Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

KARIŞAN, DİLEK; Cebesoy, Umran Betul

Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Ümran Betül CEBESOY, (Uşak Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü, Uşak, Türkiye)

Dilek KARIŞAN (Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Aydın, Türkiye)

Başkent University Journal of Education

8 2

Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 282 - 292 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-09-2020

Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:

Bu çalışmanın amacı Bruu-Carver, Castera, Gericke,Menezes-Evangelista ve El-Hani(2017) tarafından geliştirilen Genetik veGenetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği’nin (GGUYTAÖ) Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenirlik araştırmasınıyapmaktır. Ölçek, fen eğitimi ve bilim okuryazarlığı üzerine yapılan araştırmalarda kullanılmak üzere genç yetişkinlerin gene tikdeterminizm düzeylerini, gen-çevre etkileşimi ve modern genetik uygulamalarına yönelik bilgi düzeylerini, aynı zamanda moderngenetik uygulamalarına yönelik tutumlarını belirlemek ve bilgi düzeyleri ile tutumları arasındaki ilişkileri incelemek içingeliştirilmiştir. Ölçeğin Türkçe uyarlaması iki devlet üniversitesinin eğitim fakültelerinin farklı bölümlerinde öğrenim görmekte olan682 birinci sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Veriler üzerinde doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Doğrulayıcı faktö r analizisonuçları GGUYTAÖ’nin ilk 3 bölümü için (genetik determinizm, gen-çevre etkileşimi ve modern uygulamalar hakkında genel bilgi)boyutları için 4 boyutlu bir yapıyı desteklediği ve GGUYTAÖ’nün son bölümü olan modern genetik uygulamalara yönelik tutumlarbölümünde ise 4 boyutlu bir yapıyı desteklediğini gösterdi. Ölçeğin bölümlerinin Cronbach alpha değerlerinin sırasıyla 0.71, 0.71,0.68 ve 0.76 olduğu hesaplanırken tekrar test güvenilirliğinin 0.95 olduğu belirlenmiştir. Bu bulgulara dayanılarak bu çalışma, ilgilialan yazına Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir uyarlama örneğinisunmaktadır.

Anahtar Kelime:

The adaptation of Public Understanding and Attitudes towards Genetics and Genomics (PUGGS) questionnaire: A validity and reliability study

Öz:

The purpose of this study was to generate a Turkish version of the Public Understanding and Attitudes towards Genetics and Genomics (PUGGS) questionnaire which was originally developed by Bruu-Carver, Castera, Gericke, Menezes-Evangelista and El-Hani (2017). The PUGGS questionnaire was developed to determine the level of genetic determinism of young adults, their level of knowledge about gene-environment interaction and modern genetic applications, as well as their attitudes towards modern genetic practices and to examine the relationships between level of knowledge and attitudes to be used in research on science education and science literacy. The Turkish adaptation of this questionnaire was administered to 682 freshman preservice teacher studying in different departments of education faculties of two state universities. Confirmatory factor analysis (CFA) was performed on the data. Confirmatory factor analysis (CFA) results yielded a four-dimension structure for the first three sections (genetic determinism, knowledge about geneenvironment interaction and modern genetics) and confirmed a four-dimension structure for the last dimension (attitudes towards modern genetics applications). The Cronbach alpha coefficients of the sections were calculated as 0.71, 0.71, 0.68 and 0.76, respectively, and test-retest reliability was determined to be 0.95. Based on these findings, this study provided a valid and reliable Turkish adaptation of PUGGS questionnaire for future studies.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Allum, N., Sturgis, P., Tabourazi, D., & Brunton-Smith, I. (2008). Science knowledge and attitudes across cultures: A meta-analysis. Public Understanding of Science, 17(1), 35-54.
Bowling, B. V., Acra, E. E., Wang, L., Myers, M. F., Dean, G. E., Markle, G. C., ... & Huether, C. A. (2008). Development and evaluation of a genetics literacy assessment instrument for undergraduates. Genetics, 178(1), 15-22.
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. NY: Guilford Press.
Bruu-Carver, R., Castéra, J., Gericke, N., Evangelista, N. A. M., & El-Hani, C. N. (2017). Young adults’ belief in genetic determinism, and knowledge and attitudes towards modern genetics and genomics: the PUGGS questionnaire. PloS one, 12(1), e0169808.
Cebesoy, U. B., & Oztekin, C. (2018). Genetics literacy: Insights from science teachers’ knowledge, attitude, and teaching perceptions. International Journal of Science and Mathematics Education, 16, 1247-1268.
Cebesoy, U. B., & Tekkaya, C. (2012). Pre-service science teachers’ genetic literacy level and attitudes towards genetics. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 31, 56-60.
Cho, Y. S., Go, M. J., Kim, Y. J., Heo, J. Y., Oh, J. H., Ban, H. J., ... & Cha, S. H. (2009). A large-scale genome-wide association study of Asian populations uncovers genetic factors influencing eight quantitative traits. Nature Genetics, 41(5), 527-534.
Çetin, B. I. (2017). Gen-etik bilgi ve çalışma hayatında ayrımcılık: Türkiye için proaktif bir model önerisi. Is Ahlakı Dergisi, 10(1), 7-46.
Darçın, E.S. (2007). Fen-teknoloji ve biyoloji öğretmen adayları için biyoteknoloji eğitiminin deneysel planlanması(Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Darçın, E.S. (2011). Turkish pre-service science teachers’ knowledge and attitude towards application areas of biotechnology.Scientific Research and Essays, 6(5), 1013–1019.
Dawson, V. &Schibeci, R. (2003). Western Australian school students' understanding of biotechnology. International Journal of Science Education, 25(1), 57-69.
Demir, A., ve Sezek, F. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf fen ve teknoloji dersi genetik ünitesindeki kavram yanılgılarının giderilmesinde grafik materyallerin etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 573-587.
Demirci, A. (2008). Perceptions and attitudes of geography teachers to biotechnology: A study focusing on genetically modified (GM) foods. African Journal of Biotechnology,7(23), 4321–4327.
Fazio, R. H. (1990). Multiple processes by which attitudes guide behavior: The MODE model as an integrative framework. Advances in Experimental Social Psychology, 23, 75-109.
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGrawHill.
Frewer, L. J., Howard, C., & Shepherd, R. (1998). The influence of initial attitudes on responses to communication about genetic engineering in food production. Agriculture and Human Values, 15(1), 15-30.
Gericke, N. M., & Smith, M. U. (2014). Twenty-first-century genetics and genomics: Contributions of HPS-informed research and pedagogy. In M.R. Matthews (Ed.). International Handbook of Research in History, Philosophy and Science Teaching (pp. 423-467). Springer: Dordrecht.
Gericke, N., Carver, R., Castéra, J., Evangelista, N. A. M., Marre, C. C., & El-Hani, C. N. (2017). Exploring relationships among belief in genetic determinism, genetics knowledge, and social factors. Science & Education, 26(10), 1223-1259.
Güneş, M. H., & Güneş, T. (2005). İlköğretim öğrencilerinin biyoloji konularını anlama zorlukları ve nedenleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 169-175.
Gürkan, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adayları ve öğretmenlerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Hampel, J., Pfenning, U., & Peters, H. P. (2000). Attitudes towards genetic engineering. New Genetics and Society, 19(3), 233-249.
Henneman, L., Timmermans, D. R., & Wal, G. V. D. (2006). Public attitudes toward genetic testing: perceived benefits and objections. Genetic Testing, 10(2), 139-145.
Kılıç, S. (2006). Biyolojik silahlar ve biyoterörizm. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 63(1), 1-20.
Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NY: Guilford press.
Koç, I., ve Turan, M. (2018). Sekizinci sınıf öğrencilerinin genetik kavramlarına ilişkin kavramsal anlamaları ve kavram yanılgıları. Başkent University Journal of Education, 5(2), 107-121.
Moskalik, C. L. (2007). I. Impact of a genetics education workshop on faculty participants, II. Investigations of undergraduate genetic literacy (Master’s thesis). University of Cincinnati, USA.
Mowen, D. L., Roberts, T. G., Wingenbach, G. J., & Harlin, J. F. (2007). Biotechnology: An assessment of agricultural science teachers’ Knowledge and Attitudes. Journal of Agricultural Education, 48(1), 42–51.
Ozansoy, M. (2013-2014). Genetik determinizm. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu, 29, 22-23. http://www.sdplatform.com/Dergi/754/Genetik-determinizm.aspxadresinden 25.06.2018 tarihinde edinilmiştir.
Özdemir, O., Güneş, M.H. ve Demir, S. (2010). Genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO’lara)yönelik bilgi düzeyleri-tutumları ve sürdürülebilir tüketim eğitimi açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29(1), 53–68.
Özel, M., Erdoğan, M., Uşak, M., ve Prokop, P. (2009). Lise öğrencilerinin biyoteknoloji uygulamalarına yönelik bilgileri ve tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(1), 297-328.
Özsevgeç, L. C., ve Özsevgeç, T. (2014). Öğretmen adaylarının genetik okuryazarlık düzeyleri üzerine bir çalışma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(2), 19-37.
Öztürk, M. (2002).Yirmibirinci yüzyılda moleküler biyoloji.Avrasya Dosyası, 8(3), 3-6. http://www.21yyte.org/assets/uploads/files/003-6%20Mehmet.pdf adresinden 18.06.2018 tarihinde erişilmiştir.
Pekşen, Z. (2009). Bilim-teknoloji eğitiminde yenilikçi yaklaşımlar ve biyoteknoloji eğitimi. Bilim ve Teknik Dergisi. 505, 60-63.
Reiss, M.,& Straughan, R. (1996). Public understanding of genetic engineering. What can Education do? Improving nature? The science and ethics of genetic engineering. Cambridre. UK: Cambridge University Press
Roczen N., Kaiser, F.G., Bogner, F.X., & Wilson, M. A. (2014). Competence model for environmental education. Environment and Behavior. 46(8), 972–992.
Saka, A., ve Cerrah, L. (2004). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetik kavramları hakkındaki bilgilerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(27), 46-51.
Sankar, P. (2003). Genetic privacy. Annual review of medicine, 54(1), 393-407.
Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Anı Yayıncılık.
Shaw III, J. S., & Bassi, K. L. (2001). Lay attitudes toward genetic testing for susceptibility to inherited diseases. Journal of Health Psychology, 6(4), 405-423.
Smith, M.K., Wood, W.B., & Knight, J.K. (2008). The genetics concept assessment: A new concept inventory for gauging student understanding of genetics. CBE-Life Sciences Education. 7(4), 347-430.
Šorgo, A. & Ambrožič-Dolinšek, J. (2009). The relationship among knowledge of, attitudes toward and acceptance of genetically modified organisms (GMOs) among Slovenian teachers. Electronic Journal of Biotechnology. 12(3), 1-13.
Sürmeli, H. (2008). Üniversite öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği çalışmaları ile ilgili tutum, bilgi ve biyoetik görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Sürmeli, H., & Şahin, F. (2012). Preservice science teachers' opinions and ethical perceptions in relation to cloning studies. Çukurova University. Faculty of Education Journal, 41(2), 76-86.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
Tatar, N., ve Koray, Ö. C. (2005). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin “genetik” ünitesi hakkındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 415-426.
Tyler-Smith, C., Yang, H., Landweber, L. F., Dunham, I., Knoppers, B. M., Donnelly, P., ... & McVean, G. (2015). Where next for genetics and genomics?. PLoS biology, 13(7), e1002216.
Uyanıker, S. (2008). Biyoloji öğretmenlerinin moleküler biyoloji bilgi seviyeleri (Yayınlanmamış doktora tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
Wyer, R. S., & Albarracín, D. (2005). Belief formation, organization, and change: Cognitive and motivational influences. In D. Albarracin., B.T. Johnson., & M.P. Zanna (Eds.). The Handbook of Attitudes, (pp. 273-322). Psychology Press: Lawrance Erlbaum Associates.

