SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Cinici, Ayhan; demirtaş, fatma

SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Fatma DEMİRTAŞ, (Milli Eğitim Bakanlığı, Adıyaman, Türkiye)

Ayhan ÇİNİCİ (Ordu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ordu, Türkiye)

Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi

17 4

Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 38 Sayfa Aralığı: 46 - 65 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-09-2020

SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz:

Bu çalışmada, sekizinci sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir çevre tutumlarıyla ekolojik ayak izlerinin; yerleşim birimi, cinsiyet, aile gelir durumu ve ebeveyn eğitim durumu gibi değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinden 537 sekizinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. İlişkisel tarama modeline göre yürütülen araştırmada, 23 maddeden oluşan “Sürdürülebilir Çevre Tutum Ölçeği” ve öğrencilerin tüketim alışkanlıklarını belirlemeye yönelik 21 maddelik online “Ekolojik Ayak İzi Hesaplama Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, öğrencilerin çevresel tutum puan ortalamalarında; şehir merkezinde yaşayan öğrenciler, kız öğrenciler ve bir istisna dışında aylık geliri yüksek olanlar lehine fark olduğu tespit edilmiştir. Her iki ölçekten elde edilen genel ortalamalar değerlendirildiğinde ise sekizinci sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının yüksek düzeyde olmasına rağmen ekolojik ayak izleri de yüksek düzeyde çıkmıştır. Sonuç olarak, öğrencilerinin sürdürülebilir çevre tutumlarının iyi düzeyde olmasına rağmen, ekolojik ayak izlerinin de yüksek çıkmasının nedenleri tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelime:

INVESTIGATING THE EIGHTH GRADE STUDENTS’ ECOLOGICAL FOOTPRINT AND SUSTAINABLE ENVIRONMENTAL ATTITUDES IN VARIOUS VARIABLES

Öz:

