Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 93 - 123 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33718/tid.545265 İndeks Tarihi: 10-09-2020

İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz:
Biblioterapi okumayla iyileşme demektir. Yani doğru kitabı, doğru zamanda doğru kişiyle buluşturarak rahatlama elde etmektir. Biblioterapi, özdeşim, katarsis ve içgörü olmaküzere üç aşama olarak sınıflandırılmıştır. Özdeşim, kişinin eserdeki kahramanla özdeşimkurması; katarsis, okuyucunun gerginlikten kurtulması ve yahut ruhsal yenilenişe kavuşması; içgörü ise farkındalık kazanma, çözüm yolları bulma durumudur. Kişiler, edebî bireser vasıtasıyla bu aşamalardan geçerek manevî tekamüllerini gerçekleştirebilirler.Türk Edebiyatında kişilerin okuyarak rahatlama sağlayacakları ve kişisel gelişimlerineetki edecek pek çok eser mevcuttur. Pek çok ilimle meşgul olan İbrahim Hakkı Hazretleri’nin eserleri de bu türdendir. İbrahim Hakkı Hazretleri, eserlerinde tevekkül, teslimiyet,rıza, sabır gibi konulara sıkça yer vermiştir. Bu eserlerde, kişilerin içinde bulunduğu sıkıntılı durumlarla nasıl başa çıkacaklarına dair çözümler sunmakta, bilişsel ve duyuşsalanlamda kişilerin benlik gelişimlerine katkıda bulunmaktadır. Aynı zamanda bu eserler,sorunlar baş göstermeden onları önleyici bir etkiye de sahiptirler. Bu çalışmada İbrahimHakkı Hazretlerinin şiirleri, biblioterapi bağlamında değerlendirilmeye çalışılacaktır
Anahtar Kelime:

The Evaluation of the Poem İbrahim Hakki Hazretleri’s in the Context of Bibliotherapy

Öz:
Bibliotherapy means healing with reading. The right book is to get relief by bringing the right person at the right time. Bibliotherapy is defined as three stages: identification, catharsis and insight. Identification, the person is identified with the hero in the work. Catharsis, the reader to get rid of tension or spiritual renewal. Insight is to gain awareness and to find solutions. Individuals, through a literary work through these stages can realize their spiritual evolution. There are many works in Turkish literature that will help people to relax by reading and affect their personal development. The works of Ibrahim Hakkı Hazretleri, who is engaged in many sciences, are of this kind. In his works, Ibrahim Hakkı Hazretleri gave place to subjects such as surrender, consent, patience. In these works, it provides solutions for how people will deal with the troublesome situations and contribute to the self-development of inviduals in the cognitive and affective sense. At the same time, these works have a preventive effect without problems. In this study, the poems of Ibrahim Hakkı Hazretleri will be evaluated in the context of bibliotherapy.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ackerson, Joseph- Scogin, Forrest- McKendree-Smith, Nancy- Lyman, Robert D. “Cognitive Bibliotherapy for Mild and Moderate Adolescent Depressive Symptomatology”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 66/4 (1998): 685-690.
  • Acluni, Keşfü’l-hafa. 2 Cilt. Beyrut: Darul Kutubi’l İlmiyye, 1988.
  • Aiex, Nola Kortner. “Bibliotherapy”. Bloomington: Indiana University, Office of Educational Research and Improvement (ERIC Document Reproduction Service No. ED357333) (1993).
  • Ak, Mehmet - Eşen, Elif- Özdengül, Faik. “Mevlana Penceresinden Bilişsel Terapiler”. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 3/3 (2014): 133-141.
  • Aracı, Ulaş. Sûfi Hikâyelerinin Kullanıldığı Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Bibliyoterapinin İşlevsel Olmayan Düşünceler ve Kendini Gerçekleştirme Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2007.
  • Aristotales, Poetika. Çev. İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1987.
  • Berber Çelik, Çiğdem - Odacı, Hatice. “Öğretmen Adaylarının Kendilik Algılarını Yordayıcı Olarak Boyun Eğici Davranışlar”. Journal of New World Sciences Academy 6/2 (2011): 1388-1396.
  • Bilich, Linda L. - Deane, Frank P. - Phipps, Andrew B. - Barisin, Marcella - Gould, Graham. “Effectiveness of Bibliotherapy Self-help for Depression with Varying Levels of Telephone Helpline Support”. Clinical Psychology and Psychotherphy 15/2 (2008): 61-74.
  • Briggs, Cynthia A. - Pehrsson, Dale-Elizabeth. “Use of Bibliotherapy in The Treatment of Grief and Loss: A Guide to Current Counseling Practices”. Adultspan Journal 7/1 (2008): 32-41.