APA	Cebesoy U, KARIŞAN D (2019). Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 282 - 292.
Chicago	Cebesoy Umran Betul,KARIŞAN DİLEK Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2019): 282 - 292.
MLA	Cebesoy Umran Betul,KARIŞAN DİLEK Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2019, ss.282 - 292.
AMA	Cebesoy U,KARIŞAN D Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2019; 282 - 292.
Vancouver	Cebesoy U,KARIŞAN D Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2019; 282 - 292.
IEEE	Cebesoy U,KARIŞAN D "Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.282 - 292, 2019.
ISNAD	Cebesoy, Umran Betul - KARIŞAN, DİLEK. "Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2019), 282-292.

APA	Cebesoy U, KARIŞAN D (2019). Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Başkent University Journal of Education, 6(2), 282 - 292.
Chicago	Cebesoy Umran Betul,KARIŞAN DİLEK Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Başkent University Journal of Education 6, no.2 (2019): 282 - 292.
MLA	Cebesoy Umran Betul,KARIŞAN DİLEK Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Başkent University Journal of Education, vol.6, no.2, 2019, ss.282 - 292.
AMA	Cebesoy U,KARIŞAN D Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Başkent University Journal of Education. 2019; 6(2): 282 - 292.
Vancouver	Cebesoy U,KARIŞAN D Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Başkent University Journal of Education. 2019; 6(2): 282 - 292.
IEEE	Cebesoy U,KARIŞAN D "Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Başkent University Journal of Education, 6, ss.282 - 292, 2019.
ISNAD	Cebesoy, Umran Betul - KARIŞAN, DİLEK. "Genetik ve Genetik Uygulamalarına Yönelik Tutum ve Anlayış Ölçeği: Türkçe Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Başkent University Journal of Education 6/2 (2019), 282-292.