The aim of this study to investigate the eighth grade students’ attitude to the sustainable environment and ecological footprint in terms of settlement, gender, monthly income, and parents’ educational status. The study was carried out with 537 eighth grade students from the middle schools located in Kahramanmaraş and Adıyaman. In the research modelled by correlational research, “Sustainable environmental attitude survey” which consists of 23 items and online “Ecological Footprint Calculation Questionnaire” consisting of 21 items which aims to determine the consumption habits of the students were used. At the end of the study, it was found some differences concerning environmental attitudes in favor of the students who live in city centers, girls and those with high monthly income with one exception. When general averages obtained from both scales are evaluated, although the students’ attitudes towards sustainable environment were at high level, their ecological footprints were high. Consequently, although students’ sustainable environment attitudes were at a good level, the reasons for the emergence of high ecological footprints were discussed and made various suggestions.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K., & Polat, F. (2008). Ekolojik ayak izinin kavramsal içeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde bireysel ekolojik ayak izi hesaplaması. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15, 1-25.
Akıllı, M., & Yurtcan, T. M. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119-131.
Akbaş, T. (2007). Fen Bilgi Öğretmen Adaylarında Çevre Olgusunun Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Akoğlu, A. (2009). Doğadaki ayak izimiz. Bilim ve Teknik Dergisi, 496, 46-51.
Altınöz, N. (2010). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Atasoy, E., & Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105-122.
Baran, M. F., Gökdoğan, O., Eren, Ö., & Bayhan, Y. (2019). Determination of Ecological and Carbon Footprints of Adıyaman Directorate of Provincial Agriculture and Forestry Staffs. European Journal of Science and Technology, 15, 280-288.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Bond, S. (2003). Ecological Footprinting: Comparing Nature’s Supply with Human Demand. Ecological Footprinting. WWF Cymru: Cardiff, UK.
Cohen, L., & Manion, L. (1994). Research methods in education (4th ed.). London: Routledge.
Çamur, D., & Vaizoğlu, S.A. (2007). Çevreye ilişkin önemli toplantı ve belgeler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 297-306.
Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB), (2004). Türkiye Çevre Atlası. Ankara: TC Çevre ve Orman Bakanlığı Yayını.
Dinçer, M. (1988). Çevre Bilincinin Oluşmasında Çevre Eğitiminin Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdoğan, M., & Tuncer, G. (2009). Evaluation of a course: “Education and awareness for sustainability”. International Journal of Environmental & Science Education, 4(2), 133-146.
Eren, Ö., Parlakay, O., Hilal, M., & Bozhüyük, B. (2017). Ziraat Fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(2), 138-145 doi:10.13002/jafag4315.
Eren, B., Aygün, A., Chabanov, D., & Akman, N. (2016). Ecological Footprint Score in Engineering Students. International Journal of Engineering and Technology Research, 1(1): 7–12.
Fien, J., & Trainer, T. (1993). Environmental Education. A Pathway to Sustainability. A Vision of Sustainability. In J. Fien (Eds.). 24-32, Geelong, Australia: Deakin University Press.
Janis, A. J. (2007). Quantifying the ecological footprint of the Ohio State University. Ph.D Thesis. The Ohio State University, Columbus.
Karaca, H. (1998). Yeni bir insan aranıyor. Yeşil Atlas Dergisi, 21, 44-48.
Kaypak, Ş. (2013). Ekolojik Ayak İzinden Çevre Barışına Bakmak. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6(1), 154-159.
Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir Yaşama Yönelik Çevre Eğitimi Aracı Olarak Ekolojik Ayak İzinin Uygulanması ve Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Keleş, Ö., Uzun, N., & Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi 2(9), 1-14.
Meyer, V. (2004). The Ecological Footprints as an Enviromental Education Tool for Knowledge, Attitude and Behaviour Changes Towards Sustainable Living. MS Thesis, University of South Africa.
Öztürk, G. (2010). İlköğretim 7. Sınıflarda Çevre Eğitimi İçin Ekolojik Ayak İzi Kavramının Kullanılması ve Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.
Polat, G. (2012). Ortaöğretim 9. Sınıf Öğrencilerinin Öğretim Öncesi ve Öğretim Sonrası Çevre Sorunu ve Ekolojik Ayak İzi Anahtar Kavramları ile İlgili Bilişsel Yapılarının Ortaya Konması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
Ryu, H.C. (2005). Modeling the per Capita Ecological Footprint for Dallas County, Texas: Examining Demographic, Environmental Value, Land-Use, and Spatial İnfluences. Ph.D Thesis, Texas A&M University.
Ryu, C.H., & Brody, S.D. (2006). Can higher education influence sustainable behavior? Examining the impacts of a graduate course on sustainable development Using ecological footprint analysis. International Journal of Sustainability in Higher Education 7(2), 158-175.
Schaller, D. (1999). Our Footprints-They’re All Over the Place. Newsletter of the Utah. Society for Enviromental Education, 9(4).
Soussan, J.G. (1992), “Sustainable Development”, Environmental Issues in the 1990’s, A.M. Mannion and S.R. Bowlby (ed.), John Wiley & Sons, West Sussex, England, ss. 21-35.
Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83-92.
Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 307-320.
Terzi, Ş. (2009). Bilişsel değerlendirme ölçeği’nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 127-141
Tuncer, G., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2006). Öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma ile ilgili inançları: Cinsiyet ve çevre dersine katılımın etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 179-187.
Uğurlu, Ö., & Demirer, Y. (2008). Disiplinlerarası çevre eğitimi üzerine ulusal ve uluslararası örnekler: Bilimsel faaliyet, siyasi karar verme süreci ve eğitim. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 6(23), 94–111.
Wackernagel, M., & Rees, W. (1996). Our Ecological Footprint Reducing Human Impact on the Earth. Canada: New Society Publishers.
Wada, Y., Izumi, K., & Mashiba, T. (2007). Development of a Web-based Personal Ecological Footprint Calculator for the Japanese. International Ecological Footprint Conference, 8-10 May. Cardiff.
Wilson, J., & Anielski, M. (2005). Ecological Footprints of Canadian Municipalities and Regions. Ecological Footprinting.
WWF. (2014). Ekolojik ayak izi hesap makinesi. http://ekolojikayakizim.org/ adresinden 12 Mart 2014’ de alınmıştır.
WWF. (2019). http://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/ayak_izinin_azaltilmasi/ adresinden 24 Haziran 2019’ da alınmıştır.
Yalvaç, G.H. (2008). İşbirlikli Öğrenme Yaklaşımının Öğretmen Adaylarının Çevreye İlişkin Zihinsel Yapılarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Yeşil Kutu Eğitim Paketi, (2007). Ekolojik Ayak İzimiz. Öğretmen Kılavuz Kitabı.
Yıldız, Ş. (2011). Öğretmenlerin, Öğretmen Adaylarının ve Öğrencilerin Sürdürülebilir Çevre İle İlgili Kavramsal Anlamaları ve Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yücel, A.S., & Morgil, İ. (1998). Yükseköğretimde çevre olgusunun araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 84-91.

APA	demirtaş f, Cinici A (2019). SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. , 46 - 65.
Chicago	demirtaş fatma,Cinici Ayhan SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. (2019): 46 - 65.
MLA	demirtaş fatma,Cinici Ayhan SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. , 2019, ss.46 - 65.
AMA	demirtaş f,Cinici A SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. . 2019; 46 - 65.
Vancouver	demirtaş f,Cinici A SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. . 2019; 46 - 65.
IEEE	demirtaş f,Cinici A "SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ." , ss.46 - 65, 2019.
ISNAD	demirtaş, fatma - Cinici, Ayhan. "SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ". (2019), 46-65.

APA	demirtaş f, Cinici A (2019). SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(38), 46 - 65.
Chicago	demirtaş fatma,Cinici Ayhan SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 0, no.38 (2019): 46 - 65.
MLA	demirtaş fatma,Cinici Ayhan SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.0, no.38, 2019, ss.46 - 65.
AMA	demirtaş f,Cinici A SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 0(38): 46 - 65.
Vancouver	demirtaş f,Cinici A SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2019; 0(38): 46 - 65.
IEEE	demirtaş f,Cinici A "SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ." Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0, ss.46 - 65, 2019.
ISNAD	demirtaş, fatma - Cinici, Ayhan. "SEKİZİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN EKOLOJİK AYAK İZLERİ İLE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ". Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi 38 (2019), 46-65.