probit Model

Öz:
In this study, in order to determine the factors that affect the risk of the current account deficit induced crisis in Turkey, the current account deficit, economic growth, capital flows, external debt stock and oil prices data are used for Turkey's 1974-2018 period. Stationarity of the series is tested by ADF and PP unit root tests and it is found that the series except external debt stock is I(0) and the external debt stock series is I(1). After Logit and Probit analysis, it is determined that the risk of the current account deficit induced crisis in Turkey is positively and statistically significantly affected by the changes in foreign trade deficit, capital movements and external debt stock. The results of the marginal analysis after Logit and Probit analyzes were not statistically significant.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Apergis, N., Katrakilis, K.P. and Tabakis, N.M. (2000). Current Account Deficit Sustainability: The Case of Greece, Applied Economics Letters, (7),599-603.
  • Akkaya, M. ve Kantar, L. (2018). Finansal Krizlerin Tahmininde Öncü Göstergelerin Logit-Probit Model ile Analizi: Türkiye Uygulaması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(3), 575-590.
  • Altunöz, U. (2014). Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/89255, (Erişim: 20.03.2019).
  • Aras, O.N., Öztürk, M. ve Erdoğan, E. (2012). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu ve Soruna Çözüm Noktasında Yeni Yatırım Teşvik Sisteminin Değerlendirmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4(1), 91-104.
  • Baharumshah, A.Z., Lau, E. and Fountas, S. (2003) On the Sustainability of Current Account Deficits: Evidence From Four ASEAN Countries. Journal of Asian Economics, 14(3), 465-487.
  • Blanchard, O. and Milesi-Ferretti, G. M. (2011). (Why) Should Current Account Balances Be Reduced? IMF Staff Discussion Note, SDN/11/03. https://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2011/sdn1103.pdf, (Erişim:09.04.2019).
  • Brissimis, S. N., Hondroyiannis, G., Papazoglu, C., Tsaveas, N. T. and Vasardani, M.A. (2010). Current Account Determinants and External Sustainability in Periods of Structural Change. European Central Bank, WP, N. 1243.
  • Calderón, C., Chong, A. and Loayza, N. (1999). Determinants of Current Account Deficits in Developing Countries. Working Papers Central Bank of Chile, N.51, Central Bank of Chile.
  • Cebeci, İ. (2012). Krizleri İncelemede Kullanılan Nitel Tercih Modelleri: Türkiye İçin Bir Probit Model Uygulaması (1988-2009). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 62(1), 127-146.
  • Chinn, M. D. and Prasad, E. S. (2003). Medium-Term Determinants of Current Accounts in Industrial and Developing Countries: An Empirical Exploraion. Journal of International Economics,59, 47–76.
  • Collins, S., Simone, F. N. D. and Hargreaves, D. (1998). The Current Account Balance: An Analysis of the Issues. Reserve Bank of New Zealand: Bulletin, 61(1), 15-34.
  • Corden, W. M. (1994). Economic Policy, Exchange Rates, and the International System. Oxford: Oxford University Press.
  • Demirci, S. ve Astar, M. (2011). Türkiye’de Özel Sigortayı Etkileyen Faktörler: Logit Modeli. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 119-130.
  • Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1979). Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series with A Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
  • Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1981). Distribution of the Estimators for autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49, 1057-72. Dikmen, N. (2012). Ekonometri. Dora Yayınevi, Bursa.
  • Dornbusch, R. ve F. Fischer (1990). Macroeconomics. McGraw-Hill, International Editions.
  • Economistop (2016). Ödemeler Dengesi. https://iktisatca.wordpress.com/2016/09/08/ odemeler-dengesi/, (Erişim: 09.04.2019).
  • Edwards, S. (2001). Does The Current Account Matter? NBER Working Paper, w8275, 38.
  • Eita, J. H., Manuel, V. and Naimhwaka, E. (2018). Macroeconomic Variables and Current Account Balance in Namibia. MPRA Paper No. 88818.
  • Emeç, H. (2012). Nitel Tercih Modelleri. http://kisi.deu.edu.tr//hamdi.emec/eko2/Bagimli_ Kukla_Degiskenli_Modeller_Uygulamalari.pdf, (Erişim: 28.03.2019).
  • Enerji Haber (2017). Türkiye'nin doğal gaz anlaşması yaptığı ülkeler! http://enerjihaber.com/turkiye-nin-dogal-gaz-anlasmasi-yaptigi-ulkeler/4441/, (Erişim: 21.03.2019).
  • Erdoğan, S. ve Bozkurt, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri ile Bir İnceleme. Maliye Finans Yazıları, 23(84), 135- 172.
  • Erkılıç, S. (2006). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Uzmanlık Yeterlilik Tezi.