  • Bowman, Daniel - Scogin, Forrest - Lyrene, Brenda. “The Efficacy of Self-Examination Therapy and Cognitive Bibliotherapy in the Treatment of Mild to Moderate Depression”. Psychotherapy Research 5/2 (1995): 131-140.
  • Bulut, Sefa. “Biblioterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danışmanlar ve Öğretmenler Tarafından Kullanılması”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 9/34 (2010): 17-31.
  • Can, Hülya. “Aristotales’te Katharsis Kavramı”. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 2 (Güz 2006): 63-72.
  • Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. 6. Baskı. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
  • Cohen, Laura J. “Bibliotherapy”. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services 25/10 (1987): 20-24.
  • Cohen, Laura J. “The Experience of Therapeutic Reading”. Western Journal of Nursing Research 16/4 (1994): 426-437.
  • Corr, Charles A. “Pet Loss in Death Related Literature for Children”. Omega: Journal of Death and Dying 48/4 (2004): 399-414.
  • Çağrıcı, Mustafa. “İbrahim Hakkı Erzurumî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 305, 307. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
  • Çelik, İsa. “Tasavvufî Bir Terim Olarak Fakr”. EKEV Akademi Dergisi 3/2 (2001): 191-206.
  • Davis, Karen - Wilson, Timothy L. Y. “Bibliotherapy and Children’s Award-winning books”. (ERIC Document Reproduction Service No.354470) (December 1992): 1-41.
  • Febraro, Greg A. R. - Clum, Gretchen A. - Roodman, Allison A. - Wright, Joseph H. “The Limits of Bibliotherapy: A Study of the Differential Effectiveness of Self-Administered Interventions in Individuals with Panic Attacks”. Association for Advancement of Behavior Therapy 30/2 (1999): 209-222.
  • Forgan, James W. “Using Bibliotherapy to Teach Problem Solving”. Intervention in School and Clinic 38/2 (2002): 75-82.
  • Güler, Meltem - Yetim, Ünsal. “Ebeveyn Rolüne İlişkin Kendilik Algısı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikoloji Yazıları 11/22 (2008): 34-43.
  • Goleman, Daniel. Duygusal Zekâ. Çev. Banu Seçkin Yüksel. 49. Baskı. İstanbul: Varlık Yayınları, 2018.
  • Gould, Robert A. - Clum, George A. - Shapiro, David. “The Use of Bibliotherapy in the Treatment of Panic: A Preliminary Investigation”. Behavior Therapy 24/2 (1993): 241-252.
  • Gregory, Robert J. - Canning, Sally Schwer - Lee, Tracy W. - Wise, Joan C. “Cognitive Bibliotherapy for Depression: A Meta-Analysis”. Professional Psychology: Research and Pratice 3/35 (2004): 275-280.
  • Hakkı, İbrahim. Divân. Haz. Numan Külekçi-Turgut Karabey. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 1997.
  • Hakkı, İbrahim. Marifetnâme. Sad. M. Fuad Başar. İstanbul: Âlem Yayınları, 1984.
  • Herbert, Thomas P. - Furner, Joseph M. “Helping High Ability Students Overcome Math Anxiety Through Bibliotherapy”. The Journal for Secondary Gifted Education 8/4 (1997): 164-178.
  • Hoagland, Joan. “Bibliotherapy: Aiding Children in Personality Development”. National Council of Teachers of English 49/3 (1972): 390-394.
  • Iaquinta, Anita - Hipsky, Shellie. “Practical Bibliotherapy Strategies for The Inclusive Elementary Classroom”. Early Childhood Education Journal 34/3 (2006): 209-213.
  • Janaviciene, Daiva. “Bibliotherapy Process and Type Analysis: Review of Possibilities to Use It in the Library”. II Tiltai Klaipeda University Lithuanian 4/53 (2010): 119-132.
  • Kaplan, Stephan L. “Self-esteem is not Our National Wonder Drug”. School Counselor 42/5 (1995): 341-346.
  • Karaköse, Şaban - Karaköse, Rukiye. Mevlana’dan Ruhsal Terapiler. 15. Baskı. İstanbul: Yediveren Yayınları, 2016.
  • Karataş, Turan. Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Sütun Yayınları, 2011.
  • Kâşânî, Abdürrezzak. Tasavvuf Sözlüğü. Çev. Ekrem Demirli. 4. Baskı. İstanbul: İz Yayınları, 2015.
  • Kindî, Yakup b. İshak. Üzüntüden Kurtulmanın Yolları. 3. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
  • Küçük, Osman Nuri. “İbnü’l Arâbî’den İbrahim Hakkı’ya Sûfi Düşüncede İnsan-ı Kâmil Kavramı”, Bütün Yönleriyle İbrahim Hakkı Hazretleri Sempozyumu Bildirileri (Türkiye-Erzurum, 16-18 Kasım 2011). Ed. Cengiz Gündoğdu. 247-253. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2012.
