Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 73 - 92 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33718/tid.547434 İndeks Tarihi: 10-09-2020
Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil
Öz: Gazavât veya Müridizm olarak isimlendirilen Kafkasyaʼnın Rus işgalcilere karşı direnişiGâzi Muhammed ile başlamıştır. Gazavâtʼın başlamasından itibaren bu harekâta önderlikeden isimler Ruslarla beraber bölgedeki bazı siyâset ve ilmîye ehliyle de savaşmak zorunda kalmışlardır. Bu liderlerden olan Şeyh Şamil de sadece Ruslarla savaşmamış, aynızamanda bölgede kendisine muhâlif olanlarla hem siyâsî hem edebî hem de ilmî alanlardamücâdele vermiştir. Kurduğu İmâmet Devletiʼnin resmî dili olarak Arapça tercih edilmişve buna bağlı olarak Arapça ilmî ve edebî literatür oluşturulmuştur. Yaklaşık olarak otuzyıllık Şeyh Şamil Devleti döneminde bu Arapça ilmî literatüre katkıda bulunanlar olarakMuhammed Tâhir el-Karahî, Murtaza Ali el-Uradî, Abdurrahmân el-Gâzikumȗhî ve diğerâlimler öne çıkmaktadır. Bahsedilen müellifler fıkıh, târih ve edebî alanlarda eser vermişâlimlerdir. Şeyh Şamil döneminden sonra Hasan Alkadârî de bu silsileye katılmıştır.
Anahtar Kelime: Sheikh Shamil in the Arabic Literature of The Caucasia
Öz: The opposition against the Russian occupants started by Ghazi Muhammed that called ghazavat or mouridism. With the ghazavat period the names who led this movement had to fight against some figures from the politics and science areas. Sheikh Shamil is one of these leaders that just not fighten against Russians, also struggled against his opponents in politics, literature and scientific areas. He established the Imamat state and made Arabic its offical language. Following it Arabic became language of science and literature. Approximately Imamat State of Sheikh Shamil took 30 years, in this period Muhammad Tahir el-Karahi, Murtaza Ali el-Uradi and Abdurrahman el-Gazikumuhi contributed to the Arabic literature. Works of the mentioned authers are on fiqih, history and rhetoric. After Sheikh Shamil, Hasan Alkadari joint this range.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdullah İsakov. Özel Arşiv.
- Alibekov, Hızri. Özel Arşiv.
- Alkadârî, Hasan. Dîvânu’l-Memnûn. Temirhanşûra: Matbaatu Muhammed Mirza Mavrayev, 1913.
- Bâkinî, Şuayb Efendi b. İdris. el-Ferîdetuʼ l-Muhammesetuʼ l-Ehadiyye. Temirhanşûrâ: el-Matbaatuʼl-İslâmiyye li-Muhammed Mirza Mavrâyov, 1908.
- Durkelî, Nezîr. Nüzhetu’l-Ezhân fî Terâcimi Ulemâi Dağıstan. Trc. А. Р. Шихсаидов- Альфрид Бустанов -М. Кемпер. Москва: Mardjani Publishing House, 2012.
- el-Gâzikumûhî, Abdurrahmân. Tezkire, Книга воспоминаний сайида Абдурахмана, сына устада шейха тариката Джамалуддина ал-Хусейни о делах жителей Дагестана и Чечни. Сочинено и написано в Тифлисе в 1285г.х. Перевод с арабского. М.-С. Саидова, Редакция перевода, подготовка факсимильного издания, комментарии, указатели А.Р. Шихсаидова и Х.А. Омарова, Махачкала: Дагестанское Книжное Издательство 1997.
- el-Gâzikumûhî, Abdurrahmân. Hulâsatuʼt-Tafsîl ʻan Ahvâliʼl-İmâm Şamuil, Kratkoe İzlojenie Podrobnogo Opisaniya Del İmama Şamilya: Kaluga, 1281 g. h. Per. S. Arab. Vved. Komment, Ukaz, Moskva: Vostoçnaya Literatura RAN, 2002.
- el-Gâzikumûhî, Cemâleddîn. Ecvibetu’ş-Şeyh Cemâluddîn li-Es’ileti’l-Âlimi’s-Samedânî Saîd el-Harakânî. Alibekov Hızri Özel Arşivi. Tiflis: 1287.
- el-Gâzikumûhî, Cemâleddîn. el-Âdâbu’l-Mardiyye fi’t-Târîkati’n-Nakşibendiyye. Temirhanşȗra: Matbaatu Muhammed Mirza Mavrayev, 1907.
- Henûhî, Abdulkerîm b. Muhammed. Özel Koleksiyon.
- Karahî, Muhammed Tâhir. Şerhuʼl-Mefrûz ʻAlâ Mueddiʼl-Furûz. Bağçasaray: Matbaatu Tercüman, 1903.
- Karahî, Muhammed Tâhir. Kafkasya Mücâhidi Şeyh Şamilin Gazavâtı. Çev. Tahir el-Mevlevî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî, 1333/1915.
- Karahî, Muhammed Tâhir. Hâşiye ʻalâ Hâşiyetiʼl-Ereşî. Abdullah İsakov, Özel Arşiv.
- Karahî, Muhammed Tâhir. ʻİbârâtuʼl-İʻtibâr. Alamuddîn Şeyhilâvî, Özel Arşiv.
- Kayayev, Ali. Terâcim-i Ulemâ-yi Dağıstan; Dağıstan Bilginleri Biyografileri. nşr. Tuba Işınsu- Durmuş-Hasan Orazayev, Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
- Molla Hasan Efendi el-Katehi, Özel Arşiv.
- Nûr Muhammed el-Avârî. ed-Dürretuʼs-Semîne. Tokat Zile İlçe Halk Kütüphanesi, 60 Zile 294/5.
- Tala Câmîi. Özel Arşiv.
| APA | abdullayev k (2019). Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. , 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| Chicago | abdullayev kamran Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. (2019): 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| MLA | abdullayev kamran Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. , 2019, ss.73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| AMA | abdullayev k Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. . 2019; 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| Vancouver | abdullayev k Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. . 2019; 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| IEEE | abdullayev k "Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil." , ss.73 - 92, 2019. 10.33718/tid.547434 |
| ISNAD | abdullayev, kamran. "Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil". (2019), 73-92. https://doi.org/10.33718/tid.547434 |
| APA | abdullayev k (2019). Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. Trabzon ilahiyat dergisi, 6(1), 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| Chicago | abdullayev kamran Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. Trabzon ilahiyat dergisi 6, no.1 (2019): 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| MLA | abdullayev kamran Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. Trabzon ilahiyat dergisi, vol.6, no.1, 2019, ss.73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| AMA | abdullayev k Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. Trabzon ilahiyat dergisi. 2019; 6(1): 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| Vancouver | abdullayev k Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil. Trabzon ilahiyat dergisi. 2019; 6(1): 73 - 92. 10.33718/tid.547434 |
| IEEE | abdullayev k "Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil." Trabzon ilahiyat dergisi, 6, ss.73 - 92, 2019. 10.33718/tid.547434 |
| ISNAD | abdullayev, kamran. "Kafkasya Arap Edebiyatında Şeyh Şamil". Trabzon ilahiyat dergisi 6/1 (2019), 73-92. https://doi.org/10.33718/tid.547434 |