  • EVDS (2019a). Ödemeler Dengesi Analitik Sunum (6. El Kitabı) (Milyon ABD Doları)(Aylık). C.11.Portföy Yatırımları: Net Yükümlülük Oluşumu (Milyon ABD Doları). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket (Erişim: 19.03.2019).
  • EVDS (2019b). Dış Ticaret Geniş Ekonomik Kategorileri Sınıflamasına Göre(BEC)
  • (MilyonABDDoları)(TÜİK)(Aylık).https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/ serieMarket (Erişim: 20.03.2019).
  • Freund, C. L. (2000). Current Account Adjustment in Industrialized Countries. Board of Governers of the FED International Finance, Discussion Papers, 692.
  • Gacener-Atıl, A. ve Saygılı, F. (2014). Türkiye’de Kredi Hacmi ve Cari Açık İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Business and Economics Research Journal 5(4), 129-141
  • Gruber, J. W. and Kamin, S. B. (2007). Explaining the Global Pattern of Current Account Imbalances. Journal of International Money and Finance, 26, 500-522.
  • Gümüşoğlu, N. K. ve Alçın, S. (2019). The Impact of Capital Flows on Current Account Deficit for Turkey. Journal of Life Economics, 6(1), 21-34.
  • Hervey, J. L. and Merkel, L. S. (2013). A Record Current Account Deficit: Causes and Implications.https://core.ac.uk/download/pdf/6793244.pdf, (Erişim: 09.04.2019).
  • Inflation Data (2019). Historical Crude Oil Prices (Table). https://inflationdata.com/articles/ inflation-adjusted-prices/historical-crude-oilprices-table/, (Erişim: 19.03.2019).
  • Joy, M., Lisack, N., Lloyd, S., Reinhardt, D., Sajedi, R. and Whitaker, S. (2018). Mind the (Current Account) Gap. Financial Stability Paper No. 43. https://www.bankofengland.co.uk/-/media/boe/files/financial-stability paper/2018/mind-thecurrent-account-gap.pdf?la=en&hash=E4599C6878FBDC6480E, (Erişim:09.04.2019).
  • Karagöl, V. ve Erdoğan, M. (2017). Türkiye Ekonomisinde Cari Açığın Belirleyicileri ve Cari Açığa Yönelik Politika Uygulamaları. Ulakbilge, 5(10), 353-381.
  • Kaya, M. (2016). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Nedenleri. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(10), 51-75.
  • Kesikoğlu, F., Yıldırım, E. ve Çeştepe, H. (2013). Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi İçin Panel Var Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 15-34.
  • Konak, A. (2018). Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri ve Cari Açık-Dış Ticaret Açığı İlişkisi. Econder Uluslararası Akademik Dergi, 2 (2), 163-178.
  • Labonte, M. (2005). .Is the U,S, Current Account Deficit Sustainable? CRS Report for Congress, 13, December.
  • Labonte, M. (2010). Is the U,S, Current Account Deficit Sustainable? Congressional Research Service, 7-5700
  • Milesi-Ferretti, G.M. and Razin, A. (1996). Sustainability of Persistent Current Account Deficits, NBER, WP, No.5467.
  • Moore, C. (2013). An Introduction to Logistic and Probit Regression Models. https://liberalarts.utexas.edu/prc/_files/cs/Fall2013_Moore_Logistic_Probit_R egression.pdf, (Erişim: 27.03.2019).
  • Obstfeld, M. and Rogoff, K. S. (2005). Global Current Account Imbalances and Exchange Rate Adjustments. https://www.brookings.edu/wpcontent/uploads/2005/01/2005a_bpea_ obstfeld.pdf, (Erişim: 09.04.2019).
  • O’Halloran, S. (2009). Sustainable Development. http://www.columbia.edu/~so33/SusDev/ Lecture_9.pdf, (Erişim: 28.03.2019).
  • Orhan, O. Z. ve Nergiz, E. (2014). Turkey’s Current Account Deficit Problem and Its Effects on the European Union Accession. İGUSBD, 1(1), 137-158.
  • Özdamar, G. (2016). A Survey on The Factors Affecting Current Account Balance of Turkey: Evidence From ARDL-Bounds Testing Approach. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 2073-2082.
  • Peker, O. (2009). Türkiye’deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 164-174.
  • Perraillon, M. C. (2019). Interpreting Model Results: Marginal Effects and the margins Command.http://www.ucdenver.edu/academics/colleges/PublicHealth/resourc esfor/Faculty/perraillon/perraillonteaching/Documents/week%2013%20margi ns.pdf, (Erişim: 27.03.2019).
  • Phillips, P.C.B. and Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika 75, 335-346.
  • Polat, M. A. (2018). Büyük Resesyon Sonrası Makro İhtiyati Politikalar: Türkiye Örneği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Sachs, J. (1981). The Current Account and Macroeconomic Adjustment in the 1970s. Brookings Papers on Economic Activity, No. 1, 201- 268.