  • Landreville, Philippe - Landry, Julie - Baillargeon, Lucie - Guérette, Anne - Matteau, Évelyne. “Older Adults’ Acceptance of Psychological and Pharmacological Treatments for Depression”. The Journals of Gerontology Series B Psychological Sciences and Social Sciences 56/5 (2001): 285-291.
  • Leana, Marilena Z. Taşçılar. “Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin de Bulunduğu Sınıflarda Biblioterapi Kullanımı: Model Önerisi”. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi 2/2 (2012): 118-136.
  • Lindeman, Barbara - Kling, Martin. “Bibliotherepy: Definitions, Uses and Studies”. Journal of School Psychology 7/2 (1969): 36-41.
  • Liz, Brewster. “Books on Prescription: Bibliotherapy in the United Kingdom”. Journal of Hospital Librarianship 9/4 (2009): 399-407.
  • Marrs, Rick W. “A Meta-Analysis of Bibliotherapy Studies”. American Journal of Community Psychology 23/6 (1995): 843-861.
  • Menekay, Serra. “Ölümün Girmesinin Yasak Olduğu, Vasiyetnâmelerin Hiç Açılmadığı Şehir: Asklepion-Bergama”. Dirim Tıp Gazetesi 84/2 (2009): 1-4.
  • McCulliss, Debbie. “Bibliotherapy: Historical and Research Perspectives”. Journal of Poetry Therapy 25/1 (2012): 23-38.
  • Nicholson, Janice I. - Pearson, Quinn M. “Helping Children Cope with Fears: Using Children’s Literature in Classroom Guidance”. Professional School Counseling 7/1 (2003): 5-19.
  • Öncü, Hüseyin. “Biblioterapi Yönteminin Okullarda Psikolojik Danışma ve Rehberlik Amacıyla Kullanılması”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 16/1 (2012): 147-170.
  • Öner, Uğur. “Biblioterapi”. Çankaya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Journal of Arts and Sciences 7 (Mayıs 2007): 133-150.
  • Öz, Fatma - Bahadır Yılmaz, Emel, “Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık”. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 16/3 (2009): 82-89.
  • Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. 22. Baskı. İstanbul: Kapı Yayınları, 2012.
  • Pardeck, John T. “Bibliotherapy and Clinical Social Work”. Journal of Independent Social Work 5/2 (1991): 53-63.
  • Pardeck, John T. “Bibliotherapy: An Innovative Approach for Helping Children”. Early Child Development and Care 110/1 (1995): 83-88.
  • Pardeck, John T. “Using Bibliotherapy in Clinical Practice: A Guide to Self-help books”, Westport CT: Greenwood Press (1993): 3.
  • Pardeck, John T. - Pardeck, Jean A. “Bibliotherapy: A Clinical Approach for Helping Children”, Gordon and Breach Science Publishers (1994).
  • Philpot, Jann Grubb. “Bibliotherapy for Classroom Use”. Incentive Publications, Inc. Nasshville, Tennes-see (1997).
  • Platon. Sofist. Çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
  • Pardini, Jamie - Scogin, Forrest - Schriver, Jennifer - Domino, Marla - Wilson, Dawn - LaRocca, Michael. “Efficacy and Process of Cognitive Bibliotherapy for the Treatment of Depression in Jail and Prison Inmates”. Psychological Services 11/2 (2014): 141-152.
  • Rainfeld, Cheryl. “Books Can Help You Heal”. Online Sources (2003).
  • Rubin, Rhea J. “Using Bibliotherapy: A Guide to Theory and Practice”. Phoenix: Oryx Press (1978): 13.
  • Rubin, Rhea J. - Monroe, Margaret E. “Bibliotherapy: Trends in the United States”. Libri 25/2 1975: 156-162.
  • Russell, David H. - Shrodes, Caroline. “Contributions of Research in Bibliotherapy to the Language Arts Program”. School Review 58/6 (1950): 411-420.
  • Safran, Jeremy D. - Segal, Zindel V. “Interpersonal Process in Cognitive Therapy”. Basic Books (1990): 117.
  • Salup, Bernice J. - Salup, Alane. “Bibliotherapy: An Historical Overview”. (January 1978): 1-15.
  • Shechtman, Zipora. “The Contribution of Bibliotherapy to the Counseling of Aggressive Boys”. Psychotherapy Research 16/5 (2006): 645-651.
  • Shrodes, Caroline. “Bibliotherapy”. The Reading Teacher 9/1 (1955): 24-29.
  • Smith, Nancy M. - Floyd, Mark R. - Jamison, Christine S. “Three-Year Follow-Up of Bibliotherapy for Depression”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 65/2 (1997): 324-327.
  • Stepherd, Terry - Iles, Lynn B. “What is Bibliotherapy?”. Language Arts 53/5 (1976): 569-571.
  • Suyûtî, Celâleddin Abdürrahmân b. Ebû Bekr. ed-Dürerü’l-müntesire fi’l-ehâdîsi’l-müştehire. Nşr. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
  • Tarhan, Nevzat. Mesnevi Terapi. 12. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
  • Tolin, David, F. “Case Study: Bibliotherapy and Extinction Treatment of Obsessive-Compulsive Disorder in a 5-Year-Old Boy”. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry 40/9 (2001): 1111-1114.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi. “Divan-ı İbrahim Hakkı Erzurumî”. Erişim: 27 Mart 2019. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/ handle/11543/1143
  • Türkiyenin Eğitim Portalı, “Bibliyoterapi: Okuma ile Sağaltım”. Erişim: 25 Şubat 2019. http://eduturkey.net/bibliyoterapi-okuma-ile-sagaltim-makale,18.html
  • Van Lankveld, Jacques J. D. M. “Bibliotherapy in the Treatment of Sexual Dysfunctions: A meta- analysis”. Journal of Consulting and Clinical Psychology 66/4 (1998): 702-708.
  • Wilson, Watson J. “The Treatment of an Attitudinal Pathosis by Bibliotherapy, a Case Study”. Journal of Clinical Psychology 7/4 (1951): 345- 351.
  • Wolpov, Ray - Askov, Eunice N. “Widened Frameworks and Practice: From Bibliotherapy the Literacy of Testimony and Witness”. Journal of Adolescent and Adult Literacy 67/7 (2001): 608.
  • Ulu, Ayşe. “Divanından Hareketle Bir Nasih Olarak Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri”. Bütün Yönleriyle İbrahim Hakkı Hazretleri Sempozyumu Bildirileri (Türkiye-Erzurum, 16-18 Kasım 2011). Ed. Cengiz Gündoğdu. 443-450. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2012.
  • Yılmaz, Müge. “Bilgi ile İyileşme”. Türk Kütüphaneciliği 28/2 (2014): 169-181.
  • Yılmaz, Birsen Şahan - Duy, Baki. “Psiko-Eğitim Uygulamasının Kız Öğrencilerin Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançları Üzerine Etkisi”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 4/39 (2013): 68-81.
APA ABBASOĞULLARI G (2019). İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. , 93 - 123. 10.33718/tid.545265
Chicago ABBASOĞULLARI GÜLCAN İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. (2019): 93 - 123. 10.33718/tid.545265
MLA ABBASOĞULLARI GÜLCAN İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. , 2019, ss.93 - 123. 10.33718/tid.545265
AMA ABBASOĞULLARI G İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. . 2019; 93 - 123. 10.33718/tid.545265
Vancouver ABBASOĞULLARI G İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. . 2019; 93 - 123. 10.33718/tid.545265
IEEE ABBASOĞULLARI G "İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi." , ss.93 - 123, 2019. 10.33718/tid.545265
ISNAD ABBASOĞULLARI, GÜLCAN. "İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi". (2019), 93-123. https://doi.org/10.33718/tid.545265
APA ABBASOĞULLARI G (2019). İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon ilahiyat dergisi, 6(1), 93 - 123. 10.33718/tid.545265
Chicago ABBASOĞULLARI GÜLCAN İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon ilahiyat dergisi 6, no.1 (2019): 93 - 123. 10.33718/tid.545265
MLA ABBASOĞULLARI GÜLCAN İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon ilahiyat dergisi, vol.6, no.1, 2019, ss.93 - 123. 10.33718/tid.545265
AMA ABBASOĞULLARI G İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon ilahiyat dergisi. 2019; 6(1): 93 - 123. 10.33718/tid.545265
Vancouver ABBASOĞULLARI G İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi. Trabzon ilahiyat dergisi. 2019; 6(1): 93 - 123. 10.33718/tid.545265
IEEE ABBASOĞULLARI G "İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi." Trabzon ilahiyat dergisi, 6, ss.93 - 123, 2019. 10.33718/tid.545265
ISNAD ABBASOĞULLARI, GÜLCAN. "İbrahim Hakkı Hazretleri’nin Şiirlerinin Biblioterapi Bağlamında Değerlendirilmesi". Trabzon ilahiyat dergisi 6/1 (2019), 93-123. https://doi.org/10.33718/tid.545265