  • Sevüktekin M. ve Çınar, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı.(Genişletilmiş 4. Baskı) Dora Yayınları, Bursa.
  • Tarı, R. (2012). Ekonometri. Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
  • Tatlıyer, M. (2014). Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri ve Belirledikleri. Akademik Bakış Dergisi, 42, 1-28.
  • TCMB. (2016). Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu Raporu, 016-III. http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/517997ab-e0a2-43ae-9487 7659e921d55b/ODRapor_20163.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTW ORKSPACE517997ab-e0a2-43ae-948 7-7659e921d55b, (Erişim: 09.04.2019).
  • Telatar, E. (2011). Türkiye’de Cari Açık Belirleyicileri ve Cari Açık-Krediler İlişkisi. Bankacılar Dergisi, 78, 22-34.
  • Türkyılmaz, O. (2015). Enerji Politikaları Artan Bağımlılık Çıkmazında. Ocak 2015 İtibarıyla Türkiye’nin Enerji Görünümü Raporu. TMOB Bülteni, Sayı: 200.
  • Uğurlu, E. (2010). Kesikli Seçim Modelleri. Bu, https://www.academia.edu/2339154/Kesikli_Se%C3%A7im_Modelleri_Logit _Multinomial_Logit_Ordered_Logit_S%C4%B1ral%C4%B1_Lojit_Lojistik_ Model_Marjinal_Etki_Odds_Oran%C4%B1_, (Erişim: 20.03.2019).
  • Uslu, H. (2018). Marshall - Lerner Koşulu ve J Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: Farklı Gelir Gurubu Ülkeleri İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz. International Journal of Academic Value Studies, 4(20), 550-561. doi: http://dx.doi.org/10.23929/javs.787
  • Uslu, H. (2018). Türkiye Ekonomisinde Üçüz Açık Hipotezinin Geçerliliğinin Test Edilmesi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi. Geleceğin Dünyasında Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar-2018, Bursa: Ekin Yayınevi, 169-192.
  • Uygur, E. (2004). Cari Açık Tartışmaları. İktisat, İşletme ve Finans, 19(222), 5-20.
  • Uygur, E. (2012). Cari Açık Tartışmaları. Econstar Discussion Paper, No. 201/25.
  • Williams, R. (2018). Marginal Effects for Continuous Variables. https://www3.nd.edu/~rwilliam/stats3/Margins02.pdf, (Erişim: 27.03.2019).
  • World Bank (2019a). Current account balance (% of GDP). https://data.worldbank.org/indicator/BN.CAB.XOK, (Erişim:19.03.2019).
  • World Bank (2019b). GDP growth (annual %). https://data.worldbank.org/indicator /NY.GDP.MKTP.KD.ZG?view=chart, (Erişim: 19.03.2019).
  • World Bank (2019c). GDP (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/ NY.GDP.MKTP.CD?view=chart, (Erişim: 19.03.2019).
  • World Bank (2019d). Merchandise imports (current US$). https://data.worldbank.org/ indicator/TM.VAL.MRCH.CD.WT?view=chart, (Erişim: 19.03.2019).
  • World Bank (2019e). Merchandise exports (current US$). https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.MRCH.CD.WT?view=chart, (Erişim: 19.03.2019).
  • World Bank (2019f). Foreign direct investment, net inflows (BoP, current US$). https://data.worldbank.org/indicator/BX.KNV.CD.WD, (Erişim:19.03.2019).
  • World Bank (2019g). External debt stocks, total (DOD, current US$). https://data.worldbank.org/indicator/DT.DOD.DECT.CD?view=chart, (Erişim:19.03.2019).
  • Yapar Saçık, S. ve Alagöz, M. (2010). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorunu ve Borçlanma ile İlişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 113-120.
APA USLU H (2019). Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. , 153 - 178.
Chicago USLU Hüseyin Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. (2019): 153 - 178.
MLA USLU Hüseyin Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. , 2019, ss.153 - 178.
AMA USLU H Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. . 2019; 153 - 178.
Vancouver USLU H Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. . 2019; 153 - 178.
IEEE USLU H "Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi." , ss.153 - 178, 2019.
ISNAD USLU, Hüseyin. "Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi". (2019), 153-178.
APA USLU H (2019). Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 5(2), 153 - 178.
Chicago USLU Hüseyin Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi 5, no.2 (2019): 153 - 178.
MLA USLU Hüseyin Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, vol.5, no.2, 2019, ss.153 - 178.
AMA USLU H Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi. 2019; 5(2): 153 - 178.
Vancouver USLU H Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi. 2019; 5(2): 153 - 178.
IEEE USLU H "Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi." Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 5, ss.153 - 178, 2019.
ISNAD USLU, Hüseyin. "Logit-Probit Modeli Yardımıyla Türkiye’de Cari Açık Kaynaklı Kriz Riskini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi". Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi 5/2 (2019), 153-178.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 12:15

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları